Fukahânın ihtilafında Arap Dilinin rolü
The role of the Arabic Language in the disagreement between Islamic lawyers
- Tez No: 954635
- Danışmanlar: PROF. DR. ADNAN MEMDUHOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Fıkıh, İhtilaf, Arap dili, Fukahanın ihtilafı, Al-fiqh, Disagreement, Arabic language, Disagreement of the jurists
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Siirt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 313
Özet
FUKAHÂNIN İHTİLAFINDA ARAP DİLİNİN ROLÜ Muhammed Tayyip ELÇİ İslam hukukunun temel kaynakları olan Kur'ân ve sünnetin dili, kendine özgü gramer yapısı, edebî sanatları, kelime ve anlam zenginliğiyle ön plana çıkan Arapçadır. Hükümlerin istinbatı sürecinde, bu dile ait kurallar etkin bir rol oynamaktadır. Nassların lügavî anlamları, gramer kuralları ve belâgat açısından farklı anlamlara ve yorumlara açık olması, fukahânın nassları farklı şekillerde anlamalarına ve yorumlamalarına neden olmuştur. Bu durum, farklı hükümlerin istinbat edilmesine zemin hazırlamıştır. Zira bir nassın içerdiği kelimenin vaz' edildiği anlamın tespiti, sarf ve nahiv ilimleri çerçevesinde kelimenin yapısı ve i'rabının belirlenmesi, ayrıca nassın belâgî ve edebî sanatlar açısından analiz edilmesi sırasında ortaya çıkan yorum farklılıkları, fukahâ arasında ihtilaflara sebebiyet vermiştir. Bu çalışma, fukahâ arasındaki ihtilaf sebeplerinden biri olarak dil kurallarının rolünü ele almayı amaçlamaktadır. Bu çalışma, bir giriş, üç ana bölüm ve bir sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş bölümünde fıkıh, fakih, Arap dili ve ihtilaf kavramlarıyla beraber Fıkıh ilminin tarihçesi, fukahâ arasındaki ihtilafın sebepleri ve doğurduğu sonuçlar üzerinde durulmaktadır. Birinci bölümde Arapça lafızların vazʻından kaynaklı ihtilaflar; lafzın lugavî manasının tespiti, lafzın menkul olup olmaması, umum ve hususu, müştereklik durumu, lafzın delaleti ve mefhumunun delaleti alt başlıkları altında ele alınmıştır. İkinci bölümde, Arap gramerinden kaynaklanan ihtilaf sebepleri“Sarf”ve“Nahiv”başlıkları altında ele alınmıştır. Bu bağlamda, i'rab farklılıkları, harflerin delalet ettiği anlamlara ilişkin ihtilaflar, hazf, istisna ve zamirin mercii gibi temel nahiv konuları çerçevesinde değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde ise Arap belâgatinden kaynaklanan ihtilaf sebepleri; hakikat ve mecaz, kinaye, emrin delaleti, nehyin delaleti ile ıtlak ve takyit başlıklarında ele alınarak değerlendirilmiştir. Çalışmada ele alınan konular örneklerle izah edilmiştir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Ph.D THESIS THE ROLE OF THE ARABIC LANGUAGE IN THE DISPUTES OF THE FUQAHA Muhammed Tayyip ELÇİ The language of al-Qur'an and the Sunnah, fundamental sources of Islamic law, is Arabic. It stands out with its unique grammatical structure, literary arts, and richness of words and meanings. The rules of this language play an active role in the process of deducing rulings. The fact that the literal meanings of the texts are open to different definitions and interpretations in terms of grammatical rules and rhetoric caused the jurists to understand and interpret the texts differently. This situation paved the way for the deduction of different rulings. Because the differences in interpretation that arise during the determination of the meaning in which a word contained in a text is placed, the determination of the structure and i'rab of the word within the framework of sarf and nahw sciences, and also the analysis of the text in terms of rhetoric and literary arts have caused disaggrements among the jurists. The study aims to address the role of language rules as one of the reasons for disagreement among the jurists. This study includes an introduction, three main sections, and a conclusion. The introduction discusses the concepts of al-fiqh, al-faqih, the Arabic language, the disagreement among the jurists, and the results it has brought about. In the first section, the disagreements arising from the position of Arabic words are discussed under the subheadings of determining the literal meaning of the word, whether the word is movable or not, its general and specific commonality, the indication of the word, and the indication of its concept. The second section discusses the reasons for disagreement arising from Arabic grammar under“Sarf”and“Nahw”headings. In this context, the differences of the i'rab, the disagreements regarding the meanings indicated by the letters, the exclusion, the exception, and the authority of the pronoun are evaluated within the framework of fundamental grammatical issues. In the third section, the reasons for disagreement arising from Arabic rhetoric are discussed and assessed under the headings of truth and metaphor, allusion, indication of the order, indicator of the prohibition, cessation, and restriction. The topics discussed in the study are explained with examples.
Benzer Tezler
- معاني أدوات الشرط والاستفهام عند اللغويين والأصوليين وأثر استعمالها في اختلافالفقهاء / Meânî edevât'ış-şartı ve'l-istifham inde'l- lugavıyîn ve'l-usûlıyînı ve eserü isti'malihâ fî ihtilâfi'l-fukahâ
Dilbilimcilerle usulcülere göre şart ve istifham edatlarının anlamları ve fukahanın ihtilafına etkileri / The meanings of the conditional and interrogative letters among linguists and scholars of the principles of jurisprudence and the impact of their use on the differences of jurists
SARKAWT JABAR HUSSEIN ZANGANA
Yüksek Lisans
Arapça
2021
DinAksaray ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHTERHAN FURKANI
- Mezheplerin ihtilâfında hadis kültürünün ve usûlünün etkisi (Bidâyetü'l-müctehid örneği)
The effect of hadith culture and its methods regarding the disagreements of the Islamic schools of law (The example of Bidâyat al-mujtahid)
MUHAMMET FATİH DEMİRTÜRK
Doktora
Türkçe
2025
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN AKGÜN
- İbn Rüşd'ün Bidâyetü'l-Müctehid adlı eserinin namaz kitabında yer alan hadislerin Muhtelifü'l-hadis açısından değerlendirilmesi
The evaluation of hadiths in the prayer book of Ibn Rusd's work titled Bidâyetü'l-Mujtehid in terms of Muhtelifü'l-hadis
KADİR ETİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinBayburt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TEVHİT BAKAN
- İslam hukuk usulûndeki kaynak ihtilafının fürû meselelere yansıması
Reflection of source conflict in Islamic legal procedure on subordinate issues
ERCAN KUŞAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinSelçuk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİHA BOZBAŞ
- Tabakâtü'l-fukahâ bi'tibâri merâtibihimi'l-ilmiyye fi'l-mezâhibi'l-erbaa
Dört mezhepte fukahanın bilgi yönünden tasnifi
NİHAT TEMEL
Yüksek Lisans
Arapça
2019
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM ÖNDER