Türkiye'de kamu işletmelerinin yönetimi
Administration of public enterprises in Türkiye
- Tez No: 952336
- Danışmanlar: DOÇ. DR. OZAN ZENGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Kamu İşletmesi, Merkezî Kamu İşletmesi, Yerel Kamu İşletmesi, Kamu İktisadi Teşebbüsü, İktisadi Devlet Teşekkülü, Kamu İktisadi Kuruluşu, Belediye İktisadi Teşekkülü, Kamu Hizmeti, Sınai ve Ticari Kamu Hizmeti, Kamu Mülkiyeti, Kamu Kontrolü, Public Enterprises, Central Public Enterprises, Local Public Enterprises, Public Economic Enterprises, State-Owned Enterprises, Public Economic Intitution, MunicipalityOwned Enterprises, Public Service, Industrial and Commercial Public Service, Public Property, Public Control
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yönetim Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 686
Özet
Bu tezin konusu, kamunun iktisadi mal ve/veya hizmet üretim ve/veya sunum faaliyetlerini yürüten organizasyonlarının terimsel ve tarihsel dönüşümünü, bu dönüşümün nedenleri ile birlikte ele almak ve bu organizasyonların Türk kamu yönetiminde organik ve işlevsel olarak nereye oturduğunu tespit etmektir. 1930'lu yıllarda bu organizasyonları ifade etmek için İDT terimi kullanılmaya başlanmış, 1940'lı yıllarda yerel yönetimlerde bunun karşılığı olarak BİT teriminin kullanılması önerilmiş, 1960 yıllarda merkezî kamu işletmelerini ifade etmek için KİT terimi kullanılmıştır. Yaklaşık yüz yıllık kamu işletmeciliği tarihinde bu organizasyonları ifade etmek için çok sayıda terim türetilmiş ve kullanılmıştır. Kamu işletmesi terimi, son 20 yıllık süreçte uluslararası kuruluşlar tarafından; kamunun iktisadi kapsamının belirlenmesi, kamu sektörünün sınırlarının netleştirilmesi, kamunun iktisadi üretim ve sunum faaliyetlerini yürüten organizasyonlarının tamamının tespiti için dayattığı geniş kapsamı ifade edecek şekilde Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Sayıştay tarafından kullanılan, kamunun mülkiyet sahipliği ve kontrolü üzerinden tanımlanan terimdir. Merkez ve yerelin iktisadi organizasyonları, işlev ve hukuki bünye olarak ortak bir paydayı ifade etmelerine ve bunun dile getirilmesine rağmen bunlar birlikte ele alınmamakta, alanda kamu işletmelerinin cüzlerini ifade eden KİT'ler ve BİT'ler çalışılmaya devam edilmektedir. Ayrıca merkezî kamu işletmeleri kapsamı, KİT'ler dışına taşmakta veya taşınmakta ve sürekli genişlemektedir. Bu çalışma, ayrı ayrı ele alınan KİT'leri, BİT'leri ve bu iki kapsama girmeyen diğerlerini, bir üst terim olan kamu işletmesi başlığında ele alarak birlikte analiz etmektedir. Tezde öncelikle kamu işletmeciliğine, kamu işletmelerine ilişkin teorik yaklaşımlar analiz edilmekte ve sonrasında ülkemiz kamu işletmeciliği ve kamu işletmeleri tarihsel, hukuki ve terimsel bir tekâmül içinde ele alınmaktadır. Dönemlendirmede terimsel dönüşüm, ülkenin politik ekonomik dönüşümü ile birlikte ele alınarak verilmeye çalışılmaktadır. Kamu işletmelerinin devletle, diğer kamu idare ve kuruluşları ile ilişkileri ve bir kurumsal varlık olarak teşkilleri organik anlamda kamu terimi çerçevesinde, kamu işletmelerinin faaliyetleri, işlevleri işlevsel anlamda kamu terimi çerçevesinde ve kamu işletmelerinin görünür kamusal nitelikleri biçimsel anlamda kamu terimi çerçevesinde ele alınmaktadır. Son olarak ele alınan bu yapı, işleyiş ve biçim çerçevesinde, kamu işletmelerinin tasnifine ilişkin tespit edilen organik ve maddi kriterler üzerinden kamu işletmeleri ortak paydada analiz edilmekte, bunların tasnifleri sağlanmaktadır.
Özet (Çeviri)
The subject of this thesis is to examine the terminological and historical transformation of public organizations that carry out the production and/or delivery of economic goods and/or services, together with the reasons for this transformation, and to determine where these organizations fit organically and functionally in Turkish public administration. In the 1930s, the term“SOEs”(state-owned enterprises) began to be used to refer to these organizations, in the 1940s, the term“MOEs”(municipality-owned enterprises) was suggested to be used as an equivalent in local governments, and in the 1960s, the term“PEEs”(public economic enterprises) was used to refer to central public enterprises. In the nearly one hundred years of public management history, many terms have been derived and used to refer to these organizations. The term public enterprise is a term defined in terms of public ownership and control, used by the Ministry of Treasury and Finance and the Court of Accounts, in a way that expresses the broad scope imposed by the international organizations over the last 20 years in order to determine the economic scope of the public sector, clarify the boundaries of the public sector, and identify all organizations that carry out the public's economic production and delivery activities. Although central and local economic organizations represent a common denominator in terms of function and legal structure and this is addressed, they are not considered together, and the field continues to focus on PEEs and MOEs, which represent parts of public enterprises. In addition, the scope of central public enterprises extends beyond the scope of PEEs and is constantly expanding. This study analyzes together the PEEs, MOEs and others not included in these two categories, which are considered separately, under the umbrella term“public enterprise”. In this thesis, firstly, theoretical approaches to public management and public enterprises are analyzed and then, Türkiye's public management and public enterprises are discussed in a historical, legal and terminological evolution. In periodization, the terminological transformation is tried to be given together with the political economic transformation of the country. The relations of public enterprises with the state, other public administrations and organizations and their formation as an institutional entity are discussed within the framework of the term“public”in the organic sense, the activities and functions of public enterprises are discussed within the framework of the term“public”in the functional sense, and the visible public qualities of public enterprises are discussed within the framework of the term“public”in the formal sense. Finally, within the framework of this structure, operation and form discussed, public enterprises are analyzed on a common ground through the organic and material criteria determined regarding the classification of public enterprises and their classification is provided.
Benzer Tezler
- Türkiye'de kamu işletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi uygulaması
Human resources management in public owned business in Turkey
MUZAFFER ÖZSOY
Doktora
Türkçe
2002
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriİstanbul ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLTEN KUTAL
- Demokratik ve etkin bir devlet için Türk kamu yönetiminde yeniden yapılanma
Başlık çevirisi yok
ERKAN TOPRAK
- 1980 den sonra Türkiye'de yapılan kamu yönetimi reform çalışmaları
The reform studies of public administration in Turkey
GÜLDEN GÜNDÜZ IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Kamu YönetimiSakarya ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. BİLAL ERYILMAZ
- Türkiye'de kamu döner sermaye işletmeleri ve bütçe ile muhasebe işlemleri üzerine bir uygulama
Başlık çevirisi yok
BAKİ DÜNDAR