Erken Cumhuriyet Döneminde (1923-1950) Trabzon'da kentsel gelişim
Urban development in Trabzon in the Early Republic Period (1923-1950)
- Tez No: 956000
- Danışmanlar: PROF. DR. HAMİDE BURCU ÖZGÜVEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trakya Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 166
Özet
Trabzon kenti, tarihsel süreç boyunca, önemli ticaret merkezi olma özelliğiyle öne çıkmış, coğrafi ve stratejik konumu itibariyle farklı medeniyetlerin ilgi odağı olmuştur. Liman kenti olmasının getirdiği avantajlarla, ticaret yollarının kesişim noktasında yer almış ve bölgesel bir merkez haline gelmiştir. Osmanlı döneminde de ticaretin kalbi olan Trabzon, fiziksel ve mekânsal açıdan büyümüş, liman yapıları, hanlar, çarşılar ve idari yapılarla donatılmıştır. Bu mekânsal gelişim, Cumhuriyet'in ilanına kadar olan süreçte Trabzon'un güçlü bir kent kimliği oluşturmasını sağlamıştır. I. Dünya savaşı sırasında Rus işgaline uğrayan Trabzon, Cumhuriyet'in ilk dönemlerine sıkıntılı bir şekilde girmiştir. Kentin kurtuluşundan sonraki birkaç yıllık dönem içerisinde şehrin en önemli temel sorunlarından olan, imar, temizlik, elektrikle aydınlatma, temiz su ve sağlıkta gözle görülür bir düzelme olmamıştır. Ancak, Cumhuriyet'in ilanından kısa süre sonra yeniden yapılandırılan belediyecilik faaliyetleri kentin gelişim ve dönüşümüne önemli katkılar sağlamıştır. Bu çalışmada, Erken Cumhuriyet Döneminde (1923-1950) Trabzon'un kentsel gelişimi incelenmektedir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra şehircilik anlayışında meydana gelen değişimler, Trabzon'un fiziksel ve mekânsal yapısında önemli gelişim ve dönüşüme yol açmıştır. Bu kapsamda, 1923-1950 yılları arasında Trabzon'da yapılan; imar planı çalışmaları, şehir halkının ihtiyacı olan parkların dizaynı, modern meydanların tasarlanması, şehrin temizliğinin yapılması, henüz elektriği olmayan kentin elektrikle buluşturulması, temiz su gereksiniminin sağlanması, ulaşımın düzenlenmesi, yeni yolların açılması ve modern kamusal binaların inşası gibi birçok konunun araştırılması amaçlanmıştır. Bunlara ek olarak, söz konusu dönemde Trabzon'un hangi işlevsel alanlar doğrultusunda planlandığı, bu alanların kentin sosyal, ekonomik ve fiziksel yapısına olan etkileri ve kentsel gelişim üzerindeki rolleri incelenmiştir. Ayrıca, inşa edilen ticari faaliyet mekânları araştırılmış bu üretim birimlerinin kentin mekânsal ve fiziksel büyümesine olan katkıları incelenmiştir. Araştırmada, arşiv belgeleri, haritalar, şehir planları, fotoğraflar, dönemsel gazete haberleri ve yerel yönetim kayıtları kullanılarak kentin gelişim süreci incelenmiştir. Elde edilen tüm veriler, tarihsel süreç içerisindeki dönüşümleri ortaya koymak amacıyla karşılaştırmalı bir analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Bu verilerin ışığında, Cumhuriyet Dönemi Trabzon'unda, planlı şehirleşme anlayışının nasıl şekillendiği, geleneksel kent dokusunun hangi açılardan değişim gösterdiği ve modernleşme sürecinin kentteki iz düşümleri ortaya konulmuştur. Bu çalışma, Erken Cumhuriyet Dönemi'nde Trabzon'da gerçekleştirilen kentsel gelişim hamleleri, modern şehircilik ilkelerinin Anadolu kentlerine yansımasını göstermesi bakımından önemli bir örnektir. Bu süreç Trabzon'un bölgesel kalkınmadaki rolünü pekiştirirken, şehircilik anlayışının modernleşmesine de öncülük etmiştir. Bu çalışma, Trabzon'un Erken Cumhuriyet Dönemi'ndeki kentsel gelişim sürecini imar planları, mekânsal organizasyonlar, kentsel dönüşüm ve yenilikler ekseninde ele alarak bu dönemin, kentin mekânsal belleğine sağladığı katkıları ortaya koymayı amaçlamıştır.
Özet (Çeviri)
The city of Trabzon has stood out as an important trade center throughout history and has been the center of attention of different civilizations due to its geographical and strategic location. With the advantages of being a port city, it was located at the intersection of trade routes and became a regional center. Trabzon, which was also the heart of trade during the Ottoman period, grew physically and spatially and was equipped with port structures, inns, bazaars and administrative structures. This spatial development enabled Trabzon to create a strong urban identity in the process until the declaration of the Republic. Trabzon, which was invaded by the Russians during World War I, entered the early years of the Republic in a difficult situation. In the first few years after the liberation of the city, there was no visible improvement in the city's most important fundamental problems of development, cleaning, electric lighting, clean water and health. However, the municipal activities that were restructured shortly after the declaration of the Republic made significant contributions to the development and transformation of the city. This study examines the urban development of Trabzon in the Early Republican Period (1923-1950). The changes in the concept of urbanism after the foundation of the Republic of Turkey led to significant developments and transformations in the physical and spatial structure of Trabzon. In this context, it is aimed to investigate many issues such as zoning plan studies, design of parks needed by the city's people, design of modern squares, cleaning of the city, providing electricity to the city that did not yet have electricity, providing clean water, organizing transportation, opening new roads and construction of modern public buildings. In addition to these, the functional areas in which Trabzon was planned in the said period, the effects of these areas on the social, economic and physical structure of the city and their roles on urban development are examined. In addition, the commercial activity areas constructed are investigated and the contributions of these production units to the spatial and physical growth of the city are examined. In the research, the development process of the city was examined using archive documents, maps, city plans, photographs, periodical newspaper news and local government records. All the data obtained were evaluated with a comparative analysis method in order to reveal the transformations in the historical process. In the light of this data, how the planned urbanization concept was shaped in the Republican Period Trabzon, in what aspects the traditional urban texture changed and the reflections of the modernization process in the city were revealed. This study is an important example of the urban development initiatives carried out in Trabzon in the Early Republican Period, in terms of showing the reflection of modern urbanism principles on Anatolian cities. While this process reinforced the role of Trabzon in regional development, it also pioneered the modernization of urbanism. This study aims to reveal the contributions of this period to the spatial memory of the city by examining the urban development process of Trabzon in the Early Republican Period in terms of zoning plans, spatial organizations, urban transformation and innovations.
Benzer Tezler
- Türkiye'de Erken Cumhuriyet döneminde (1923-1950) kadınların sosyo-ekonomik kazanımları ve kalkınmaya katkıları
Socio-economic achievements of women and their contributions to development in the Early Republican Period (1923-1950) in Turkey
REYHAN İŞBİLİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
SosyolojiTrakya ÜniversitesiToplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMEL YILDIZ
- The flow of progress: The Kayseri Sümerbank Textile Factory and the politics of water in 1930s statist Turkey
İlerlemenin akışı: 1930ların devletçi Türkiyesi'nde Kayseri Sümerbank Tekstil Fabrikası ve su politikaları
ALİ SAMİ SEÇKİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
EkonomiBoğaziçi ÜniversitesiModern Türkiye Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ IRMAK ERTÖR
- Erken cumhuriyet döneminde Bursa'da gündelik yaşam (1923-1950)
The story department ass stant department of republic
SELMA GÜLER BİLGİ
- 1923-1950 yılları arasında Ankara'daki yerli ve yabancı mimarların eğitim yapılarının karşılaştırmalı ön yüz düzeni analizi
Comparative facade design analysis of educational buildings by local and foreign architects in Ankara between 1923 and 1950
ALİ MERZUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Sanat TarihiAnkara ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELTEM ÖZKAN ALTINÖZ
- Erken Cumhuriyet Döneminde kırsalın ifadesi bağlamında demiryolları ve köprüler, 1930-1945
Railways and bridges as expression of rural in Early Republican Period, 1930-1945
ÖZGE SEZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AFİFE BATUR