Afet önleme, afet sonrası etkileri azaltma ve afet yönetimi kapsamında kent parklarının ve açık yeşil alanların planlama ve tasarımı: Elazığ örneği
Planning and design of urban parks and open green spaces in the scope of disaster prevention, post-disaster damage mitigation and disaster management: The case of Elazığ
- Tez No: 955480
- Danışmanlar: PROF. DR. YAHYA BULUT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 215
Özet
Amaç: Afetler dünya çapında her yıl çok sayıda ölüme neden olmakta, milyonlarca insanı evsiz bırakmakta ve ekonomilerde milyarlarca dolar kayba yol açmaktadır. Afetlerden en çok etkilenen yerler şehir merkezleridir. Birleşmiş Milletler Dünya Kentleşme Bildirileri'ne göre dünyada ki nüfusun %55,3'ü şehirlerde hayatını sürdürmektedir. Afetler sonrasında insanlar barınma alanı olarak çoğunlukla kent parklarını ve açık yeşil alanları kullanmaktadır. Bu çalışmada afet riski yüksek bölgelerde afet önleme, afetlerin etkilerini azaltma ve afet yönetimi kapsamında yeşil alanların kullanımı incelenmiştir. Ayrıca oluşturulacak yeni açık yeşil alanların bu maksatla kullanılabilmesi için hangi kriterlere sahip olması gerektiği araştırılmıştır. Yöntem: Bu çalışma çeşitli veri toplama ve analiz tekniklerinin bir arada kullanıldığı disiplinler arası bir yaklaşım ile yürütülmüştür. Deprem yoğunluğu analizinde Silverman'ın Başparmak Kuralı Tahmin Formülüne dayalı hesaplamalar kullanılmıştır. Kütle hareketleri için mekânsal analizler yapılarak risk haritaları oluşturulmuştur. Sel ve su baskınları ile ilgili olarak ise Schreiber formülüne dayanan yağış analizi, kentin hidroloji analizi ve taşkın risk analizi yapılmıştır. Yangın analizlerinde ise Landsat 8 ve Landsat 9 uydu görüntüleri kullanılarak yer yüzey sıcaklığı (YYS) analizleri yapılmıştır. Ayrıca afetlerde Elazığ kentinde özellikle yeşil alanlarda görev almış personelin saha deneyimlerini analiz etmek için uzman anketi tekniği kullanılmıştır. Afet parklarının kentte mahalle düzeyinde ve koordinasyon merkezi şeklinde planlanabilmesi için yeşil alanlar analiz edilmiştir. Bulgular: Elazığ'da en sık yaşanan afet türleri ve bunların şehrin hangi bölgelerini daha çok etkilediği analizler sonucunda ortaya çıkmıştır. Elazığ'da en sık yaşanan afet depremdir. Hazırlanan yoğunluk haritasında 115 yıllık deprem verilerine göre depremlerin en yoğun yaşandığı alanlarda yoğunluğun 3079-8176 aralığına ulaştığı görülmüştür. Ayrıca kütle hareketleri ve sel olaylarının da kentte sıklıkla yaşandığı görülmüştür. Yangınların ise yer yüzey sıcaklığı (YYS) analizlerinden elde edilen bulgularla %92,5 oranında paralellik gösterdiği anlaşılmıştır. Ayrıca önceki afetlerde yeşil alanların nasıl kullanıldığı araştırılmıştır. Deprem sonrasında geçici yerleşim alanı olarak kullanılan Kültür Park'ın projeleri, deprem sonrası kullanımı ve kullanımında yaşanan sorunlar incelenmiştir. Bulgular, Kültür Park ve diğer yeşil alanların afet sonrası kullanıma tam olarak uygun olmadığını göstermektedir. Sonuç: Yeni afet parkları için tasarım ve planlama kriterleri belirlenmiştir. Kültür Park ve diğer açık yeşil alanlar için öneriler geliştirilmiştir. Afet durumlarında dönüşebilen kentsel donatı elemanları tasarlanmıştır. Ayrıca kentte afet yönetiminde merkez üssü olarak kullanılabilecek büyük bir afet parkı tasarlanmıştır. Bu yeşil alanların afetlerde bir arada çalışabilmesi için afetlere dayanıklı bir kentsel yeşil alan sistemi önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
Purpose: Disasters cause a large number of deaths worldwide each year. They leave millions of people homeless and result in economic losses worth billions of dollars. According to the United Nations World Urbanization Reports, 55.3% of the global population lives in cities. Urban centers are among the most affected areas during disasters. This study examines how green spaces can be used in disaster prevention, risk reduction, and disaster management in high-risk regions. It also investigates the essential criteria that new open green areas should meet in order to serve such purposes effectively. Method: This study was carried out using an interdisciplinary approach that combined various data collection and analysis techniques. In the earthquake density analysis, calculations were based on Silverman's Rule of Thumb Estimation Formula. For mass movements, spatial analyses were conducted to produce risk maps. For floods, precipitation analysis based on the Schreiber formula, urban hydrology assessment, and flood risk mapping were performed. In fire analysis, Landsat 8 and Landsat 9 satellite images were used to generate Land Surface Temperature (LST) maps. Additionally, an expert survey technique was applied to evaluate the field experiences of personnel who had taken part in disaster response efforts in green spaces in Elazığ. Existing green areas were analyzed for the planning of disaster parks. Findings: The analysis identified the most frequent disaster types in Elazığ and the urban areas most affected by them. Earthquakes were found to be the most common disaster in the region. A density map created using 115 years of earthquake data revealed that in the most affected areas, the earthquake density ranged between 3079 and 8176. Mass movements and flood events were also found to occur frequently in the city. Fire incidents showed a 92.5% correlation with LST results. The study also investigated how green spaces have been used during previous disasters. In particular, Kültür Park, which was used as a temporary settlement area after an earthquake, was examined in detail. Its design, post-disaster use, and the problems encountered during this process were analyzed. The findings showed that Kültür Park and other green areas were not fully suitable for post-disaster functions. Results: Design and planning criteria for new disaster parks were developed. Recommendations were made to improve Kültür Park and other existing green spaces. Urban infrastructure elements that can transform during disaster conditions were proposed. Additionally, a large-scale disaster park was designed to serve as a central hub for disaster management in the city. Finally, a resilient urban green space system was proposed to ensure that green areas can operate together effectively during disasters.
Benzer Tezler
- Türkiye'de okul öncesi eğitim programlarının (1952-2024) afet dirençliliği bakımından incelenmesi, oyun tabanlı afet farkındalık etkinlikleri
Analysis of preschool education programs in Türkiye (1952-2024) in terms of disaster resilience, play-based disaster awareness
ESEN AYANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Kamu Yönetimiİstanbul Teknik ÜniversitesiAfet ve Acil Durum Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN OKAY
- Social vulnerability analysis of the cities affected by the february 6 kahramanmaras earthquakes
6 şubat Kahramanmaraş depreminden etkilenen şehirlerin sosyal hasar görebilirlik analizi
HİLAL AKIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİMMET KARAMAN
- Afet yönetiminde ulaşılabilirliğin sağlanmasına yönelik modeller ve çözüm yöntemleri
Models ans solutions methods for supplying connectivity in disaster management
İLKNUR TÜKENMEZ
Doktora
Türkçe
2022
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TUĞBA SARAÇ
PROF. DR. ONUR KAYA
- Development of a spatial model on nuclear power plant accidents based on vulnerability and evacuation plans
Kırılganlık ve tahliye planlarına dayalı nükleer santral kazaları için mekansal bir modelin geliştirilmesi
MARYNA BATUR
Doktora
İngilizce
2025
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REHA METİN ALKAN
- Tomorrow's İstanbul: Adaptive urban flood mitigation planning for climate change-induced hydro- meteorological hazards
Yarının İstanbul'u: İklim değişikliğinin neden olduğu hidrometeorolojik tehditlere karşı uyumlu kentsel sel planlaması
BATUHAN GUGUK
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİME TEZER