Afet bölgesi yeniden inşa projelerinde sürdürülebilir mimarlık
Sustainable architecture in disaster area reconstruction projects
- Tez No: 956645
- Danışmanlar: PROF. DR. KENAN PEKER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Munzur Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mühendislik Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 98
Özet
Bu yüksek lisans tezi, Türkiye gibi yüksek düzeyde deprem riski taşıyan bir ülkede, Afet sonrası yeniden inşa süreçlerinin sürdürülebilir mimarlık ilkeleri doğrultusunda nasıl kurgulanabileceğini çok boyutlu bir yaklaşımla ele almaktadır. Doğal afetler, yalnızca fiziksel yıkıma neden olmakla kalmamakta; aynı zamanda toplumsal bütünlüğü, ekonomik sürekliliği ve çevresel dengeyi tehdit eden krizlere dönüşmektedir. Özellikle 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler, mevcut yapı stokunun yetersizliğini ve uygulanan konut politikalarının sürdürülebilirlik konusunda zayıf kaldığı somut biçimde ortaya koymuştur. Bu durum, afet sonrası yapılaşma süreçlerinin sadece hızlı ve maliyet odaklı çözümlerle değil; aynı zamanda uzun vadeli dayanıklılığı, sosyal uyumu ve çevresel bütünlüğü esas alan sürdürülebilir mimarlık anlayışıyla ele alınmasını zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın temel amacı, sürdürülebilir mimarlık ilkelerinin afet sonrası konut üretim süreçlerine entegrasyonunu teorik ve pratik düzeyde incelemek, mevcut uygulamaları analiz etmek ve sürdürülebilirlik temelli alternatif bir yeniden inşa modeli geliştirmektir. Araştırmanın ilk bölümünde sürdürülebilir mimarlığın kavramsal altyapısı oluşturulmuş; çevresel duyarlılık, enerji verimliliği, yerel malzeme kullanımı, iklimle uyumlu tasarım, toplumsal katılım ve ekonomik sürdürülebilirlik gibi temel unsurlar detaylandırılmıştır. Türkiye'deki mevcut yeniden yapılaşma uygulamaları ise tarihsel gelişim süreciyle birlikte ele alınmış ve TOKİ'nin (Toplu Konut İdaresi Başkanlığı) Kahramanmaraş depremi sonrası gerçekleştirdiği kalıcı konut projeleri vaka çalışması olarak seçilmiştir. Bu projelerin detaylı analizi sonucunda, sürdürülebilir mimarlık ilkelerinin sahada daha az yer aldığı; özellikle kullanıcı ihtiyaçlarının, yerel coğrafi ve kültürel özelliklerin ve iklim koşullarının yeterince dikkate alınmadığı tespit edilmiştir. Çalışmada, yalnızca ulusal düzeydeki uygulamalarla sınırlı kalınmamış; aynı zamanda Japonya, Yeni Zelanda ve Endonezya gibi ülkelerde afet sonrası sürdürülebilir yeniden yapılaşma konusunda benimsenen başarılı modeller karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu analiz, Türkiye bağlamına uygun, esnek ve yerel temelli çözümler geliştirilmesine olanak sağlamıştır. Araştırmanın yöntemi; sistematik literatür taraması, doküman incelemesi, karşılaştırmalı analiz ve SWOT (Strengths-Weaknesses-Opportunities-Threats) değerlendirmesi gibi nitel tekniklerden oluşmaktadır. Bu yöntemler aracılığıyla sürdürülebilirlik kriterlerinin mevcut afet sonrası yapılaşma süreçlerine hangi araçlar ve stratejilerle entegre edilebileceği üzerine kapsamlı bir değerlendirme sunulmuştur. Elde edilen bulgular, teknik yeterliliğin tek başına yeterli olmadığını; sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmada politik irade, kurumsal koordinasyon, kullanıcı katılımı ve disiplinlerarası yaklaşımın belirleyici olduğunu ortaya koymaktadır. Bu tez, hem akademik literatüre kuramsal bir katkı sağlamayı hem de Türkiye'deki afet sonrası yapılaşma pratiklerinin sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda yeniden yapılandırılmasına katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bu çerçevede geliştirilen stratejik öneriler, kamu kurumları, yerel yönetimler, planlamacılar, mimarlar ve afet yönetimi uzmanları için yol gösterici nitelikte olup; yeniden inşa süreçlerinin sadece fiziksel barınmayı değil, aynı zamanda yaşam kalitesini, toplumsal dayanıklılığı ve çevresel bütünlüğü gözeten sürdürülebilir bir perspektifle ele alınması gerektiğini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
This master's thesis explores the integration of sustainable architectural principles into post-disaster reconstruction processes in Turkey, a country frequently affected by destructive earthquakes due to its complex tectonic structure. Natural disasters not only cause physical destruction but also pose significant threats to social cohesion, economic stability, and environmental balance. The earthquakes that struck the Kahramanmaraş region on February 6, 2023, once again exposed the vulnerability of Turkey's building stock and the inadequacy of its reconstruction practices, which are often characterized by rapid, cost-driven, and standardized housing solutions. This study argues that post-disaster reconstruction must go beyond emergency responses and incorporate a long-term, holistic perspective guided by the principles of sustainable architecture. The primary objective of the study is to critically examine the role and applicability, of sustainability in post-disaster housing development in Turkey and to propose an alternative, sustainability-centered reconstruction model. The research begins by defining the conceptual framework of sustainable architecture, with a particular focus on environmental sensitivity, energy efficiency, use of local and natural materials, climate-responsive design, social inclusiveness, and economic resilience. The study then assesses Turkey's post-disaster housing policies through a historical and structural lens, using the permanent housing projects implemented by TOKİ (Housing Development Administration of Turkey) after the 2023 earthquakes as the core case study. As a result of the detailed analysis of these projects, it has been determined that the principles of sustainable architecture were less prominently applied in practice; particularly, user needs, local geographical and cultural characteristics, and climatic conditions were not adequately taken into consideration.In addition to evaluating national practices, the study conducts a comparative analysis with international best practices, particularly from countries such as Japan, New Zealand, and Indonesia—nations that have successfully integrated sustainability into their post-disaster reconstruction frameworks. These comparisons offer valuable insights and adaptable strategies for the Turkish context. Methodologically, the study employs qualitative research techniques including systematic literature review, document analysis, comparative case study, and SWOT (Strengths-Weaknesses-Opportunities-Threats) analysis. These approaches help to assess how sustainability can be more effectively integrated into existing reconstruction frameworks and highlight the importance of political will, institutional coordination, stakeholder participation, and interdisciplinary collaboration in achieving sustainable outcomes. This thesis contributes to the academic literature by addressing a relatively underexplored intersection between disaster recovery and sustainable architecture. Furthermore, it offers practical guidance to policymakers, local governments, architects, urban planners, and disaster management professionals. Ultimately, the research advocates for a shift in Turkey's reconstruction paradigm—from merely restoring physical shelter to creating socially resilient, environmentally responsive, and culturally integrated built environments that enhance the overall quality of life for disaster-affected communities.
Benzer Tezler
- Strategies for seismic risk mitigation by considering economic criteria on a regional basis
Bölge bazında ekonomik kriterler göz önünde tutularak deprem risklerinin azaltılmasına yönelik stratejiler
HASAN HÜSEYİN AYDOĞDU
Doktora
İngilizce
2024
Deprem Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiDeprem Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALPER İLKİ
- Turkey's role in Afghanistan in the post 9/11 era
11 Eylül'den günümüze Türkiye'nin Afganistan'daki rolü
CANAN BAYRAM ÇUBUK
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. IŞIL ANIL
- Afet sonrası kalıcı konut uygulamalarına yönelik kullanıcı memnuniyeti araştırması: Çankırı-Merkez-İnandık Köyü örneği
User satisfaction survey on post-disaster permanent housing applications; the case of İnandik, the Central Village of Çankırı-Turkey
ELİF NUR KUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MimarlıkKonya Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERRA ZERRİN KORKMAZ
- Marmara depremi üzerinden bir olağanüstü hal olarak afetin biyosiyaset ve toplum psikolojisi ekseninde okunması
Marmara depremi üzerinden bir olağanüstü hal olarak afetin biyosiyaset ve toplum psikolojisi ekseninde okunmasi
ARIN KUŞAKSIZOĞLU
- Türkiye'deki kentsel dönüşüm alanlarına yönelik bilişim teknolojilerine dayalı katılımcı tasarım modeli önerisi
An ict-based participatory design model proposal for urban transformation areas in Turkey
AHMET GÜN
Doktora
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜKSEL DEMİR
PROF. DR. BURAK PAK