Tokat Müzesi'ndeki Anadolu Selçuklu sikkeleri: Seçilmiş 50 örnek üzerine bir inceleme
Anatolian Seljuk coins in the Tokat Museum: A study of 50 selected examples
- Tez No: 953081
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ YAVUZ SARI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Anadolu Selçuklu Devleti, Tokat Müzesi, Sikke, Darphane, Anatolian Seljuk State, Tokat Museum, Coin, Mint
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 193
Özet
Bu çalışma, Tokat Müzesi'nde yer alan Anadolu Selçuklu dönemine ait sikkelerden 50 örnek üzerine tarihî, ekonomik ve sanatsal yönleriyle incelemeyi amaçlamaktadır. Anadolu Selçuklu Devleti'nin 11. ve 13. yüzyıllar arasındaki siyasi hâkimiyeti süresince bastırdığı sikkeler, dönemin iktisadi yapısını ve sanatsal beğenisini yansıtması bakımından önemli tarihsel belgeler arasında yer almaktadır. Tez kapsamında Tokat Müzesi envanterinde yer alan ve on üç farklı Selçuklu sultanına ait toplam 50 sikke değerlendirilmiş; bu sikkeler darp yeri, darp tarihi, malzeme, yazı karakteri, süsleme özellikleri ve müzeye geliş yöntemleri gibi başlıklar altında sistematik biçimde analiz edilmiştir. Çalışma, sikkelerin yalnızca birer ekonomik değişim aracı değil; aynı zamanda siyasi meşruiyetin simgesi, sanatsal üretimin taşıyıcısı ve dinî kimliğin yansıması olduğunu ortaya koymaktadır. Gümüş ağırlıklı olan sikkelerde kullanılan yazı karakterleri (kûfî ve sülüs), kelime-i tevhid ve hükümdar unvanları gibi ifadeler aracılığıyla İslami söylem güçlendirilmiş; figürlü, geometrik ve bitkisel süslemeler aracılığıyla ise Selçuklu sanatının sembolik dili sergilenmiştir. Darp merkezlerinin çeşitliliği, Anadolu'nun farklı bölgelerinde siyasi otoritenin yaygınlaştırılması ve ekonomik bütünlüğün sağlanması açısından önemli veriler sunmaktadır. Çalışma sonucunda, Tokat Müzesi'nin Anadolu Selçuklu dönemi nümismatiği açısından oldukça zengin bir koleksiyona sahip olduğu ve bu koleksiyonun hem yerel tarih hem de genel Selçuklu iktisat ve sanat tarihi araştırmaları açısından değerli bir kaynak sunduğu anlaşılmıştır. Bu tez, Selçuklu sikkeleri üzerine yapılan bölgesel çalışmaların artırılması ve müze koleksiyonlarının akademik düzeyde belgelenmesi açısından önemli bir katkı sunmayı hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the coins from the Anatolian Seljuk period housed in the Tokat Museum from historical, economic, and artistic perspectives. The coins minted during the Seljuk rule between the 11th and 13th centuries serve as significant historical documents that reflect the political power, economic structure, and aesthetic preferences of the era. Within the scope of the thesis, fifty coins belonging to thirteen different Seljuk sultans in the Tokat Museum collection were analyzed systematically in terms of mint location, minting date, material, script style, decorative elements, and method of acquisition by the museum. The study demonstrates that these coins were not merely tools of economic exchange but also symbols of political legitimacy, vehicles of artistic expression, and bearers of Islamic identity. The silver-based coins feature inscriptions in Kufic and Thuluth scripts, including phrases such as the kalima al-tawhid and the names and titles of rulers, emphasizing religious authority. Decorative motifs—including figural, geometric, and vegetal designs—illustrate the symbolic language of Seljuk art. The diversity of minting centers provides valuable insights into the political reach and economic integration across Anatolia during the Seljuk period. In conclusion, the Tokat Museum possesses a notably rich numismatic collection from the Anatolian Seljuk era, offering important data for both local history and broader studies on Seljuk economics and art. This thesis contributes to the growing body of regional numismatic scholarship and emphasizes the importance of academic documentation of museum collections.
Benzer Tezler
- Nevşehir Müzesi sikke koleksiyonunda bulunan Kappadokia Krallığı sikkeleri
Coins of the Cappadocia Kingdom in the Nevşehir Museum collection
EVİN BİLGE
- Tokat Müzesi'ndeki cam kaplar ve 3d modelleme çalışması
Glass vessels in Tokat Museum and 3d modelling
KASIM EKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
ArkeolojiAtatürk ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ YALÇIN TAVUKÇU
- Tokat müzesi'ndeki Roma İmparatorluk Dönemi sikkeleri
Coins from Roman imperial period in the museum of Tokat
MESUT CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
ArkeolojiAtatürk ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ALİ YALÇIN TAVUKÇU
- Tokat Müzesi'ndeki Grek ve Roma dönemi altın takıları
Grek and Roman period gold Jewels in the museum of Tokat
SÜMEYRA GÖRAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ArkeolojiAtatürk ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ YALÇIN TAVUKÇU