Selçuklular döneminde Gayrimüslim unsurların siyasi, sosyal ve kültürel hayatları
Political, social and cultural lives of non-Muslim elements in the Seljuk period
- Tez No: 954621
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET ALİ KAPAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 148
Özet
Orta Çağ İslam tarihinin en önemli siyasi organizasyonlarından biri olan Selçuklu Devleti, 11. yüzyılda Orta Asya'dan başlayarak İran, Irak ve Anadolu'ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada hüküm sürmüş; siyasi teşkilatlanması, askerî yapısı ve kültürel etkileşimiyle dönemin en etkili güçlerinden biri olmuştur. Türkiye Selçukluları ise bu büyük hanedanın Anadolu topraklarındaki temsilcisi olarak, farklı inanç ve etnik kimliklere sahip topluluklarla kurduğu ilişkilerle çokkültürlü bir yapının inşasında önemli rol oynamıştır. Selçuklu Devleti döneminde Anadolu'da yaşayan gayrimüslim toplulukların siyasi, sosyal ve kültürel yaşamlarını bütüncül bir yaklaşımla incelemektedir. Ermeniler, Rumlar, Yahudiler ve Süryaniler gibi farklı inanç ve etnik kökene sahip grupların Selçuklu yönetimi altındaki konumları hem dönemin temel kaynakları hem de modern akademik literatür ışığında değerlendirilmektedir. Çalışmada, Gayrimüslimlerin yalnızca vergi ödeyen bir tebaa olarak kalmadıkları; aksine, devlet yönetimi, ordu, diplomasi, ticaret, zanaat ve sanat gibi birçok alanda aktif roller bulunmaktadır. Vezirlik ve danışmanlık gibi önemli idari görevlerin yanı sıra, gulâm sistemiyle orduya katılan bireyler ve ekonomik hayatta etkinlik gösteren tüccar ve zanaatkârlar, Selçuklu toplumunun çok katmanlı yapısının bir parçası durumundadır. Ayrıca, gayrimüslim toplulukların günlük yaşamdaki yerleri – evlilik geleneklerinden cenaze törenlerine, eğlence kültüründen mimariye kadar – incelenmiş; bu toplulukların kendi kimliklerini korurken Müslüman toplumlarla çeşitli düzeylerde etkileşim kurduklarına dair tespitler mevcuttur. Zaman zaman yaşanan isyan, vergi kaçırma veya ihanet gibi durumlar ise, istisnai olaylar olarak değerlendirilirken; bunların genel politika üzerinde belirleyici bir etki yaratmadığı sonucuna varılmaktadır. Bu tez, Selçuklu Devleti'nin gayrimüslim unsurlarla kurduğu ilişki biçiminin, sadece hoşgörüye dayalı değil; aynı zamanda işlevsel, karşılıklı faydaya dayanan ve çoğu zaman birlikte yaşamayı mümkün kılan bir yapıda olduğunu ortaya koymaktadır. Böylece çalışma, Orta Çağ Anadolu'sunda çok kültürlü bir toplumsal düzenin nasıl inşa edildiğine dair tarihsel bir bakış açısı sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines the political, social, and cultural lives of non-Muslim communities living in Anatolia during the Seljuk period through a holistic approach. The status of various ethnic and religious groups—such as Armenians, Greeks (Rum), Jews, and Syriacs—under Seljuk rule is evaluated in light of both primary sources from the period and modern academic literature. The study shows that non-Muslims were not merely taxpayers; on the contrary, they played active roles in many areas such as governance, the military, diplomacy, commerce, craftsmanship, and the arts. Individuals who were incorporated into the army through the gulam system, along with merchants and artisans active in economic life, constituted a vital part of the Seljuk society's multilayered structure. High-ranking administrative duties such as vizierates and consultancies were also occasionally assigned to them. Moreover, the thesis investigates the place of non-Muslim communities in everyday life, including marriage traditions, funeral ceremonies, entertainment culture, and architecture. It is observed that these communities preserved their own identities while also interacting with Muslim society at various levels. Events such as rebellion, tax evasion, or betrayal are treated as exceptional cases, and it is concluded that they did not have a decisive effect on general policy. This thesis demonstrates that the relationship established by the Seljuk state with its non-Muslim elements was not merely based on tolerance, but was also functional, mutually beneficial, and often structured in a way that made coexistence possible. In this way, the study offers a historical perspective on how a multicultural social order was constructed in medieval Anatolia.
Benzer Tezler
- Tekirdağ kent merkezindeki son dönem Osmanlı kamu yapıları (XIX.-XX. yy.)
Last period Ottoman public buildings in Tekirdağ city center (XIX.-XX. b.c.)
CENK DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Sanat TarihiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MESUT DÜNDAR
- Selçuklu çağı'nda gayrimüslimlere göre kendi ve öteki (1040-1318)
Self and other according to non-muslims in the Seljuk era (1040-1318)
ZEYNEP HİLAL SEKMAN
- Kara-Koyunlu Devleti'nin askerî teşkilâtı
Military organization of the Qara-Qoyunlu State
AHMET KORKMAZ
- 19. yüzyılda harput'un sosyal ve dini yapısı
Social and religious structure of harput in the 19th century
ŞİRİN KARAYIL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinFırat Üniversitesiİlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDURRAHMAN DAŞ