Sûfî anlayışta tefekkür: Ahmed Kuddûsî örneği
Contemplation in sûfîsm: The case of Ahmed Kuddûsî
- Tez No: 955479
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ESMA ÖZTÜRK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Ahmed Kuddûsî, Osmanlı Dönemi, Divan Edebiyatı, Tefekkür, Sûfîsm Ahmed Kuddûsî, Ottoman Period, Divan Literature, Contemplation
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
Bu çalışma XVIII. yüzyılın sonları ile XIX. yüzyılın başlarında Hicaz ve Anadolu'da hayat sürmüş bir mutasavvıf olan, Kādirî Tarikatı şeyhi Ahmed Kuddûsî özelinde, tasavvufî ıstılahta tefekkür bahsini açıklamak üzere kaleme alınmıştır. Çalışmada Kuddûsî'nin metinleri üzerinden tefekkürün niteliği, bireysel ve toplumsal boyutta nasıl şekillendiği ve Kuddûsî'de nasıl yankı bulduğu ortaya konulmuştur. Aynı zamanda Kur'an, hadisler ve sûfî klasiklerde, süreç içerisinde tefekkürün nasıl anlamlandırıldığı açıklanmış, bununla birlikte kavramın semantik yapısı incelenmiş ve benzer kavramlarla olan ilişkisi ortaya konmuştur. Tüm bunlarla beraber Kuddûsî'nin gelecek nesillere olan etkisi ve onu öne çıkaran yönleri ele alınmıştır. İlk dönem mutasavvıfları başta olmak üzere günümüz mutasavvıflarının da eserlerine atıflarla, tefekkür hakkındaki görüşlere yer verilerek meselenin izahı zenginleştirilmiştir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, Kuddûsî'nin eserlerinde yer alan tefekkür vurgularını etraflıca tahlil ederek, onun düşünce dünyasındaki yerini belirlemek ve böylelikle literatüre katkı sağlamaktır. Çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır: Girişten sonraki ilk bölümde Ahmed Kuddûsî'nin hayatı, tasavvufî şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, çeşitli kaynaklardan ve lügatlerden yararlanılarak Kur'an'da, hadislerde ve tasavvufî literatürde olmak üzere üç ana başlık altında tefekkürle alakalı bilgiler aktarılmıştır. Üçüncü bölümde ise Kuddûsî'nin eserlerinden hareketle onun tefekküre yaklaşımı analiz edilmiş, eserlerinde tefekküre muadil olarak kullanılan çeşitli söz öbekleri açıklanarak klasik sûfî yaklaşımındaki yeri değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study aims to explore the concept of tafakkur (contemplation) within Sûfî terminology through the works of Ahmed Kuddûsî, a Sûfî figure and sheikh of the Qadiriyya Order who lived in the Hijaz and Anatolia during the late 18th and early 19th centuries. Through an analysis of Kuddûsî's writings, the nature of tafakkur, and how it is shaped on both individual and societal levels, is examined. The study also explores how tafakkur is reflected in Kuddûsî's thought. Additionally, the meaning of tafakkur in the Qur'an, hadiths, and classical Sûfî literature is discussed, its semantic structure is analyzed, and its relationship with related concepts is revealed. The influence of Kuddûsî on subsequent generations, as well as the distinctive aspects of his thought, are also addressed. Furthermore, the study is enriched by referencing the views of both early and contemporary Sûfîs on deep, inner contemplation. The primary aim of this research is to thoroughly analyze the emphasis on tafakkur in Ahmed Kuddûsî's works in order to determine its place within his intellectual world and thereby contribute to the existing literature. The study is composed of three main sections. Following the introduction, the first section provides information on the life, Sûfî identity, and works of Ahmed Kuddûsî. The second section discusses tafakkur under three main headings within the Qur'an, hadiths, and Sûfî literatüre drawing on various sources and lexicons. It also identifies and explains, in as much detail as possible, expressions and concepts semantically related to tafakkur found in these sources. The third and final section analyzes Kuddûsî's approach to tafakkur based on his works, explicates the various phrases he used as equivalents to the term, and evaluates their position within the classical Sûfî framework.
Benzer Tezler
- Ahmed Avni Konuk'un Mesnevî-i Şerîf Şerhi'nde istîdat kavramı
The concept of predisposition (isti'dād) in Ahmed Avni Konuk's mathnawī commentary
MEDİHA PETEK KUTUCUOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinÜsküdar ÜniversitesiTasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE DİLEK GÜLDÜTUNA
- Sâmiha Ayverdi'nin Mesih Paşa İmamı romanındaki tasavvufî tarih anlayışı
Ayverdi's Sufi Perspective of History in Her Novel Mesihpaşa İmamı
YILDIZ ÇETİNTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihÜsküdar ÜniversitesiTasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FEHİME CANGÜZEL GÜNER ZÜLFİKAR
- XX. yüzyıl Türk tasavvufunda entelektüel tavır: Kenan Rifai örneği
XX. intellectual attraction in the century-century Turkish sufism: The case of Kenan Rifai
ESRA SEÇKİN
Doktora
Türkçe
2022
SosyolojiMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Sosyolojisi ve Antropolojisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ÇOŞKUN
- Gazzâlî'de ahlâki eğitimin tasavvufi eğitim ve değerler eğitimiyle karşılaştırılması
The comparison between value education and sufizm of ethical education
HATİCE KARAKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BÜŞRA ÇAKMAKTAŞ