Kazakistan ve Anadolu sahasında adak kültürü ile ilgili inanç ve uygulamalar üzerine karşılaştırmalı bir inceleme
A comparative study on beliefs and practices related to the votive offering culture in the contexts of Kazakhstan and Anatolia
- Tez No: 955644
- Danışmanlar: PROF. DR. NEZİR TEMUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 295
Özet
Adak kavramı, insanlık tarihinin en eski evrensel ritüellerinden biri olarak bireylerin kutsal kabul ettiği varlıklarla kurdukları sembolik, manevi, iletişimsel bağın bir ifadesi olarak ortaya çıkmıştır. Dinlere ve kültürlere göre değişkenlik göstermekle birlikte genel çerçevede ana tema; bir istek karşılığında Tanrı'ya, tanrısal veya doğaüstü güçlere bir şeyler sunmaktır. Ritüellerin uygulama şekli, adağın yapıldığı güç, adak yeri, adak türü, şekli, Türk toplumlarında geçmişten günümüze kadar süregelen inanç sistemleri bağlamında bölgenin kültürel yapısına paralel olarak gelişmiş, farklı inanç sistemleriyle harmanlanarak kendine özgü bir kimlik kazanmıştır. Bu çalışma, Güney Kazakistan ve Anadolu coğrafyasında adak ve ziyaret yerleriyle ilişkili inançlar, ritüeller ve toplumsal uygulamaları karşılaştırmalı olarak ele almaktadır. Çalışmada, tarih boyunca Türk topluluklarının yaşadığı bu iki bölgede, özellikle atalar kültünün adak ritüelleri üzerindeki belirleyici etkisi incelenmiş, ritüellerin hem bireysel hem toplumsal düzeyde taşıdığı işlevler analiz edilmiştir. Güney Kazakistan'da yapılan saha çalışmaları ve Anadolu'daki literatür taramaları ışığında, en çok bilinen adak ve ziyaret yerleri tespit edilmiş ve bu yerlerde gerçekleşen uygulamalar karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Araştırma, adak mekânlarının yanı sıra ritüellerin İslamiyet'le etkileşimi, modernleşme ve sekülerleşmeye direnci, sosyal aidiyet ve toplumsal bellek üzerindeki etkilerini de incelemiştir. Her iki toplumda da atalar kültü ve ritüelleri, geçmişle bağ kurma, topluluk kimliğini pekiştirme ve manevi korunma arayışı gibi çok katmanlı anlamlar taşımaktadır. Ritüellerin kültürel, ruhsal ve sosyal süreklilik sağladığı tespit edilmiştir. Çalışma, adak kültürünün tarihsel ve kültürel temellerine ışık tutarak, her iki coğrafyada da inanç sistemlerinin ritüeller aracılığıyla nasıl yeniden üretildiğini ve toplumsal yaşamdaki sürekliliğe katkısını ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
The concept of the votive offering, one of the most enduring universal rituals in human history, reflects a symbolic, spiritual, and communicative bond between individuals and sacred entities. This practice exists in almost all belief systems, entailing the proffering of an offering to divine or supernatural entities in exchange for the fulfillment of a wish. While the forms of these rituals vary across different religious and cultural traditions, they have evolved in accordance with the cultural structure's characteristic of their respective regions. In Turkish societies, votive practices have evolved in conjunction with a variety of belief systems, resulting in a distinct cultural identity. This study comparatively examines the beliefs, rituals, and social practices related to votive offerings and pilgrimage sites in Southern Kazakhstan and Anatolia. The text emphasizes the pivotal role of the ancestor cult in shaping these traditions, offering an in-depth analysis of their functions at both the individual and societal levels. Drawing on fieldwork conducted in Southern Kazakhstan and literature reviews in Anatolia, prominent votive sites and their practices are identified and compared. Beyond the physical spaces, the study explores how these rituals interact with Islam, resist modernization and secularization, and foster social belonging and collective memory. The findings indicate that these practices are not merely cultural vestiges but rather function as mechanisms of spiritual connection and social continuity. This suggests that belief systems are sustained and transmitted across generations through ritual and sacred places.
Benzer Tezler
- Orta Cüz Hanı Abılay Han hakkında yazılmış tarihi jırlar
Historical zhyrs depicting Abylai, Khan of the Middle Horde
YASİN MUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıÇankırı Karatekin ÜniversitesiTürk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULSELAM ARVAS
- SSCB'nin yıkılmasından sonra Kafkasya'nın yükselen önemi ve Türkiye-Ermenistan İlişkileri
Başlık çevirisi yok
DENİZ ERCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk İnkılap TarihiGazi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKİF TURAL
- The State Oil company of The Azerbaijan Republic (SOCAR) and its European regional partnerships: 1992-2015
Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) ve SOCAR'ın Avrupa bölgesel yatırımları: 1992-2015
CEMİLE ASKER
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
EnerjiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKTAY FIRAT TANRISEVER
- İslamiyet öncesi Türk kültüründeki kaya resimlerinin Türk halı motifleri ile ilişkisi
The relationship between prehi̇storic rock drowings in Turkish culture and Turkish carpet ornaments
ZEKİ ÖZKARTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
El SanatlarıSüleyman Demirel ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. N. RENGİN OYMAN
- 9-bp deletion, alu insertion and microsatellite polymorphisms in Anatolia and Central Asian Turks
Anadolu'da ve Orta Asya Türklerinde 9-bç kaybı (deletion), alu ara-ilave (insertion) ve mikrosatelit polimorfizmleri
SERAL İÇENER
Yüksek Lisans
İngilizce
2001
BiyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İNCİ TOGAN