Türkiye'de tarım kredi kooperatif marketlerinin etkinliği üzerine bir çalışma
A study on the efficiency of agricultural credit cooperative markets in Turkey
- Tez No: 955678
- Danışmanlar: PROF. DR. ADEM AKSOY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonometri, Ziraat, Econometrics, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 80
Özet
Amaç: Bu çalışmanın temel amacı, Tarım Kredi Kooperatif Marketlerinin (TKKM) sürdürülebilir bir şekilde faaliyetlerini sürdürmelerini, marka değerlerini artırmalarını ve satış performanslarını en uygun girdi bileşenleriyle nasıl maksimize edebileceklerini ortaya koymaktır. Yöntem: Araştırmada iki aşamalı bir analiz süreci izlenmiştir. İlk aşamada, Veri Zarflama Analizi (VZA) ile TKKM'lerin teknik etkinlik düzeyleri hesaplanmış, ardından önyükleme (bootstrap) yöntemiyle bu skorların güvenilirliği artırılmıştır. İkinci aşamada, elde edilen etkinlik skorları ile işletmelere ve yöneticilere ait çeşitli yapısal özellikler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bu bağlamda, kesikli regresyon modeli kullanılarak belirleyici faktörlerin etkinlik üzerindeki etkisi, yönü ve anlamlılık düzeyi değerlendirilmiştir. İkinci aşamada ise, birinci aşamada elde edilen teknik etkinlik skorları ile TKKM'lere ait işletme ve işletmeci karakteristikleri arasındaki ilişkiler analiz edilmiştir. Bu analizde, hem bootstrap yöntemiyle istatistiksel güvenilirlik artırılmış hem de elde edilen sonuçların sağlamasını yapmak amacıyla kesikli regresyon analizi uygulanmıştır. Bu aşamada belirleyici değişkenlerin etki yönü, büyüklüğü ve istatistiksel anlamlılık düzeyleri değerlendirilmiştir. Bulgular: Analiz sonuçlarına göre, Marmara Bölgesi 78.555 TL ile en yüksek günlük ortalama satış hacmine sahiptir. Bunu 67.690 TL ile İstanbul Bölgesi takip etmektedir. İncelenen 229 işletmeden yalnızca 8'i (%3,51) hem sabit hem de değişken getiri modellerinde tam etkin bulunmuştur. Ayrıca, 22 işletme (%9,65) yalnızca değişken getirili modelde etkinlik göstermiştir. Bootstrap yöntemiyle elde edilen ÖDG skorlarının 0,83-0,93 arasında değişmesi, bulguların güvenilirliğini desteklemektedir. Regresyon analizinde, Ege, Batı Marmara ve Batı Karadeniz bölgelerinde verimliliğin anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu görülmüştür. Öte yandan, ana cadde konumu ve dondurucu sayısındaki artış, etkinlik üzerinde negatif yönde etki oluşturmaktadır. Sonuç: Araştırma bulguları, Tarım Kredi Kooperatif Marketlerinin teknik etkinlik düzeylerinin bölgesel düzeyde anlamlı farklılıklar gösterdiğini ortaya koymuştur. Etkinlik skorlarının bazı bölgelerde düşük kalması, kaynakların etkin kullanımında ve mağaza konumlandırmasında iyileştirmeye ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir. Bu nedenle, TKKM'lerin şube yerleşim stratejilerini yeniden gözden geçirmeleri, kaynak tahsisinde verimlilik odaklı planlamaya yönelmeleri ve bölgesel koşullara duyarlı bir yapı benimsemeleri gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bu sonuçlar, Türkiye'deki kooperatif temelli perakende yapılarının stratejik gelişimi açısından önemli çıkarımlar sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Purpose: The main objective of this study is to reveal how Agricultural Credit Cooperative Markets (TKKM) can sustain their operations, enhance their brand value, and maximize their sales performance using the most efficient input combinations. Method: The research is based on a two-stage analytical process. In the first stage, Data Envelopment Analysis (DEA) was used to calculate the technical efficiency scores of TKKMs, and subsequently, the reliability of these scores was enhanced using the bootstrap method. In the second stage, the relationship between the technical efficiency scores obtained in the first stage and various structural characteristics of enterprises and managers was analyzed. In this context, a truncated regression model was applied to assess the direction, magnitude, and statistical significance of the determinants. This analysis not only improved the statistical reliability through the bootstrap method but also served to validate the obtained results. Findings: According to the analysis results, the Marmara Region has the highest average daily sales volume with 78.555 TL, followed by the Istanbul Region with 67.690 TL. Among the 229 enterprises examined, only 8 markets (3,51%) were found to be fully efficient under both constant and variable returns to scale models. Additionally, 22 markets (9,65%) were efficient only under the variable returns to scale model. The variable returns scale (VRS) scores obtained through the bootstrap method ranged between 0,83 and 0,93, supporting the reliability of the findings. Regression analysis indicated that efficiency was significantly higher in the Aegean, Western Marmara, and Western Black Sea regions. On the other hand, location on a main street and an increase in the number of freezers had a negative impact on efficiency. Results: The research findings demonstrate that the technical efficiency levels of TKKMs vary significantly across regions. The relatively low efficiency scores in some regions indicate the need for improvement in resource utilization and store location strategies. Therefore, it is concluded that TKKMs should reconsider their branch placement strategies, adopt a planning approach focused on efficiency in resource allocation, and embrace a structure that is sensitive to regional conditions. These results offer important implications for the strategic development of cooperative-based retail structures in Turkey.
Benzer Tezler
- Türkiye'de tarım kredi kooperatiflerinde ortakların yönetime demokratik katılımları
The Democratic participation of members to the agricultural credit cooperatives in Turkey
MİNE İŞLER
- Türkiye'de tarım kooperatiflerinde kooperatif ilkelerinin uygulanması
Başlık çevirisi yok
CENNET YALDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1992
ZiraatAnkara ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİYA GÖKALP MÜLAYİM
- Türkiye'de tarım kredi kooperatifleri sistemi finans yapısı analizi ve değerlendirmesi
Başlık çevirisi yok
AYHAN ŞAHİN
- Türkiye tarım kredi kooperatifleri sisteminin finansal yapısına yönelik araştırma ve öneriler
Başlık çevirisi yok
İLHAN YENİ
- Türkiye'de tarımın finansmanı ve tarım bankacılığının bankacılıktaki ve ekonomideki yeri, etkileri ve önemi
Agricultural financing in Turkey and the location effects and importance of agricultural banking in banking and economy
GÜLSÜM GİZEM KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Ekonomiİstanbul Arel Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CÜNEYT DİRİCAN