Tıbbi laboratuvarlarda delta kontrol yöntemi ile yanlış tanımlanmış numunelerin tespit edilmesi
Detection of misidentified specimens with delta control method in medical laboratories
- Tez No: 952093
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT CANER TESTİK, PROF. DR. ASLI PINAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Toplam Test Süreci (TTS), hekimler tarafından kan testi istemlerinin yapılmasıyla başlayıp, sonuçların değerlendirilmesine kadar uzanan ve hastanın klinik tanı ve tedavi sürecinin temelini oluşturan bir süreçtir. TTS; pre-pre analitik, pre analitik, analitik, post analitik ve post-post analitik olmak üzere beş aşamadan oluşmaktadır. Özellikle pre-pre analitik ve pre analitik aşamalarda insan faktörünün yoğunluğunun fazla olması sebebiyle çeşitli numune hataları meydana gelebilmektedir. Tez çalışmasında, bu hata türlerinden biri olan numune tanımlama hataları ele alınmıştır. Bu hata tipi, bir hastadan alınan numunenin tanımlayıcı bilgilerinin başka bir hastaya ait tanımlayıcı bilgilerle karıştırılması durumunda ortaya çıkmakta, nadir olarak karşılaşılmasına rağmen tespit edilmediğinde yanlış tanı ve tedaviye sebep olarak hasta sağlığını doğrudan etkileyebilmektedir. Bu probleme bir çözüm olarak geliştirilen Delta Kontrol yöntemleri tez kapsamında ele alınmıştır. Delta Kontrol, bir hastanın ardışık test sonuçları arasındaki farkın belirlenmiş bir limit değerini aşması durumunda numune tanımlama hatası sinyali vermek için kullanılmaktadır. Ancak kullanılan limitlerin hesaplamaları literatürde farklılıklar göstermektedir. Bunun yanı sıra, çalışmalarda Delta Kontrol yöntemlerinin performans değerlendirmeleri kısıtlı veri setleri ile yapılmaktadır. Tez çalışmasında bu problemler dikkate alınarak büyük bir hasta veri seti kullanılmış, varyans tahminlerinin nasıl yapılabileceği irdelenmiş ve yeni bir Delta Kontrol limiti hesaplama yaklaşımı önerilmiştir. Önerilen yaklaşımda, ardışık en güncel test sonuçları arasındaki fark için bir varyans modeli ele alınmıştır. Bu modelin varyans bileşenlerinin tahmininde, İstatistiksel Proses Kontrol (İPK) yöntemlerinden biri olan X ̅-R kontrol grafiği kullanılmıştır. Bu grafiğin tasarımında kullanılan parametrelerin belirlenmesi için öncelikle örneklem büyüklüğünün ve gözlem sayısının farklı kombinasyonları farklı olasılık dağılımları altında incelenmiş ve sağlamlık analizi yapılmıştır. Varyans modeli bileşenlerinin tahmini için seçilen kontrol grafiği parametreleri ile farklı kontrol grafiği limit genişlikleri kullanılarak veri setindeki sapan hasta verileri ayıklanmış ve bunun sonrasında varyans tahmini yapılmıştır. Farklı varyans tahmin yaklaşımlarıyla elde edilen Delta Kontrol yöntemlerinin performanslarının karşılaştırılması için gerçek veri seti ile simülasyonlar gerçekleştirilmiştir. Hasta veri setinde yanlış tanımlanmış numune hatasının mevcut olup olmadığı bilinmediğinden, bu hatalar simülasyonla gerçek hasta verileri karıştırılarak oluşturulmuştur. Belirlenen bir hata oranına göre hastalar rastgele seçilmiş, aynı gün ve saat diliminde alınan kan numuneleri zaman bazlı olarak gruplandırılmıştır. Aynı grupta bulunan hastalar rastgele seçilerek en güncel kan numune sonuçları birbiri ile değiştirilmiş ve grup bazlı uyarılar kullanılarak hata tespiti yapılmıştır. Delta Kontrol yöntemleri birbiri ile karşılaştırılarak test analizi bazında en iyi performans gösteren yöntemler belirlenmiştir. Bu çalışma, İPK yöntemlerinin tıbbi laboratuvar uygulamalarında farklı hata türlerinin tespitinde kullanım alanını genişletmekte ve laboratuvar kalite kontrol süreçlerine katkı sağlayacak, uygulanabilirliği kolay, yeni bir yöntem önermektedir.
Özet (Çeviri)
Total Testing Process (TTP), which forms the basis for a patient's clinical diagnosis and treatment, starts with blood test requests by physicians and extends to evaluation of tests results. TTS consists of five stages; pre-pre analytical, pre analytical, analytical, post analytical and pos-post analytical. Especially, in the pre-pre analytical and pre analytical stages of this process, various specimen errors occur due to high dependence on human factors. In this thesis, one of these specimen error types, namely sample identification errors is discussed. This type of error occurs when the identifying information of a specimen taken from a patient is mixed with the identifying information of another patient. Although this occurs rarely, if not detected, it can directly have consequences on a patient's health by causing incorrect diagnosis and treatment. The scope of this thesis is the Delta Check methods, which were developed as a solution to this problem. Delta Check is used to give a signal for a specimen misidentification error when the difference between a patient's consecutive test results exceed a specified limit value. However, the calculations used to determine the limits show differences in the literature. In addition, performance evaluations of Delta Check methods in the studies are carried out with limited data sets. Taking these problems into account, a large patient data set is used in the thesis. Methods to estimate variance are examined and an alternative Delta Check limit calculation method is proposed. In the proposed method, a variance model is considered for the difference between the latest consecutive test results. For estimation of the variance components of this model, the X ̅-R control charts, a common Statistical Process Control (SPC) technique, are utilized. In order to determine the parameters used in the design of the charts, different combinations of sample and subgroup sizes are investigated under different probability distribution models for a robustness analysis. Abnormal (out-of-control) patient data in the dataset are extracted by using the control charts. Different chart designs are selected for obtaining the dataset for estimation of variance components and then variance estimation is performed. Simulations are then performed with the real dataset to compare to the performances of Delta Check methods obtained with different variance estimation approaches. Since it is not known whether a specimen misidentification error is present in the patient dataset, these errors are simulated by mixing real patient data. For this purpose, patients are randomly selected according to a predetermined error rate and then blood specimens taken on the same day and time interval are grouped. Patients within the same group are randomly selected, and their current blood specimen results are exchanged, with which error detection is performed using a group-based warning model. Delta Check methods are compared with each other and the best performing methods are determined on the basis of various test analysis. This study expands the use of SPC methods in detecting different types of errors in medical laboratory practices and proposes a new, easy to apply method that will contribute to laboratory quality control processes.
Benzer Tezler
- Klinik biyokimya test sonuçlarının değerlendirilmesinde delta kontrol yöntemlerinin ve referans değişim değerlerinin kullanımı
Use of delta control methods and reference change values in the evaluation of clinical biochemistry test results
HASAN ALİ DEMİR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
BiyokimyaPamukkale ÜniversitesiTıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN DEMİR
- Hacettepe Üniversitesi merkez laboratuvarı biyokimya analizlerinde onay destek sistemi geliştirilmesi ve validasyonu
Development and validation of autoverification system for biochemistry analysis in Hacettepe University central Laboratory
FURKAN YILDIZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
BiyokimyaHacettepe ÜniversitesiTıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI PINAR
- Klinik biyokimya test parametrelerinin delta kontrol limitlerinin belirlenmesi ve referans değişim değeri
Determination of delta check limits of clinical biochemistry test parameters and reference change value
ESRA DÖKÜMCÜ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
BiyokimyaSağlık Bilimleri ÜniversitesiTıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı
DR. MEVHİBE BALK
- Koroner mikrovasküler disfonksiyonun koroner içi elektrokardiyogram yoluyla tanısı bir koroner içi doppler ile koroner içi elektrokardiyogram karşılaştırılması çalışması
Diagnosis of coronary microvascular dysfunction by intracoronary electrocardiogram. Comparison of an intracoronary doppler and an intracoronary electrocardiogram
ERDEM ÇEVİK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Kardiyolojiİstanbul ÜniversitesiKardiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT SEZER
- Tıbbi laboratuvarlarda hasta merkezli kalite kontrol: Risk tabanlı yaklaşım
Patient-centred quality control in medical laboratories: A risk-based approach
RANA SAYNAÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
BiyokimyaSağlık Bilimleri ÜniversitesiTıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZHAN ZENGİ