Kompulsif satın alma ile sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkide algılanan stres ve gelişmeleri kaçırma korkusunun aracı rolü
The mediating role of perceived stress and fear of missing out in the relationship between compulsive buying and social media addiction
- Tez No: 956891
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NESLİHAN SAYRAÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medipol Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
ÖZET Günümüzde teknoloji, eğitimden iş yaşamına, sosyal ilişkilerden tüketim alışkanlıklarına kadar birçok alanda bireylere kolaylıklar sunmaktadır. Özellikle çevrimiçi kanalların yaygınlaşmasıyla birlikte iletişim, eğlence ve alışveriş gibi hizmetlere erişim hızla artmıştır. Ancak bu gelişmeler, bireylerin tüketim davranışlarında ihtiyaç temelli yaklaşımlardan uzaklaşarak arzulara dayalı yönelimler göstermelerine de neden olmaktadır. Sosyal medyanın gündelik yaşama yoğun biçimde entegre olmasıyla birlikte, bireyler stres ve kaygı gibi olumsuz duygularla başa çıkmak adına kompulsif satın alma davranışları sergileyebilmektedir. Bu bağlamda, sosyal medya bağımlılığı, algılanan stres ve gelişmeleri kaçırma korkusunun kompulsif satın alma davranışıyla olan ilişkisi dikkatle incelenmesi gereken bir konu hâline gelmiştir. Bu araştırmanın amacı, kompulsif satın alma davranışı ile sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkide algılanan stres ve gelişmeleri kaçırma korkusunun (FoMO) aracı ve seri aracı rollerini incelemektir. Çalışma kapsamında, 18-59 yaş aralığında sosyal medya kullanan 382 kadın ve 82 erkek katılımcıdan elde edilen veriler kullanılmıştır. Katılımcılara Genişletilmiş Alternatif Kompulsif Satın Alma Davranışı Ölçeği, Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği-Yetişkin Formu (SMBÖ-YF), Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ) ve Gelişmeleri Kaçırma Korkusu (FoMO) Ölçeği uygulanmıştır. Veriler, Pearson Korelasyon analizi ve Seri Çoklu Aracılık Analizi (PROCESS Model 6) ile analiz edilmiştir. Bulgular, sosyal medya bağımlılığı, algılanan stres ve FoMO ile kompulsif satın alma davranışı arasında anlamlı ilişkiler olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, algılanan stresin ve FoMO'nun kompulsif satın alma davranışı ile sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkide ayrı ayrı anlamlı aracı rollere sahip olduğu bulunmuştur. Ancak, bu iki değişkenin seri aracılık etkisi anlamlı bulunmamıştır. Elde edilen bulgular psikoloji literatürü çerçevesinde tartışılmış ve ileride yapılacak çalışmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Today, technology offers individuals convenience in many areas, including education, professional life, social relationships, and consumption habits. In particular, the widespread use of online channels has significantly increased access to services such as communication, entertainment, and shopping. However, these developments have also led individuals to shift from need-based consumption behaviors to more desire-driven tendencies. With the deep integration of social media into daily life, individuals may exhibit compulsive buying behaviors as a coping mechanism for negative emotions such as stress and anxiety. In this context, the relationship between social media addiction, perceived stress, fear of missing out (FoMO), and compulsive buying behavior has become a subject of increasing scholarly interest. The aim of this study is to examine the mediating and serial mediating roles of perceived stress and FoMO in the relationship between compulsive buying behavior and social media addiction. The study was conducted with data obtained from 382 female and 82 male participants between the ages of 18 and 59 who actively use social media. The participants were administered the Extended Parallel Compulsive Buying Scale, the Social Media Addiction Scale-Adult Form (SMAS-AF), the Perceived Stress Scale (PSS), and the Fear of Missing Out (FoMO) Scale. Data were analyzed using Pearson correlation analysis and Serial Multiple Mediation Analysis (PROCESS Model 6). The findings revealed significant relationships between social media addiction, perceived stress, FoMO, and compulsive buying behavior. Moreover, both perceived stress and FoMO were found to have significant individual mediating roles in the relationship between compulsive buying and social media addiction. However, the serial mediating role of these two variables was not found to be significant. The results are discussed within the framework of relevant psychological literature, and suggestions for future research are provided.
Benzer Tezler
- Koronavirüs korkusu, sosyal ağ bağımlılığı ve kompulsif çevrimiçi satın alma ilişkisinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi
An investigation of the relation between the fear of coronavirus, social network addiction and compulsive online purchasing in terms of various variables
SEVDENUR KÜKREK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiBursa Teknik ÜniversitesiUluslararası Ekonomi Politikası Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GAZANFER ANLI
- Sosyal karşılaştırma ve kaçırma korkusunun kompulsif satın alma davranışları üzerindeki etkisi: Sosyal medya bağımlılığı ve materyalizmin aracılık rolü
Başlık çevirisi yok
HASAN ARICILIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Yönetim Bilişim SistemleriKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiYönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLHAMİ TUNCER
- Çevrimiçi kompulsif satın almada teknolojik bağımlılıklar ve kişilik özelliklerinin rolü
The role of technological addictions and personality traits on online compulsive buying
GÜLŞAH KARSLI
- Sosyal medya bağımlılığı ve ınfluencer etkisi: Moda ve makyaj içeriklerinin tüketici davranışları üzerindeki rolünün nöromarketing perspektifinden ı̇ncelenmesi
An examination of social media addiction and influencer impact: A neuromarketing perspective on the role of fashion and makeup content in consumer behavior
TUBA ÇIRPICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İletişim BilimleriÜsküdar ÜniversitesiNöropazarlama Ana Bilim Dalı
DR. SELAMİ VAROL ÜLKER
- Vardiyalı çalışmanın davranışsal bağımlılıklar üzerindeki etkisi
The effect of shift work on behavioral addictions
MEHMET CAN ÇEPİK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
PsikiyatriFırat ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN MERMİ