Türkmen efsaneleri üzerinde bir araştırma: İnceleme-metinler
A research on the legends of Turkmenistan: Analysis and texts
- Tez No: 322006
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. RABİA UÇKUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 765
Özet
Türkiye Türklerine gelenek, görenek, dil ve edebiyat bakımından oldukça benzeyen Türkmenler, halkedebiyatı alanında önemli eserler ortaya koymuşlardır. Bütün Türk dünyasındaki ortak değerlerimizi tespit etmekamacıyla girmiş olduğumuz bu yolda Türkmenistan sözlü ve yazılı edebiyatında önemli bir yer tutan efsaneleriincelemeye çalıştık.Çalışmamızın“Türkmenistan Türkleri ve Türkmenistan”adlı Giriş kısmında, ilk olarak, çalışmamızınkaynağı olan efsanelerin teşekkül ettiği Türkmenistan Cumhuriyeti hakkında bilgi verilmiştir. Ardından“Türkmenistan Halk Kültürü Üzerine Türkiye'de Yapılan Çalışmalar”başlığı altında söz konusu çalışmalartanıtılıp değerlendirilmiştir.Çalışmamız, Giriş bölümü dışında, dört bölümden oluşmaktadır. Çalışmamızın/. Bölüm'ünde ilk olarakefsanenin“tanım”ve“tasnif' sorunu üzerinde durulmuştur. Başta Batı'da olmak üzere Türkiye'de veTürkmenistan'da efsane türü hakkında ileri sürülen görüşler ele alınmış ve yapılmış olan efsane tanımları ”yapı“,”konu“ ve ”işlev“ bakımından değerlendirilmiştir. Daha sonra ise, Batı'da, Türkiye'de ve Türkmenistan'dayapılmış efsane tasnifleri incelenmiş ve elimizdeki efsane metinlerinden hareketle Türkmen efsaneleri konularınagöre tasnif edilmiştir. I. Bölüm'ün üçüncü kısmı olan ”Türkmenistan'da Efsane Çalışmaları“ başlığı altında ise,Türkmenistan'da efsane türü hakkında yapılmış çalışmalar tanıtılıp değerlendirilmiştir. ”Efsanenin Sözlü KültürOrtamı ve Anlatma Dayalı Diğer Türlerle İlişkisi“ adlı dördüncü kısımda ise, efsanenin sözlü kültür ortamı veanlatmaya dayalı mit, masal, destan, halk hikâyesi ve memorat gibi türlerle ilişkisi değerlendirilmiştir. Daha sonraise, Türkmen efsanelerinde adlarına sıkça rastladığımız tarihî şahıslar hakkında bilgi verilmiştir.Çalışmamızın ”Türkmen Efsanelerinin Olay Örgüsü ve Motif Yapısı“ adını taşıyan II. Bölüm'ünde, ilkolarak, ele aldığımız 120 Türkmen efsanesinin her biri, ”Efsanenin Adı, Kaynak Bilgisi, (eğer varsa) EfsaneninYer Aldığı Diğer Kaynaklar, Olay Örgüsü, Formeller (Formel Sayılar, Formel İfadeler), Ara Sözler, Atasözü-Deyimler, Motifler, Nazım Kısımlar, Tekerlemeler, Mekân, Zaman, Konu ve İşlev“ şeklinde, çalışmamızındördüncü bölümü olan ”Metinler“ bölümünde verdiğimiz efsane sırasına göre tek tek ele alınıp incelenmiştir.Daha sonra ise, ”Türkmen Efsanelerinin Yapı, Konu, İşlev ve Motif Bakımından Değerlendir ilmesi“ adlı III.Bölüm'de, Türkmen efsaneleri, seçtiğimiz örnek metinler ışığında yapıları, muhtevaları, işlevleri ve motifleriaçısından genel olarak değerlendirilmiştir.Çalışmamızın ”Metinler“ adını taşıyan IV. Bölüm'ü nde ise, kullandığımız efsanelerin öncelikleTürkmenistan Türkçesi metinlerine, ardından da Türkiye Türkçesine aktarmalarına yer verilmiştir. ”Sonuç“kısmında, çalışmamızın diğer bölüm ve kısımlarında yaptığımız tespitler, elde ettiğimiz bulgular ve sonuçlar topluolarak değerlendirilmiştir. Çalışmamızın sonunda ise, kullandığımız kaynakların yazarların soyadına göresıralandığı ”Bibliyografya“ ile şahıs ve yer adlarını içeren ”Dizin" kısımları yer almaktadır.
Özet (Çeviri)
Turkmen, who are quite similar to Turks in Turkey in terms of customs, traditions, language and literature, have produced important Works in the field of folk literature. In order to identify common values in Turkish world, we, in this study, tried to analyze the legends that have an important place in Turkmenistan oral and written literature.The Introduction section of our study named“Turkmenistan Turks and Turkmenistan”provides information about the Republic of Turkmenistan in which the origin of the mentioned legends formed. Thereafter, under the heading of“Studies In Turkey About Turkmenistan Folk Culture”, the studies in Turkey about the Turkmenistan Folk Culture are introduced and analyzed.Our study consists of four sections except the Introduction section. In Section I,“definition”and“classification”problems of legend are emphasized. Ideas put forward on the legend type particularly in the West, then, in Turkey and Turkmenistan are evaluated and the definitions of legend are examined in terms of“form”,“subject”and“function”. Thereafter, the classifications of legend in the West, Turkey and Turkmenistan are examined and in the light of the present legend texts, Turkmen legends are classified according to their subjects. In the third part of Section I named“legend Studies In Turkmenistan”, the studies carried on legends in Turkmenistan are introduced and analyzed. In the fourth part of this section named“The Relationship of Legend with Oral and Expression- Based Other Types”, the relationship of legend with the other types legend based on oral culture and expression, such as myth, tale, epic, folktale and extraordinaiy legends are determined. Then, some information is provided on historical people that were frequently mentioned in Turkmen Legends.In Section II named“Plot and Theme Structures of Turkmen Legends”, at first, each of 120 Turkmen Legends are individually examined as“Legend Name, Source Information, (if any) Other Resources of the Legend, Plot, Formal (Formal Numbers, Formal Expressions), Digressions, Sayings and Idioms Patterns, Poetry Parts, Rhymes, Place, Time, Subject and Function”in accordance with the legend order in Section IV named“Texts”. In Section III named“Evaluation Of Turkmen Legends in Terms Of Form, Content, Function and Theme”, Turkmen legends are evaluated in terms of their forms, contents, functions and themes in the light of the selected texts.
Benzer Tezler
- Di çend pexşanên Kurmancî de Evînên Efsanevî
Birkaç Kurmancî nesirde Efsane Aşklar
EDİP POLAT
Yüksek Lisans
Kürtçe
2015
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADRİ YILDIRIM
- Kırgız mitolojisininansiklopedik sözlüğü(A)
Encyclopedic dictionary of Kyrgyz mythology (A)
SELİM ÖRS
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Kırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OZAN YILMAZ
- Karakalpak efsaneleri (inceleme-metinler)
Karakalpak legends (study-texts)
PINAR FEDAKAR
Doktora
Türkçe
2008
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Altay Türklerinin efsaneleri (inceleme-metin)
The legends of Altai Turks (analysis-text)
FERAH TÜRKER
Doktora
Türkçe
2011
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Kazakistan'ın Jambil bölgesi efsaneleri (inceleme- metinler)
Legends of Jambil region in Kazakhstan (study- texts)
BIBIGUL OSPANALIYEVA