Deiktik ve hiyerarşik çerçeve müdahalelerin anlık bilişsel birleşme üzerindeki etkisinin incelenmesi
Examining the effect of deictic and hierarchical framework interventions on state cognitive fusion
- Tez No: 953899
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ELA ARI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medipol Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 172
Özet
Bu çalışmanın amacı, Anlık Bilişsel Birleşme Ölçeği'nin (ABBÖ) Türkçe uyarlamasının güvenilirliğini ve geçerliliğini analiz etmek ve bağlamsal benlik ve bilişsel birleşme düzeyine göre tanımlanan gruplarda deiktik ve hiyerarşik müdahalelerin bilişsel ayrışma üzerindeki etkilerini incelemektir. Çalışma 1, ABBÖ'nün Türkçe versiyonunun psikometrik özelliklerini değerlendirmeye odaklanmıştır. Ölçek, 362 Medipol Üniversitesi öğrencisinden oluşan bir örnekleme çevrimiçi bir form aracılığıyla ve yüz yüze uygulanmıştır. Ölçeğin zamana bağlı güvenilirliğini test etmek amacıyla, 118 öğrenciden oluşan bir alt gruba bir ay sonra test-tekrar test prosedürü uygulanmıştır. Ölçeğin faktör yapısı açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri kullanılarak incelenmiş, iç tutarlılık katsayısı hesaplanmış ve ölçüt bağıntılı geçerlilik analizleri yapılmıştır. Sonuçlar, ölçeğin Türkçe versiyonunun geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu göstermiştir. Çalışma 2, bağlamsal benlik ve bilişsel birleşme düzeylerine göre belirlenen dört grupta İlişkisel Çerçeve Kuramı (İÇK) temelli deiktik ve hiyerarşik müdahalelerin bilişsel ayrışma üzerindeki etkisini incelemiştir. Katılımcılar Bağlamsal Benlik Ölçeği ve ABBÖ kullanılarak belirlenmiş ve düşük bağlamsal benlik puanları (n = 20) ve yüksek bilişsel birleşme puanları (n = 20) olanlar dört gruba ayrılmıştır: 1. Deiktik1 (düşük bağlamsal benlik puanları olanlar), 2. Hiyerarşik1 (düşük bağlamsal benlik puanları olanlar), 3. Deiktik2 (yüksek bilişsel birleşme puanları olanlar) ve 4. Hiyerarşik2 (yüksek bilişsel birleşme puanları olanlar). Deiktik müdahale Deiktik1 ve Deiktik2 gruplarına, Hiyerarşik müdahale ise Hiyerarşik1 ve Hiyerarşik2 gruplarına uygulanmıştır. Müdahaleler, İlişkisel Çerçeve Kuramına dayalı standart protokoller kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar müdahalelerden önce ve sonra Anlık Bilişsel Birleşme Ölçeğini ve Bağlamsal Benlik Ölçeğini doldurmuş ve bilişsel ayrışma düzeylerindeki değişiklikler ölçülmüştür. Bu çalışma, bilişsel birleşme ve bağlamsal benlik düzeylerinin ilişkisel çerçeve teorisine dayalı müdahalelerden nasıl etkilendiğini göstererek üçüncü dalga bilişsel davranış terapilerinde (Kabul ve Kararlılık Terapisi) kullanılan tekniklerin etkililiği hakkında önemli bilgiler sağlamaktadır. Bulguların, katı benlikle ilgili düşünce yapılarını ele alan terapötik yaklaşımlara katkıda bulunması beklenmektedir. Bulgular hem deiktik hem de hiyerarşik çerçevelemeye dayalı müdahalelerin bilişsel birleşmeyi azaltmada etkili ve müdahalelerin etkisinin bireysel farklılıklara duyarlı olduğunu göstermiştir. Buna ek olarak, SCFQ'nun Türkçe versiyonunun psikometrik olarak sağlam bir ölçüm olduğu ve klinik ve akademik araştırmalarda bilişsel birleşmeyi değerlendirmek için geçerli bir araç sağladığı bulunmuştur.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to analyze the reliability and validity of the Turkish adaptation of the State Cognitive Fusion Questionnaire (SCFQ) and to investigate the effects of deictic and hierarchical interventions on cognitive defusion in groups defined by self-as-context and cognitive fusion levels. Study 1 focused on evaluating the psychometric properties of the Turkish version of the SCFQ. The scale was administered to a sample of 362 students from Medipol University through an online form and face-to-face. To test the temporal reliability of the scale, a subgroup of 118 students underwent a test-retest procedure one month later. The factor structure of the scale was examined using exploratory and confirmatory factor analyses, internal consistency coefficients were calculated, and criterion-related validity analyses were conducted. The results indicated that the Turkish version of the scale is a valid and reliable measurement tool. Study 2 examined the effects of deictic and hierarchical interventions based on the Relational Frame Theory (RFT) on cognitive defusion in four groups determined by self-as-context and cognitive fusion levels. Participants were categorized based on the Self-as-Context Scale and ACFQ, and four groups were formed based on low self-as-context scores (n = 20) and high cognitive fusion scores (n = 20): 1. Deictic1 (low self-as-context), 2. Hierarchical1 (low self-as-context scores), 3. Deictic2 (high cognitive fusion scores), and 4. Hierarchical2 (high cognitive fusion scores). Deictic intervention was applied to the Deictic1 and Deictic2 groups, while Hierarchical intervention was applied to the Hierarchical1 and Hierarchical2 groups. The interventions were implemented using standard protocols based on Relational Frame Theory. Participants completed the State Cognitive Fusion Questionnaire and Self-as-Context Scale before and after the interventions, and changes in cognitive defusion levels were measured. This study provides important insights into how cognitive fusion and self-as-context-levels are affected by interventions based on relational frame theory, offering significant information regarding the effectiveness of techniques used in third-wave cognitive behavioral therapies (Acceptance and Commitment Therapy). The findings are expected to contribute to therapeutic approaches that address rigid self-related thought structures. The findings indicate that both deictic and hierarchical framing-based interventions are effective in reducing cognitive fusion, and that the effects of the interventions are sensitive to individual differences. Furthermore, the Turkish version of the SCFQ was found to be a psychometrically robust measurement tool and provides a valid instrument for assessing cognitive fusion in clinical and academic research.
Benzer Tezler
- Preschool children's story construction and use of deixis in fictional narratives
Okul öncesi çocukların hikaye kurgulamaları ve kurgusal hikayelerde gösterimsel terim kullanımları
DİLEK DENİZ BİLGİÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
DilbilimOrta Doğu Teknik ÜniversitesiBilişsel Bilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DENİZ ZEYREK BOZŞAHİN
- A discursive functions of applying shot scale: A multimodal film analysis approach
Çekim ölçeği uygulamanın söylemsel işlevleri: Çok modlu bir film analizi yaklaşımı
AZADEH ABBASIKANGEVARI
Doktora
İngilizce
2024
Radyo-TelevizyonBahçeşehir ÜniversitesiFilm ve Televizyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TOLGA HEPDİNÇLER
- Deistik yaklaşımlar karşısında kelamın ulûhiyet anlayışı
The conception of divinity of kalam against deistic approaches
ASLI MENEKŞE
Doktora
Türkçe
2023
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP TÜRCAN
- Deistik din eleştirisi ve Thomas Paine
Deistic critique of religion and Thomas Paine
HAYRİYE KARABUDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYDIN TOPALOĞLU
- Deistik inanca sahip yetişkin bireyler üzerine psikososyal bir çözümleme
A psychosocial analysis of adult individuals with deistic beliefs
ALİ BALTACI
Doktora
Türkçe
2024
DinAnkara Sosyal Bilimler ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASIM YAPICI