Ergenlerin bağlanma stilleri ve algılanan ebeveyn tutumlarının, beden algısı ve yeme tutumları üzerindeki etkilerinin incelenmesi
Investigating the effects of attachment styles and perceived parental attitudes on body image and eating attitudes in adolescents
- Tez No: 955607
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SELCEN YETKİN ÖZDEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Gelişim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 185
Özet
Bu araştırmanın amacı, ergen bireylerin bağlanma stilleri ile algılanan ebeveyn tutumlarının, beden algısı ve yeme tutumlarıyla olan ilişkilerini incelemektir. Araştırma kapsamında 12-18 yaş aralığında, İstanbul ilinde çeşitli özel ve devlet okullarında öğrenim gören araştırmaya katılmaya gönüllü olan 512 kadın ve 738 erkek olmak üzere toplam 1250 ergen katılımcıdan veriler toplanmıştır. Veri toplama sürecinde katılımcılara Sosyodemografik Bilgi Formu, Üç Boyutlu Bağlanma Stilleri Ölçeği, Kısaltılmış Algılanan Ebeveyn Tutumları Ölçeği, Beden Algısı Ölçeği ve Yeme Tutum Testi uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS programı kullanılmıştır. Araştırma kapsamında öncelikle betimleyici istatistikler incelenmiş, ardından normal dağılıma uygunluk testleri yapılmıştır. Parametrik test koşullarının sağlanmasıyla birlikte, bağımsız örneklem t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Pearson korelasyon analizi ve çoklu regresyon analizleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, bağlanma stilleri, algılanan ebeveyn tutumları, beden algısı ve yeme tutumları arasında çeşitli düzeylerde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Kaygılı-kararsız bağlanma stillerinin, yeme tutumlarını anlamlı düzeyde pozitif yönde yordadığı; güvenli bağlanma ve kaçınan bağlanmanın ise yeme tutumu üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı saptanmıştır. Benzer şekilde, güvenli bağlanma ve kaçınan bağlanma stillerinin beden algısını pozitif yönde yordadığı, kaygılı-kararsız bağlanmanın ise beden algısını negatif yönde etkilediği bulunmuştur. Algılanan ebeveyn tutumlarına ilişkin analizlerde, özellikle anne ve baba duygusal sıcaklığının beden algısını pozitif yönde, anne aşırı koruyuculuğunun ise negatif yönde anlamlı şekilde yordadığı görülmüştür. Diğer alt boyutlarında ise beden algısı üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı saptanmıştır. Ayrıca, baba reddediciliği ve anne aşırı koruyuculuk alt boyutları yeme tutumları üzerinde anlamlı düzeyde pozitif yordayıcı olarak saptanmıştır. Beden algısı ve yeme tutumuna ilişkin analizlerde ise negatif yönlü anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Korelasyon analizlerine göre, güvensiz bağlanma stilleri (kaygılı-kararsız ve kaçınan) ile olumsuz ebeveyn tutumları (reddedicilik ve aşırı koruyuculuk) arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler; güvenli bağlanma ile olumlu ebeveyn tutumları (duygusal sıcaklık) arasında ise pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca, beden algısı ile yeme tutumları arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu görülmüştür. Demografik değişkenler açısından incelendiğinde, cinsiyete göre bağlanma stillerinde; kadın katılımcıların kaçınan ve kaygılı-kararsız bağlanma puanlarının erkeklerden daha yüksek olduğu; beden algısı puanlarının erkeklerde, yeme tutumu puanlarının ise kadınlarda daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Yaşa göre yapılan analizlerde, güvenli bağlanma orta ergenlikte azalma gösterirken, kaçınan bağlanmanın ileri yaşlarda arttığı; kaygılı-kararsız bağlanmanın ise yaş grupları arasında belirgin bir farklılık göstermediği görülmüştür. Sınıf düzeyine göre yapılan analizlerde, sınıf düzeyi yükseldikçe güvenli bağlanmanın azaldığı, kaçınan ve kaygılı-kararsız bağlanma eğilimlerinin arttığı belirlenmiştir. Ayrıca, ebeveynlerin evlilik birliğinin devam etmemesi durumunda, ergenlerin güvenli bağlanma puanlarının daha düşük, kaygılı-kararsız bağlanma puanlarının ise daha yüksek olduğu bulunmuştur. Beden algısı ve yeme tutumu da demografik değişkenlere göre incelendiğinde; özellikle ebeveynlerin eğitim düzeyi ve gelir durumu arttıkça, ergenlerin daha olumlu beden algısına sahip olduğu ve yeme tutumlarının daha dengeli seyrettiği görülmüştür. Vücut kitle indeksine göre ise beden algısı ve yeme tutumları anlamlı şekilde farklılık göstermiştir; kilolu ve obez gruplarda daha olumsuz beden algısı ve yeme davranışlarına rastlanmıştır. Araştırma bulguları, ergenlik döneminde bağlanma örüntüleri ve ebeveyn tutumlarının, beden algısı ve yeme tutumu üzerinde belirleyici bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, hem aile temelli müdahalelerde hem de okul temelli önleyici çalışmalarda bağlanma ve ebeveyn tutumları dikkate alınmalıdır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the relationships between adolescents' attachment styles and perceived parental attitudes with body image and eating attitudes. The sample consists of 1,250 adolescents (512 female, 738 male), aged between 12 and 18, who were voluntarily recruited from various public and private schools in Istanbul. During data collection, participants completed the Sociodemographic Information Form, Three-Dimensional Attachment Styles Scale, Shortened Perceived Parental Attitudes Scale, Body Image Scale, and Eating Attitudes Test. The data were analyzed using the SPSS software. Descriptive statistics were calculated, and normality assumptions were tested. Parametric analyses including independent samples t-test, one-way ANOVA, Pearson correlation analysis, and multiple regression analysis were performed. Findings revealed significant relationships among attachment styles, perceived parental attitudes, body image, and eating attitudes. Anxious-ambivalent attachment significantly predicted eating attitudes in a positive direction, while secure and avoidant attachment styles did not. Additionally, both secure and avoidant attachment styles positively predicted body image, whereas anxious-ambivalent attachment negatively predicted body image. Regarding perceived parental attitudes, maternal and paternal emotional warmth positively predicted body image, while maternal overprotectiveness negatively predicted it. Other subdimensions had no significant effects on body image. Furthermore, paternal rejection and maternal overprotectiveness significantly and positively predicted eating attitudes. Body image and eating attitudes were found to be negatively correlated. According to correlation analyses, insecure attachment styles (anxious-ambivalent and avoidant) were positively associated with negative parental attitudes (rejection and overprotectiveness), whereas secure attachment style showed a positive association with emotional warmth. Additionally, body image and eating attitudes were negatively associated. In terms of demographic variables, females scored higher in anxious-ambivalent and avoidant attachment styles than males, while males had higher body image scores and females scored higher in eating attitudes. Analyses by age indicated a decrease in secure attachment during middle adolescence, and an increase in avoidant attachment in older ages, while no significant differences were found for anxious-ambivalent attachment across age groups. Grade-level comparisons showed that as grade level increased, secure attachment decreased, while avoidant and anxious-ambivalent tendencies increased. Adolescents with separated parents reported lower secure attachment and higher anxious-ambivalent attachment levels. Body image and eating attitudes also varied by demographic characteristics. Adolescents with more educated or higher-income parents reported more positive body image and more balanced eating attitudes. In terms of body mass index, overweight and obese adolescents reported more negative body image and disordered eating behaviors. In conclusion, the findings highlight the key role of attachment patterns and perceived parental attitudes in shaping adolescents' body image and eating attitudes. These factors should be considered in both family-based interventions and school-based preventive efforts.
Benzer Tezler
- Madde kullanım bozukluğu olan ve olmayan ergenlerin bağlanma stilleri yönünden karşılaştırılması
Comparison of the attachment styles of normal adolescence and adolescence diagnosed with substance use disorder
HİLAL AYDOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
HemşirelikEge ÜniversitesiPsikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHİRE OLCAY ÇAM
- Ergenlerde yeme tutumları ile sorun çözme eğilimleri ve ebeveyne bağlanma arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between eating attitude, social problem solving and parental bonding in adolescents
NUR AYTİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
PsikiyatriAdnan Menderes ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ESKİN
- Çocuk evleri sitesi'nde yaşayan çocuklarda bağlanma tarzları ve ebeveyn tutumlarının duygudurum profiline etkisi
Investigation of the effects of parental attitudes and attachment styles on the mood profile of children living in the children's homes site
TUBA DAĞ
- Algılanan ebeveyn tutumları ve bağlanma stillerinin 15-18 yaş aralığındaki ergenlerin baş etme becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi
An investigation of the effect of perceived parental attitudes and attachment styles on the coping skills of adolescents aged 15–18
ELİF GÜLBANİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve Öğretimİstanbul Aydın ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLDALI AYBAŞ
- Algılanan anne-baba tutumu ve ebeveyne bağlanma ile akran ilişkileri arasındaki ilişkide benlik saygısının aracılık rolü
Mediation role of self-esteem among the relationships between perceived mother/father attitudes, parental attachment and peer relationships
SENA DOĞRUYOL