Creation, application and analysis of choreography in choral performance, with a proposed notation system
Koro performansında koreografi yaratımı, uygulaması ve analizi ile bir notasyon sistemi önerisi
- Tez No: 952317
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ RECEP GÜL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzik Teorisi ve Kompozisyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
Bu tez, koreografinin koro performanslarına entegrasyonunu araştırarak, konserleri hem işitsel hem de görsel algıyı harekete geçiren çok duyusal deneyimler olarak ele almaktadır. Çalışmanın amaçları; koreografi yaratım süreçlerini ve bu süreçlerdeki düşünme biçimini araştırmak, hangi harekelerle hangi müzikal öğeler arasında bağ kurulduğuna dair içgörü elde etmek, bu konularda veri sunmak, hareketin müzikal ifadeyi ve anlatı tasarımını güçlendirmek için bir araç olarak nasıl kullanıldığını analiz etmek, müzisyenlerin kullanımına uygun bir hareket notasyonu geliştirmek ve bunu kullanmak, ve az çalışılmış bu konudaki literatüre katkıda bulunmaktır. Literatür taraması; müzik ve hareket arasındaki tarihsel, algısal, fiziksel ve duygusal bağlantıları, koro tarihindeki hareket kullanımını, koreomüzikolojik yaklaşımları, mevcut hareket notasyon sistemlerini, dans terminolojisi ile hareket sınıflandırmalarını ve müzikle dans arasındaki ortak kavramları içermektedir. Müzik ve hareket ilişkisinin tarihi bölümünde insanlık tarihinin başından beri gerek sosyal bağların, gerekse kültürün oluşumunda kapladığı yerden bahsedilmiş, tarih öncesi dönemlere dahi dayandığı düşünülen bu ilişkinin özellikle sosyal oluşumlardaki önemine ve çocuk gelişimindeki rolüne değinilmiştir. Tarihteki çeşitli müzik eğitimi metotlarında beden kullanımına verilen öneme ve bunun sebeplerine, şeflikte hareketin müzikal ifadedeki yerine ve korolarda koreografi kullanımının tarihine yer verilmiştir. Müzik ve hareket ilişkisinin algısal yönünü anlatan bölümde çoğunlukla bilişsel araştırmalar yer almaktadır. Burada özellikle hareketin müzikal öğelerin algısını nasıl değiştirdiğine dair çalışmalardan bahsedilmektedir. Benzer şekilde, ses ve hareket fenomenlerinin duygusal olarak yaptığı çağrışımlar açıklanmış, hareketin müzikte duygu algısına etkisinden bahseden çalışmalar taranmıştır. Literatür incelemesinin koreografi bölümünde ise koreografinin elemanları, mekan kullanımı ve anlam üretme mekanizmaları açıklanmış, dans araştırmacılarının bakışıyla müzik ve dans ilişkisine ve bu ilişkinin sınıflandırmalarına yer verilmiştir. Bu bölümün içinde hareket notasyon sistemleri ele alınmış, bunların tarihçesi anlatılmıştır. Bunlar arasında bu tezin üzerinde daha çok etkili olmuş ve bu tezde geliştirilen notasyon sisteminin temelini oluşturan üç tanesi daha detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bunların ardından hareket sınıflandırması ve dans terminolojisi ile ilgili literatüre yer verilmiştir. Son olarak müzik ve dans arasındaki ortak kavramlara değinilmiştir. Literatür taramasının tarih kısmından elde edilen bilgiler; daha önce bu ilişkinin ne şekillerde tezahür ettiğini, müziğin öğrenilmesi ve uygulanması üzerinde hareketin oluşturduğu pozitif etkiyi ve hareketin müziği ifade etme kapasitesini göstermektedir. Algısal kısımdaki bilgiler, bahsedilenlere ek olarak, müziğin anlam üretme kapasitesini gözler önüne sermekte, ayrıca hareket ve müziğin beraber kullanılmasının, müziğin tek başına kullanılmasından farklı bir medyum yarattığı konusuna açıklık getirmektedir. Bu iki kısım analiz yorumlamalarında oldukça yardımcı olmuştur. Koreografi bölümü dans araştırmacılarının gözünden konuya bakışı açıklamaktadır. Dans terminolojisi ve hareket sınıflandırması ile ilgili kısımdansa özellikle notasyon yaratımında faydalanılmıştır. Literatür taramasının ardından bu tezde kullanılacak teorik çerçeve kısaca açıklanmıştır. Bu çalışma; sanatsal araştırma, bedenlenmiş müzik bilişi ve koreomüzikoloji olmak üzere üç kuramsal çerçeveyi birleştirerek koro performanslarında koreografinin işlevini araştırmaktadır. Bu araştırmada kullanılan metodoloji, katılımcı gözlemi ve diğer şarkıcılarla yapılan görüşmeler dahil olmak üzere etnografik saha çalışmasını, müzisyenlerin kullanımı için bir hareket notasyon sistemi geliştirmeyi, bu notasyonun kullanıldığı bir eser üretip bunun prova ve performansının gözlendiği bir sanatsal araştırma ve saha çalışmasını ve partitür ile video analizini içeren teorik bir yaklaşımı birleştirir. Metodoloji bölümünün saha çalışması kısmında koro provalarında gözlem yapılırken kullanılan metotlar anlatılmıştır. Notasyon yaratılırken kullanılan bilgisayar programlarına yer verilmiştir. Analiz kısmında ise veri toplama yöntemleri ve analiz süreci açıklanmıştır. Bütün bulguların nasıl birleştirileceği kısaca anlatılmış, limitler ve engeller belirtilmiştir. Saha araştırması, yazarın koro şarkıcısı ve besteci olarak kişisel deneyimlerinden yararlanmaktadır. Bu bölümde yazar önce geçmiş deneyimlerini belgelemiş, ardından bu tezin yazım sürecinde söylediği korolarda topladığı verileri paylaşmıştır. Bu kişisel deneyimler, hepsi farklı şeflerle çalışan beş koronun koreografi yaratım ve uygulama süreçlerini içermektedir. Bunlara ek olarak yazar, bu tezde geliştirilen hareket notasyonunu kullanarak küçük bir koreografi eklediği bestesinin iki farklı koro ile olan deneyimini anlatmaktadır. Bahsi geçen hareketlerin provalarda nasıl algılandığına ve uygulandığına dair veriler aktarılmaktadır. Saha çalışmasında Türkiye'den şef ve korolara ek olarak yabancı şef ve korolarla da çalışmalar yürütülmüştür. Saha çalışması, yaratma sürecinin kimi zaman sadece şef tarafından, kimi zamansa koristler arası iş birliğine dayalı olduğunu ve çoğu zaman konsere yakın bir zamanda gerçekleştiğini göstermektedir. Yaratma sürecinin ilham kaynağı genellikle şarkı sözleri veya kültürel çağrışımlardır, bazen de diğer performanslardır. Hem edebi anlamı gösteren hareketlere hem de soyut hareketlere yer verilmektedir. Özellikle daha hızlı tempolu veya hareketli şarkılarda ritimleri vurgulayıcı adım örüntüleri veya salınımlardan faydalanılmaktadır. Müzikal girişlere eşlik edecek hareketler (öne adım vb.), müzikal bir anı vurgulamak için sürekli tekrar etmekte olan bir hareket örüntüsünü durdurma ve müzikal boşlukları doldurabilecek, özellikle beden perküsyonu içerikli hareketler de sık sık kullanılmaktadır. Bunların dışında daha yavaş tempolu eserlerde yavaş, yuvarlak hareketlere yer verildiği, hızlı tempolu eserlerde ise daha keskin hareketlere yer verildiği görülmüştür. Tek bir eser içine hareket eklemek yerine bütün konsere yayılan bir öykü oluşturmaya yönelik hareket uygulamaları yapıldığı da görülmüştür. Böyle bir uygulamanın özellikle koroda kullanılan farklı diziliş biçimleri üzerinden kurgulandığı görülmektedir. Bu çalışmanın sanatsal araştırma yönü, yazarın kendi beste süreci üzerinden de somutlaşmaktadır. Araştırma kapsamında bestelenen ve performansa hazırlanan bir koro eseri, hem teorik çerçeveden edinilen bilgiler hem de geliştirilen hareket notasyon sistemi ile yaratılmış ve icra edilmiştir. Bu beste üzerinde yapılan koreografik uygulamalar, müzikle hareket arasındaki ilişkilerin bilinçli olarak nasıl kurulabileceğini göstermekte ve araştırmanın hem yaratıcı hem de analitik yönünü pekiştirmektedir. Katılımcı gözlemle desteklenen bu süreç, sadece analiz değil aynı zamanda üretim yoluyla da bilgi üretmeyi amaçlayan artistik araştırma yaklaşımıyla örtüşmektedir. Bu uygulamada koristlerin notasyondan dikey eksendeki hareket kontürünü ve hareket sürelerini anladığı görülmüş, hareketin tansiyonu ile ilgili bilginin koristlerde eksik kaldığı anlaşılmıştır. Müzisyenler için özel olarak tasarlanmış standart hareket notasyon sistemlerindeki boşluğu fark eden çalışma, yeni geliştirilen bir notasyon sistemini tanıtmaktadır. Bu notasyon sistemi el ve kollar, vücut yönü, adımlar ve uzamsal hareket ve dizilimleri kapsar. Eller ile yapılan farklı hareket artikülasyonları (eli sallama, parmak şıklatma, alkış vs.) farklı nota başları ile gösterilmektedir. Ellerin içe veya dışa dönük duruşu için de farklı nota başları kullanılmıştır. Süreğen hareketleri belirtmek için bağlar veya glissando kullanılmış, kesintili hareketler ise bunların kullanılmayışıyla ifade edilmiştir. Bu notasyonun sezgisel olması amaçlandığı için sağ taraftaki semboller icracının sağ uzuvları ile yaptığı hareketleri, soldakiler ise sol uzuvları ile yaptığı hareketleri göstermektedir. El ve ayak hareketlerinin kolayca ayrılması için farklı çizgi sayısına sahip porteler kullanılmıştır. Eller için dikey hareketler üç çizgili porte üzerinde gösterilmiş, yatay hareketler ise portenin üst tarafına eklenen küçük diyagramlarla verilmiştir. Ayak hareketleri için sadece adımların atıldığı vuruşları gösteren tek çizgili bir porte kullanılmış, yatay düzlem üzerindeki hareketler bu porte üstüne eklenen diyagramlarla açıklanmıştır. Beden yönünü göstermek için de diyagramlar kullanılmıştır. Yukarıda bahsedilen tüm öğeler müzik notasının üstüne yeni bir hareket notasyonu portesi eklenerek beraber gösterilmektedir. Alan içindeki hareketler ise ayrı, kuş bakışı diyagramlarla gösterilmiştir. Bu diyagramlarda soprano-alto ve bas-tenor grupları ile soloistler için farklı renkler kullanılmıştır. Hareket yönü ve çeşitlerini göstermek içinse farklı tiplerde oklar kullanılmıştır. Bu yenilik, koreografik unsurları yapısal bir şekilde belgelemek ve aktarmak amacıyla hem yaratıcı hem de analitik bir araçtır. Analiz bölümünde, belirli kriterlere göre seçilen performanslar önerilen sistem kullanılarak incelenmiştir. El, adım ve vücut yönü hareketlerinin yanı sıra, uzayda hareket, solistlerin hareketi ve hareket üzerindeki kültürel etki de sunulmuştur ve koreografik unsurların ifade potansiyeli tartışılmıştır. Analizler, her bölüm içinde basitten karmaşığa doğru gitmektedir. Analiz edilen performans için, müzik notası üstünde verili hareketi gösteren notasyon bulunur. Burada müzikal öğeler ve onlara denk gelen hareketler sergilenir. Her hareket muhtemel seçim sebebi ve müzik algısı üzerinde yaratma potansiyel olan etki açıklanır. Müzik ve hareket ilişkisi ritmik gruplama, cümleleme, kontür, büyüklük, aksan, süsleme gibi unsurlar üzerinden ortaklık gösterebilir. Bunlara ek olarak sözler üzerinden de bir ilişki kurulabilir veya hareket ve müzik, bir konser performansı için belirlenmiş genel bir hikayenin parçası da olabilir. Analiz, koro performanslarında müzikal ve fiziksel jestler arasında tutarlı korelasyonlar olduğunu ortaya koymuştur. Hareketler genellikle müzikal nitelikleri yansıtır. Örneğin legato pasajlar yumuşak, sürekli hareketlere; kol kaldırma hareketleri sıklıkla glissandolar, kreşendolar veya yükselen melodik çizgilere eşlik eder. Ritmik kalıplar, salınma veya adım atma yoluyla görsel olarak vurgulanır ve bu da yeni ritmik katmanlar ekleyebilir veya alt bölümleri yeniden çerçeveleyebilir. Hareket cümleleri, biçimsel olarak genellikle müzik cümlelerini yansıtır. Solist izolasyonu ve formasyon değişiklikleri gibi koreografik araçlar yapısal veya anlam üretici değişiklikleri işaret eder. Özellikle kadans bölgelerinde olmak üzere el çevirme sık sık kullanılır. Tekrarlanan bir müzik malzemesi bazen koreografik eklemelerle görsel olarak çeşitlendirilirken, kontrpuan hareketler müzik polifonisine paralel olabilir. Mekansal yönelim dinamik olarak kullanılır; korolar forte pasajlarda, özellikle de eser sonlarında seyirciye bakar. Stratejik hareketsizlik, jest temelli kadans vurgusu ve anlatımsal veya literal hareketler performansı daha da zenginleştirir. Kültürel bağlam da koreografiyi şekillendirir; çeşitli korolar, hareket diline bölgesel dans unsurlarını dahil ederek hem görsel kimliği hem de yorum derinliğini artırır. Halk veya geleneksel formlardan alınan bu kültürel köklü jestler, daha sürükleyici ve yankı uyandıran bir konser deneyimine katkıda bulunur. Sonuç bölümünde, elde edilen veriler yorumlanmakta, çalışmanın analitik katkılarına ek olarak koro kompozisyonu ve performans uygulamalarına katkıları belirtilmekte ve hareketlerin sanatsal ifadeyi zenginleştirmek için bir araç olarak kodlanmasının önemi vurgulanmaktadır. Karşılaşılan zorluklara ve bunların nasıl ele alındığına yer verilmiştir. Ayrıca, daha geniş kitle çalışmaları ve çeşitli koro repertuvarlarında sistemin uygulanması gibi ileri araştırmalar için olası önerilerde de bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
This thesis explores the integration of choreography into choral performances, framing concerts as multi-sensory experiences that engage both auditory and visual perception. The core objective of the study is to explore choreography creation processes and to analyze how movement is used as a tool to enhance musical expression and narrative design. The methodology combines ethnographic fieldwork including participant observation and conversations with fellow singers, developing a movement notation system for musicians' use and analyses of scores and videos. The literature review contains historical and perceptual connections between music and movement, movement in choral history, existing movement notation systems and movement classifications. Field research draws from the author's personal experience as a choral performer and a composer. This section explores the choreography creation processes and the reasoning behind them. This section exhibits that the creation process is usually a collaborative one and most of the time it happens close to the concert. The source of inspiration for creation is usually the lyrics or cultural connotations, sometimes other performances. Recognizing a gap in standardized movement notation systems tailored for musicians, the study introduces a newly developed notation system. This notation system encompasses hands, arms, body direction, steps, and spatial formations. This innovation is both a creative and analytical tool, aiming to document and communicate choreographic elements in a structured way. In the analysis section, selected performances are examined using the proposed system. On top of the hand, step and body direction movements, movement in space, movement of soloists and cultural influence on movement are also presented and the expressive potential of choreographed elements are discussed. The analysis revealed consistent correlations between musical and physical gestures in choral performances. Movements often reflect musical qualities - legato lines are matched with smooth, continuous motion, while slow arm raises frequently accompany glissandos, crescendos, or ascending melodic lines. Rhythmic patterns are visually emphasized through swaying or stepping, which can also introduce new rhythmic layers or reframe subdivisions. Movement phrases tend to mirror musical phrases, and choreographic tools like soloist isolation, formation changes, and gesture cues signal structural or expressive shifts. Repeated musical material is sometimes varied visually through choreographic additions, while contrapuntal movement can parallel musical polyphony. Spatial orientation is used dynamically - choirs face the audience during forte passages and turn away or shift position for softer dynamics, especially at conclusions. Strategic stillness, gesture-based cadential emphasis, and narrative or literal movements further enrich the performance. Cultural context also shapes choreography; various choirs incorporate regional dance elements into their movement language, enhancing both visual identity and interpretive depth. These culturally rooted gestures, drawn from folk or traditional forms, contribute to a more immersive and resonant concert experience. The conclusion highlights the study's contributions to choral composition and performance practices, emphasizing the importance of codifying movement not as a restrictive framework but as a means to enhance artistic expression. It also outlines possible directions for further research, such as broader audience studies and implementation of the system in varied choral repertoires.
Benzer Tezler
- Ortaokul matematik öğretmenlerinin sınav soruları ile beceri temelli matematik sorularının Yenilenmiş Bloom Taksonomisi'ne göre analizi
With exam questions of middle school math teachers analysis of skill-based mathematics questions according to Revised Bloom Taxonomy
İBRAHİM ERGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimSiirt ÜniversitesiMatematik Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENES DEMİR
- Ortaokul matematik ders kitaplarında yer verilen etkinliklerin bilişsel düzeylerine göre incelenmesi
Examining the activities included in the secondary school mathematics textbooks according to their cognitive levels
ŞEYMA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ BOZKURT
- Yüksek sürşarj yükleri altında toprakarme duvarların limit denge ve sonlu elemanlar analiz yöntemlerine göre değerlendirilmesi
Evaluation of reinforced earth walls under high surcharge loads according to limit state and finite element analysis methods
SERCAN ŞAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BERRAK TEYMÜR
- Kuyu içi (VSP) sismik verilerinin konvansiyonel olmayan yöntemlerle kömür aramacılığına yönelik entegre analizi
Integrated analysis of wellbore seismic data by unconventional methods for coal exploration
ALİ CANKURTARANLAR
Doktora
Türkçe
2024
Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA EMİN DEMİRBAĞ
- Dairesellikten kaçıklığın silindirik kabuk yapıların burkulma basıncına etkilerinin incelenmesi ve denizaltı mukavim teknesi burkulma analizi tatbiki
The investigation of the effects of out-off-roundness on the buckling pressure of the cylindrical shell structures and application of submarine pressure hull buckling analysis
BAYCAN TOPTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Gemi Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ERGİN