Altun Yaruk'ta (VII. ve VIII. Tegzinç) hâl kategorileri
Categories of case in Altun Yaruk (VII. and VIII. Tegzinç)
- Tez No: 954198
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÜMİT HUNUTLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 327
Özet
Bu tez çalışması, Eski Uygur Türkçesi dönemine ait olan en önemli ve en hacimli Budist çeviri metinlerinden Altun Yaruk Sudur adlı eserin yedinci ve sekizinci kitaplarında geçen hâl eklerini ve bu eklerin işaret ettiği hâl kategorilerini işlevsel olarak tetkik etmeyi hedeflemiştir. Çalışma aynı zamanda, Eski Uygur Türkçesinde hâl yapısının ve bu yapının eserlerdeki işleyişini detaylı bir şekilde anlatmayı amaçlamakta olup hâl eklerinin biçimsel değişkelerini, kullanım oranlarını ve sentaktik görevlerini göstermeye çalışmıştır. Bu amaç doğrultusunda, öncelikli olarak Altun Yaruk'un yedinci ve sekizinci kitapları ayrıntılı bir şekilde taranmış; bu tarama neticesinde hâl ekleri, bağlam içinde anlam ağırlıklı işlevsel bakış açısıyla değerlendirilerek hangi hâl kategorisine ait oldukları (açıklama, bulunma, kaynak, niteleme, yönelme vb.) belirlenmiştir. Her bir görev elemanı belirlenen ilgili alt başlıklarda sıralanarak eserlerden alınan örnek cümlelerle gösterilmiş ve kullanılan toplam hâl kategorileri içindeki kullanım oranları tablolar halinde dikkatlere sunulmuştur. Çalışmanın sonucunda ise tespit edilen görev elemanları, bu görev elemanlarının ifade ettiği hâl kategorileri, görev elemanlarının sayısı, görev elemanının ifade ettiği hâl kategorisi içindeki yüzdelik oranı ve görev elemanlarının Altun Yaruk'ta (VII. ve VIII. Tegzinç) kullanılan görev elemanları içindeki yüzdelik oranları tablolar halinde ifade edilmiştir. Bu neticeyle Eski Uygur Türkçesindeki hâl kategorilerinin yapısal ve işlevsel çeşitliliği ortaya koyulmuştur.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to functionally examine the case suffixes and the case categories indicated by these suffixes in the seventh and eighth books of Altun Yaruk Sudur, one of the most important and voluminous Buddhist translation texts belonging to the Old Uyghur Turkish period. The study also aims to explain the case structure in Old Uyghur Turkish and its functioning in the works in detail and tries to show the formal variations, usage rates and syntactic functions of the case suffixes. For this purpose, first of all, the seventh and eighth books of Altun Yaruk were scanned in detail; as a result of this scan, the case suffixes were evaluated from a functional point of view based on meaning in the context and the case category they belong to (explanation, presence, source, qualification, dative, etc.) was determined. Each task element is listed under the relevant subheadings and illustrated with sample sentences taken from the works, and the usage rates within the total case categories are presented in tables. As a result of the study, the determined task elements, the status categories expressed by these task elements, the number of task elements, the percentage rate within the status category expressed by the task element, and the percentage rates of the task elements within the task elements used in Altun Yaruk (VII. and VIII. Tegzinç) are expressed in tables. As a result, the structural and functional diversity of case categories in Old Uyghur Turkish has been revealed.
Benzer Tezler
- Erken Hristiyan ve ilk Bizans resim ve kabartma sanatında kaynak ve okullar (2 cilt)
Sources and school of painting and sculpture during the early Christian and first Byzantine period
AHMET MEHMET KİPMEN
- Burdur ili mermer sektörünün kurumsal ve ekonomik yapısı
İnstitutional and economic structure of marble sector in burdur
AHMET SARITAŞ
- Altun Yaruk'ta söz yapımı
Word formation in Altun Yaruk
AYŞEGÜL GÖZEL
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERRUH AĞCA
- Altun Yaruk'ta fiil-tamlayıcı ilişkisi
The relation of verb-valency in Altun Yaruk
EMRE UZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENGİN ÇETİN
- Altun Yaruk Sudur'un VI. kitabı üzerine söz dizimi incelemeleri
Syntax analyses in Altun Yaruk Sudur VI. book
MİZAN COŞKUN ÖZGÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TURAN