Linç kültürüne katılma niyetinin iç grup kayırmacılığı, insanlıktan uzaklaştırma ve linç kültürünün olumsuz etkileri hakkında bilgilendirilmeyle ilişkisi
The relationship of intention to participate in cancel culture with infrahumanization, in-group favoritism and being informed about the negative effects of cancel culture
- Tez No: 953299
- Danışmanlar: PROF. DR. DERYA HASDAĞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
Linç kültürü, eskiden söyledikleri veya yaptıkları toplumun geneli tarafından desteklenip hoş karşılanan bazı kişilerin zaman içinde bu davranışları nedeniyle tepki görmesini ifade eder. Bu tepki bir grup insanın sosyal medyada bir araya gelmesi ve bu kişi veya kişileri terk etmeleri/takipten çıkarmaları şeklinde gerçekleşmektedir. Sosyal medyada bir grup insanın verdiği bu tepki hedeflerinde yer alan bireyi cezalandırmak amacıyla ortaya çıkmaktadır ve saldırgan bir yapıya sahiptir. Bu tezin amacı da olumsuz sonuçları göz önünde bulundurulduğunda bireylerin linç kültürüne katılmalarının ardındaki sosyal psikolojik faktörleri belirlemektir. Bu tez kapsamında ilk olarak Çalışma 1 adıyla Çok Boyutlu Linç Kültürü Ölçeği geliştirilmiştir. Çok Boyutlu Linç Kültürü Ölçeği'nin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu bulunmuştur. Ardından bireylerin sosyal medyada eleştiriye açık bir paylaşım yapan kişiye karşı linç kültürüne katılmaya yönelik niyetlerin“hedef kişinin grubu (iç grup – dış grup)”,“hedefin insanlıktan uzaklaştırılma düzeyi (düşük - yüksek insanlıktan uzaklaştırma)”ve“linç kültürünün olumsuz sonuçları konusunda bilgilendirilmeye (bilgi var – bilgi yok)”göre değişip değişmedikleri 2X2X2'lik faktöriyel desene uygun olarak incelenmiştir. Ayrıca çalışmada hedefin grup üyeliği ve linç kültürüne katılma niyeti arasındaki ilişkide empatinin aracı rolü; grup üyeliği ve empati arasındaki ilişkide ise linç kültürünün olumsuz sonuçları hakkında bilgilendirilmenin düzenleyici rolü incelenmiştir. Çalışmaya yaş ortalamaları 20.50 (SS = .04) olan 307 (%79.9) kadın, 75 (%19.5) erkek ve diğer seçeneğini işaretleyen 2 (%0.5), toplam 384 katılımcı dahil olmuştur. Analiz sonuçlarına göre bağımsız değişkenler olan iç grup kayırmacılığının (Wilks' Λ = .984, F(3, 381) = 2.03, p = .109, η²ₚ = .016), insanlıktan uzaklaştırmanın (Wilks' Λ = .993, F(3, 381) = 0.82, p = .484, η²ₚ = .007) ve linç kültürünün olumsuz sonuçları hakkında bilgilendirmenin (Wilks' Λ = .983, F(3, 381) = 2.19, p = .088, η²ₚ = .017), Wilks' Lambda değerleri incelendiğinde linç kültürüne katılma niyeti ile ilişkili olmadıkları bulunmuştur. Ayrıca çalışmada hedefin grup üyeliği ve linç kültürüne katılma niyeti arasındaki ilişkide empatinin aracı, bilgilendirmenin ise düzenleyici bir rolü olmadığı görülmüştür. Bununla birlikte bağımlı değişken ölçümleri ile bağımsız değişkenler tek tek incelendiğinde ise anlamlı sonuçlar olduğu görülmüştür. Buna göre grup değişkeninin linç kültürüne katılmaya yönelik niyetine ilişkin tek maddelik ölçme sorusu ile arasında anlamlı ilişki vardır (F(1, 383) = 5.49, p = .020, η²ₚ = .014). Bulgular Ankara Üniversitesi öğrencisi olan katılımcıların iç grup üyelerinden olan Ankara Üniversitesi öğrencilerine yönelik linç kültürüne katılma niyetlerinin dış grup üyelerinden olan Ortadoğu Teknik Üniversitesi öğrencilerine yönelik linç kültürüne katılma niyetlerinden anlamlı olarak daha yüksek olduğunu göstermektedir. Ayrıca linç kültürünün olumsuz sonuçları hakkında bilgi alan katılımcıların beklenen şekilde bu bilgiyi almayan katılımcılara kıyasla linç kültürüne daha az katılma niyeti göstereceğini doğrulamıştır (F(1, 383) = 4.65, p = .032, η²ₚ = .012). Katılımcıların sahip olduğu linç kültürünün olumsuz sonuçları ile ilgili bilgiler onların linç kültürüne katılma niyetlerini etkilemiştir.
Özet (Çeviri)
Cancel culture refers to the phenomenon whereby individuals who were previously supported or praised by the general public are later subjected to backlash due to their past actions or statements. This backlash typically manifests through collective actions on social media, such as unfollowing, publicly criticizing, or socially excluding the targeted individual. These reactions are often motivated by the intention to punish the individual and tend to carry an aggressive tone. The aim of this thesis is to identify the social psychological factors underlying individuals' participation in cancel culture, especially in light of its potential negative consequences. In the first phase of this research, a new measurement tool titled the Multidimensional Cancel Culture Scale (MCCS) was developed and its validity and reliability were confirmed. Subsequently, the study explored how individuals' intentions to engage in cancel culture against a person who made a controversial social media post varied based on three factors in a 2×2×2 factorial design: (1) the group membership of the target (ingroup vs. outgroup), (2) the degree of dehumanization of the target (low vs. high), and (3) whether participants were informed about the negative consequences of cancel culture (information provided vs. not provided). The study also investigated the mediating role of empathy in the relationship between target group membership and the intention to participate in cancel culture, and the moderating role of informational awareness in the relationship between group membership and empathy. A total of 384 participants (307 women [79.9%], 75 men [19.5%], and 2 who identified as other [0.5%]) with a mean age of 20.50 (SD = 0.04) took part in the study. According to multivariate analysis of variance (MANOVA), none of the independent variables—ingroup favoritism (Wilks' Λ = .984, F(3, 381) = 2.03, p = .109, η²ₚ = .016), dehumanization (Wilks' Λ = .993, F(3, 381) = 0.82, p = .484, η²ₚ = .007), or awareness of negative consequences (Wilks' Λ = .983, F(3, 381) = 2.19, p = .088, η²ₚ = .017)—had a statistically significant multivariate effect on intentions to participate in cancel culture. Similarly, empathy did not mediate the relationship between group membership and cancel culture intentions, nor did information provision moderate the relationship between group membership and empathy. However, further univariate analyses revealed significant effects at the item level. Specifically, a significant relationship was found between group membership and participants' responses to a single-item measure of cancel culture intention (F(1, 383) = 5.49, p = .020, η²ₚ = .014). Participants from Ankara University expressed significantly higher intentions to engage in cancel culture toward ingroup members (i.e., other Ankara University students) compared to outgroup members (i.e., Middle East Technical University students). Additionally, participants who were informed about the negative consequences of cancel culture reported significantly lower intentions to engage in cancel culture than those who did not receive such information (F(1, 383) = 4.65, p = .032, η²ₚ = .012). These findings suggest that raising awareness about the potential harms of cancel culture may reduce individuals' willingness to participate in it.
Benzer Tezler
- Sosyal medyada linç kültürü: Twitter örneği
Lynching culture on social media: example of Twitter
ZEHRA RUMEYSA FİDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İletişim BilimleriÜsküdar ÜniversitesiYeni Medya ve Gazetecilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN İRVAN
- Sosyal medyada linç kültürü: Twitter'da örnek olay incelemesi
Linch culture in social media: Case study on twitter
MAHMUT KUTLU
Doktora
Türkçe
2022
Radyo-TelevizyonErciyes ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHİT İLHAN
- Türkiye'de sosyal bir olgu olarak linç'in medyadaki temsili üzerine eleştirel bir inceleme
A critical research on the representation of lynching in the media as a social fact
FİLİZ AĞBABA GÜRSEL
- Sosyal medyada linç kültürü
Virtual lynching in social media
LAÇİN NİSBET
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İletişim BilimleriMarmara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUKADDER ÇAKIR