Sosyal bilgiler öğretmenlerine yönelik yapay zekâ okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi
Development of an artificial intelligence literacy scale for social studies teachers
- Tez No: 956173
- Danışmanlar: PROF. DR. MERYEM HAYIR KANAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Yapay Zekâ, Yapay Zekâ Okuryazarlığı, Eğitimde Yapay Zekâ Kullanımı, Artificial Intelligence, Artificial Intelligence Literacy, Use of Artificial Intelligence in Education
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 69
Özet
Giderek hayatımızda daha fazla yer edinmeye başlayan ve hemen her konuda bilgiye ulaşmanın kolay yolu hâline gelen yapay zekâ (YZ), makinelerin“insan gibi”düşünmesini, anlamasını, karar vermesini ve hatta yaratıcı olmasını sağlayan teknolojiler bütünüdür. Bu çalışmanın amacı, Sosyal Bilgiler öğretmenlerine yönelik yapay zekâ okuryazarlığı ölçeği geliştirilmesidir. Araştırmanın verileri, araştırma ekibi tarafından geliştirilen 44 maddelik Likert tipi bir ölçek ile Google Form anketi aracılığıyla toplanmıştır. Veri toplama sürecinde araştırmacı, farklı okulları ziyaret ederek oluşturduğu karekod sistemi sayesinde kişisel verilere ihtiyaç duymadan veri toplamıştır. Bu yöntemle Türkiye genelinde aktif olarak görev yapan 522 Sosyal Bilgiler öğretmeninden veri elde edilmiştir. Ölçek geliştirme sürecinde karma yöntemden yararlanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS ve LISREL istatistiksel analiz programlarından yararlanılmıştır. Araştırmada 322 Sosyal Bilgiler öğretmeninden toplanan verilerle Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) gerçekleştirilmiş ve soru sayısı 30'a düşürülmüştür. Daha sonra ölçeğin yapısal geçerliliğini ortaya koymak amacıyla 200 öğretmenden Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) verileri toplanmış ve analizi yapılmıştır. Birinci faktöre ait madde yükleri 0,83 ile 0,90; ikinci faktöre ait yükler 0,81 ile 0,95; üçüncü faktöre ait yükler ise 0,58 ile 0,93 arasında değişmektedir. Sonuç olarak; duyuşsal, bilişsel ve davranışsal boyutlardan oluşan, beşli likert tipte geçerliliği ve güvenilirliği yüksek bir yapay zekâ okuryazarlığı ölçeği geliştirilmiştir
Özet (Çeviri)
Artificial intelligence (AI), which is increasingly taking a greater place in our lives and becoming the easiest way to access information on almost any subject, is a collection of technologies that enable machines to“think,”understand, make decisions, and even be creative like humans.The aim of this study is to develop an artificial intelligence literacy scale for Social Studies teachers. The data for the research were collected using a 44-item Likert-type scale developed by the research team through a Google Forms survey. During the data collection process, the researcher visited various schools and used a QR code system to collect data without the need for personal information. Using this method, data were obtained from 522 actively working Social Studies teachers across Turkey. A mixed-method approach was employed in the scale development process. SPSS and LISREL statistical analysis programs were used to analyze the data. An Exploratory Factor Analysis (EFA) was conducted with data collected from 322 Social Studies teachers, reducing the number of items to 30. Then, in order to establish the structural validity of the scale, Confirmatory Factor Analysis (CFA) data were collected from 200 teachers and analyzed. The factor loadings for the first factor ranged from 0.83 to 0.90; for the second factor, from 0.81 to 0.95; and for the third factor, from 0.58 to 0.93. As a result, a five-point Likert-type artificial intelligence literacy scale with high validity and reliability was developed, consisting of affective, cognitive and behavioral dimensions.
Benzer Tezler
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının teknoloji okuryazarlığı ve yapay zekâ farkındalık düzeylerinin incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması
Investigation of social studies teacher candidates technology literacy and artificial intelligence awareness levels: A mixed method research
DİLAN EMLÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH GÖKDEMİR
- Öğretmen ve yöneticilerin öğrenme ve eğitime ilişkin yaygın inanışlarının (Mitlerinin) araştırılması
Investigating teachers and administrators common beliefs (Myths) regarding learning and education
GÖZDE ASKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRE ER
- Sosyal bilgiler öğretmenlerinin profesyonel kapital düzeyine ilişkin bir inceleme
A research about professional capital level of social studies teachers
YASEMİN COŞKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimErciyes Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ÖZTÜRK
- Türkiye'de eğitim ve öğretim alanındaki yapay zekâ konulu lisansüstü tez çalışmalarının bibliyometrik analizi
Bibliometric analysis of post graduate theses on artificial intelligence in education and teaching field in Türki̇ye
SEVİL GÜVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET SAYGIN
- Yapay zekâ teknolojisinin sosyal bilgiler eğitiminde kullanılması üzerine sosyal bilgiler öğretmen adayları ve akademisyen görüşleri
Opinions of prospective social studies teachers and academicians on the use of artificial intelligence technology in social studies education
YUSUF BATUHAN PEHLİVANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimErciyes ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilgiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ELVAN YALÇINKAYA