Kadın ve kent: İstanbul'da annelerin kentsel hareketlilik analizi
Women and the city: Mothers in İstanbul urban mobility analysis
- Tez No: 953707
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EDA YÜCESOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Ulaşım, Şehircilik ve Bölge Planlama, Sociology, Transportation, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Şehir Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 161
Özet
Bu tez, İstanbul'da yaşayan annelerin kent içi hareketliliğini toplumsal cinsiyet temelli faktörler üzerinden mekânsal olarak incelemektedir. Annelerin kent mekanıyla ilişkisi; hareketlilik, bakım emeği ve toplu taşıma gibi unsurlar çerçevesinde ele alınmış, kadın hareketliliğinin görünürlüğü artırılmaya çalışılmıştır. Literatürde kadın hareketliliği konusu bilinse de, yeterince derinlemesine incelenmemiştir. Toplumsal cinsiyet rolleri kadınların kamusal alandaki yerini sınırlamakta ve ulaşım politikaları genellikle bu farklılıkları göz ardı etmektedir. Kadınlar genellikle bakım temelli ve zorunlu hareketliliklere sahiptir; toplu taşıma kullanımı yaygın olsa da sistem cinsiyet körü tasarlandığında kadınların ihtiyaçlarına yanıt verememektedir. Bu bağlamda İBB'nin 2020'de başlattığı Anne Kart uygulaması örnek alınmıştır. 0–4 yaş çocuk sahibi annelere ücretsiz toplu ulaşım hakkı tanıyan bu kartın verileri, TÜİK sosyo-demografik bilgileriyle birlikte analiz edilmiştir. ArcGIS Pro ve SPSS kullanılarak tematik, bivariate haritalar ve kümelenme analizleri yapılmış; politika geliştirme açısından öncelikli mahalleler belirlenmiştir. Analizler, kent merkezinde hareketliliğin yüksek olduğunu, fakat bu alanlarda kadın-çocuk nüfusunun düşük kaldığını göstermiştir. Yoğun konut bölgelerinde ise bakım emeğine dayalı zorunlu hareketlilik yaygındır. Anne Kart hareketliliği artırsa da toplumsal roller üzerindeki etkisi sınırlıdır. Etkin, eşitlikçi politikaların mahalle ölçeğinde ve çok aktörlü bir yaklaşımla geliştirilmesi gereklidir.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the urban mobility of mothers in Istanbul through gender-based factors in spatial geography. It explores how structural elements such as care work and public transport shape mothers' daily mobility and reveals spatial patterns of gendered movement across the city. Although women's mobility is not a new concept in the literature, it remains under-researched, especially in terms of spatial analysis. Gender roles often confine women to certain areas and limit their access to the labor market and public space. The study focuses on the Mother Card program, launched by the Istanbul Metropolitan Municipality in 2020, which provides free public transport for mothers with children under 4. Using stop-level transit data and socio-demographic information from TÜİK, spatial analyses were conducted at the neighborhood level with tools like SPSS and ArcGIS Pro. Bivariate thematic maps and cluster analysis identified patterns and areas where policies are either effective or lacking. Findings reveal high mobility in central districts due to strong infrastructure, but these areas often have a lower child population. In contrast, peripheral and densely populated areas show care-based, constrained mobility due to gender roles. While the Mother Card increased mobility, it did not significantly challenge gender inequalities. Structural barriers—like lack of accessible transit, safety concerns, and care burdens—continue to limit women's freedom of movement. The thesis argues for neighborhood-based, inclusive policies involving public institutions and civil society. Suggestions include integrating time-based data, analyzing income levels, and enhancing access to urban services like mobile childcare and health programs to support voluntary, rather than mandatory, mobility for women.
Benzer Tezler
- Increasing the urban mobility of migrant women, transferring experience from Berlin to Istanbul: A pilot study in Kurfali, Kartal
Göçmen kadınların kentsel hareketliliğinin arttırılması, Berlin'den İstanbul'a deneyim transferi: Kurfalı, Kartal'da bir pilot çalışma
MELİS OĞUZ
Doktora
İngilizce
2015
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM ÖZÇEVİK
PROF. DR. GABI DOLFF-BONEKAMPER
- Modernleşme sürecinde Bursa kentinin mekansal ve sosyal değişimi (1860-1910)
Spatial and social change of Bursa in the period of modernization (1860-1910)
ZEYNEP DÖRTOK ABACI
- 18-25 yaş aralığındaki genç yetişkinler ve annelerinin erken dönem uyum bozucu şemaları ve çocukluk çağı travmaları arasındaki ilişki
The relationship between young adults' aged 18-25 and their mothers' early maladaptive schemas and childhood traumas
BEGÜM ECE ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Psikolojiİstanbul Kent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KAHRAMAN GÜLER
- İstanbul ilinde çocuk dostu kent için mekân, çevre, tasarım, gelişim eksenli bir proje: 'Esenler Çocuk Sokağı' örneğinin incelenmesi
An urban space, environment, design, development-aimed project for child-friendly city in Istanbul: Investigation on the example of 'Esenler Child Street'
BAHAR YAZGAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimOkan ÜniversitesiOkul Öncesi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEZİYET ARI
- Kentte sosyal ayrışma ve mekânsal dönüşüm: Kapalı sitelerde kadının konumu
Social segregation and spatial transformation in the city: Position of women in gated communities
MUKADDES GÖNÜLER