Kentsel mekânın Space Syntax Yöntemi ile analizi: Diyarbakır örneği
Analysis of urban space using the Space Syntax Method: the case of Diyarbakır
- Tez No: 956115
- Danışmanlar: PROF. DR. DEVRİM TÜRKAN KEJANLI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Şehircilik ve Bölge Planlama, Architecture, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Her yerleşimin kendine özgü yapısı bulunmaktadır. Kentlerin zaman içinde birçok nedene bağlı olarak mekânsal yapısı karmaşıklaşmakta ve değişebilmektedir. Kentlerin mekânsal yapısındaki bu değişimler sayısal yöntemlerle analiz edilerek anlaşılmaya çalışılırken kentlerin sürdürülebilirliği, yönetimi ve planlanması için önemli veriler elde edilmektedir. Diyarbakır, mekânsal yapısında zamanla meydana gelen değişimlerin bir sonucu olarak karmaşık bir kent morfolojisine sahiptir. Bu çalışmanın temel amacı, kentteki farklı dönemlere ait yerleşim alanlarının erişilebilirlik düzeylerinin kentsel mekân organizasyonu üzerindeki etkisini analiz ederek, Diyarbakır'ın mekânsal yapısını ortaya koymak ve sürdürülebilir kent mekânı planlamasına yönelik öneriler geliştirmektir. Bu doğrultuda, kentin mekânsal yapısını anlamaya yönelik olarak ilgili literatür taranmış, yerinde gözlem ve fotoğraflama yöntemleri kullanılmıştır. Ayrıca, mekânsal analizlerde nitel ve nicel yöntemler birlikte değerlendirilmiş, kentsel yapının nicel olarak analiz edilmesinde Space Syntax (mekân dizimi) yöntemi tercih edilmiştir. Çalışma kapsamında, Diyarbakır'ın farklı dönemlerini temsil eden üç ana bölge içerisinden seçilen dört alanın sokak ağları, DepthmapX yazılımı aracılığıyla sayısal olarak analiz edilmiştir. Analizlerde H-H bütünleşme, bağlanabilirlik, tercih (n), okunabilirlik, sinerji ve görsel grafik analizi (VGA) gibi metriklerden yararlanılmıştır. Elde edilen veriler, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımı olan Quantum GIS (QGIS) ortamına aktarılarak, analiz metriklerine ilişkin tematik haritalar oluşturulmuştur. Analiz için seçilen alanlar; kentin ilk yerleşim alanı ve geleneksel ticaret bölgesi olan Suriçi, planlı kentleşmenin ilk örneğini temsil eden Yenişehir, son dönemlerde gelişen ve Diclekent Bulvarı'nı merkez alan bölge ile Mahabat Bulvarı çevresinde gelişen yeni yerleşim alanlarıdır. Bu alanlar arasında karşılaştırmalı bir analiz yaklaşımı benimsenmiş ve elde edilen sayısal veriler aracılığıyla bölgelerin mekânsal yapı özellikleri detaylı şekilde incelenmiştir. Çalışma bulguları, tarihsel, planlı ve çağdaş karma yapılı kent bölgelerinin mekânsal organizasyon açısından belirgin farklılıklar gösterdiğini ortaya koymaktadır. Elde edilen analitik veriler, farklı kent dokularının mekânsal özelliklerinin daha doğru anlaşılmasına olanak sağlamakta ve bu doğrultuda, alanların erişilebilirlik düzeyleri ile fonksiyonel kullanımlarına ilişkin kentsel iyileştirme önerileri geliştirilmektedir. Çalışma Diyarbakır'ın farklı kentsel alanlarının anlaşılabilirliğine yönelik sayısal yöntemler kullanılarak analiz edilmesi, kentsel gelişim, tasarım, planlama çalışmalarına katkı sunması ve gelecek vizyonunun belirlenmesi açısından özgündür.
Özet (Çeviri)
Each settlement has its own unique structure. The spatial structure of cities can become complex and change over time due to many reasons. While trying to understand these changes in the spatial structure of cities by analysing them with numerical methods, important data are obtained for the sustainability, management and planning of cities. Diyarbakır has a complex urban morphology as a result of changes in its spatial structure over time. The main purpose of this study is to reveal the spatial structure of Diyarbakır by analysing the impact of the accessibility levels of settlements of different periods on urban spatial organisation and to develop recommendations for sustainable urban spatial planning. In this direction, the relevant literature was reviewed, on-site observation and photography methods were used to understand the spatial structure of the city. In addition, qualitative and quantitative methods were evaluated together in spatial analyses, and the Space Syntax method was preferred to quantitatively analyse the urban structure. Within the scope of the study, the street networks of four sample areas selected from three main regions representing different periods of Diyarbakır were analysed numerically through DepthmapX software. Metrics such as H-H integration, connectivity, preference (n), readability, synergy and visual graphic analysis (VGA) were used in the analyses. The data obtained were transferred to Quantum GIS (QGIS), a Geographical Information Systems (GIS) software, and thematic maps related to the analysis metrics were created. The areas selected for the analysis are Suriçi, which is the first settlement area of the city and the traditional trade area, Yenişehir, which represents the first example of planned urbanisation, the recently developed area centred on Diclekent Boulevard and the new residential areas around Mahabat Boulevard. A comparative analysis approach was adopted between these areas and the spatial structure characteristics of the regions were examined in detail through the numerical data obtained. The findings of the study reveal that historical, planned and contemporary mixed-structured urban areas show significant differences in terms of spatial organisation. The analytical data obtained enables a more accurate understanding of the spatial characteristics of different urban textures and accordingly, urban improvement suggestions are developed regarding the accessibility levels and functional uses of the areas. The study is unique in terms of analyzing different urban areas of Diyarbakır using numerical methods for comprehensibility, contributing to urban development, design and planning studies and determining the future vision.
Benzer Tezler
- Diyarbakır sur dışında 1950-1980 yılları arasında yapılan konutların cephe, mekân okumaları açısından incelenmesi
An analysis of the houses built between 1950-1980 in Diyarbakır city wall in terms of facade and space readings
BERİVAN ŞEHİR
- Ovalık Kilikya bölgesi roma antik kentlerinin mekan dizim yöntemi ile analizi
Analysis of ancient roman cities in Cilicia pedias region via space syntax method
YELDA DURGUN ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2019
Peyzaj MimarlığıÇukurova ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET FARUK ALTUNKASA
- Kentsel açık mekânlarda yaya hareketlerinin mekân dizimi analiz yöntemi ile irdelenmesi: Ankara Ulus tarihi kent merkezi örneği
Evaluation of pedestrian movements in urban open space by space syntax method: Ankara Ulus historical city center case
ÜNZİLE ÇETİNCEVİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge PlanlamaGazi ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECİBE AYDAN SAT
- Antalya tarihi kent merkezi ve yakın çevresinin mekân dizim metodu ile analizi
Analysis of antalya historical core and its surroundings with the space syntax method
ENGİN KEPENEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Şehircilik ve Bölge PlanlamaSüleyman Demirel ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİYA GENÇEL
- Spatial cognition: Application of space syntax on Beyazıt district, İstanbul
Mekansal bilişim: Mekan dizim yönteminin Beyazıt, İstanbul kapsamında uygulanması
SAMİRA MALEK
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT