Haymana formasyonunun (Tuz Gölü havzası kuzeyi) organik fasiyes ve diyajenetik özelliklerinin incelenmesi
Investigation of the organic facies and diagenetic properties of the Haymana formation in the north of Tuz Gölü basin
- Tez No: 95698
- Danışmanlar: PROF. DR. NURETTİN SONEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
ÖZET DOKTORA TEZİ HAYMANA FORMASYONUNUN (TUZ GÖLÜ HAVZASI KUZEYİ) ORGANİK FASİYES VE DİYAJENETİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ AHMET ACAR Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilira Dalı Danışman : Prof. Dr. Nurettin SONEL İnceleme alanı, Tuzgölü Havzası kuzeyinde yer almaktadır. Bölgenin temelini; Temirözü, Mollaresul formasyonları ve Ankara Karmaşığı ile Kırşehir Kristalen Kompleksine ait birimler oluşturmaktadır. Üst Kretase - Eosen zaman aralığında havzanın derin kısımlarında fliş karakterli birimler çökelirken kenar kısımlarında ise karasal ve sığ denizel birimlerin çökeldiği, birbirleriyle yanal ve düşey yönde ilişkide bulundukları gözlenmektedir. Bu zaman aralığında havzada çökelen birimler yaşlıdan gence doğru: Haymana, Kartal, Çaldağ, Kırkkavak, Eskipolatlı (Karapınaryaylası) ve Çayraz formasyonlarıdır. Üst Eosen sonrasında Haymana - Polatlı bölgesinde Oligosen yaşlı birimler gözlenmezken, Bala - Kırıkkale yöresinde Mezgit formasyonu (Üst Eosen (?) - Oligosen) çökelmiştir. Miyo - Pliyosen döneminde ise inceleme alanın tamamı Cihanbeyli formasyonu ile örtülmüştür. Araştırma konusu olan Geç Kampaniyen - Maastrihtiyen yaşlı Haymana formasyonu; Tuz Gölü Havzası kuzeyinde Haymana - Polatlı ve Bala - Kırıkkale bölgelerinde geniş yüzlekler verir ve derin deniz fasiyes topluluklarından oluşan bir depolanma istifi sunar. Genel olarak fliş fasiyesinde çökelmiş kumtaşı - şeyi - marn ardalanması ile çakıltaşlı kanal dolgularından oluşmuştur. Yapılan fasiyes analizlerinde, derin deniz yelpazesinin yakınsak ve orta bölümleri ile yamaç ve havza düzlüğü fasiyes toplulukları ayırt edilmiştir. Havzanın kuzey kuzeydoğusunda özellikle Ankara Karmaşığı ile tektonik dokanaklı olduğu kesimlerde (Beyobası, Türkşerefli, Mandara ve Hıcapınar) çakıltaşlı orta yelpaze kanalları ve yamaç fasiyesleri; orta ve güney kısımlannda ise (Haymana, Hatipyayla ve Saatli) yamaç ve havza düzlüğü fasiyes topluluğu çökelleri hakimdir. Yapılan organik jeokimyasal ve petrografik analizlerin değerlendirilmesi ile, Haymana formasyonunun, Gülbağı civarında yer yer orta / zayıf; Beyobası - Olukpınar, Türkşerefli ve Haymana bölgesinin üst seviyeleri ile Kavurmacı İÜ "££ ftel&ĞĞKCTfefl MJMWÇiftliği'nde ise zayıf kaynak kaya potansiyeline sahip olduğu Bala - Kırıkkale ve Hatipyaylası bölgelerinde ise düşük TOK değerlerinden dolayı kaynak kaya potansiyelinin olmadığı sonucuna varılmıştır.. Ayrıca Haymana formasyonunun içerdiği organik maddenin C, CD ve D fasiyesinde geliştiği, organik madde miktarının Haymana - Polatlı bölgelerinde KKD' dan GGB' ya doğru azaldığı, Bala - Kırıkkale arasında ise KKD' dan GGB' ya doğru arttığı, organik madde türünün hemen hemen her yerde Tip IH keroj enden meydana geldiği, olgunlaşmanın petrol - erken gaz zonunda olduğu ve formasyon içindeki organik maddelerin normal denizel şartlarda oluştuğu tespit edilmiştir. Hazne kaya potansiyeline yönelik yapılan gözeneklilik, geçirgenlik, kılcal basınç ve tane yoğunluğu testleri ile diyajenez çalışmalarına göre; Haymana formasyonunun Haymana, Çayraz, Kavurmacı Çiftliği ve Burunsuz civarlarında hazne kaya potansiyeline sahip olduğu belirlenmiştir. Formasyona ait kumtaşı örneklerinde yapılan XRD ve SEM - EDS çalışmalarında klorit, smektit, illit, kaolinit ve karışık tabakalı kil mmeraUerinin varlığı belirlenmiş ve bu kil mmerallerinin gözeneklilik ve geçirgenliğe negatif yönde etkilediği ortaya konmuştur. Haymana formasyonunun inceleme alanında Beyobası civan dışında örtü kaya sorununun olmadığı, orada da sadece üst seviyelerinde Kartal formasyonu ile geçişli olduğu alanlarda örtü kaya sorunu olabileceği düşünülmektedir. Sonuç olarak Haymana formasyonunun Tuz Gölü Havzası'nın yukarıda belirtilen bazı bölgelerinde doğal gaz türetme ve hazne kaya potansiyeli mevcuttur. Ancak inceleme alanında gazı kapanlayabilecek yapılar yoktur. Bu durumda aramaların Haymana formasyonunun daha derinlerde bulunduğunu düşündüğümüz Tuz Gölü Havzası 'mn güney alanlarına kaydırılması uygun olacaktır. 2000, 194 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Kaynak Kaya, Hazne Kaya, Örtü Kaya, Kapan, Organik Fasiyes, Diyajenez, Denizaltı Yelpazesi, Hidrokarbon Potansiyeli IV
Özet (Çeviri)
SUMMARY Ph.D. Thesis INVESTIGATION OF ORGANIC FACIES AND DIAGENETIC PROPERTIES OF THE HAYMANA FORMATION IN THE NORTH OFTUZGÖLÜBASIN AHMET ACAR Ankara University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Geological Engineering Supervisor : Prof. Dr. Nurettin SONEL Study area is located in northern part ofTuz Gölü Basin. Basement rocks in the region are composed of Temirözü, Mollaresul formations and the units of Ankara Complex and Kırşehir Crystalline Complex. In Upper Cretaceous - Eocene period, flyschoidal units were deposited in deeper parts of basin while terrestrial and shallow marine deposits were accumulated on the margins and they have vertical and horizontal transitions. Units deposited in the basin in that time interval, from oldest to youngest, are Haymana, Kartal, Çaldağ, Kırkkavak, Eskipolath (Karaprnaryaylasi) and Çayraz formations, following Upper Eocene, Oligocene units are not recognized in the Haymana-Polatli region while Mezgit formation (Upper Eocene (?) - Oligocene) was deposited in the Bala-Krnkkale region. During Mio - Pliocene stage, whole study area was covered with Cihanbeyli formation. Haymana formation of Late Campanian - Maastrichtian age under investigation is widely exposed arround Haymana - Polatlı and Bala - Kırıkkale regions at the north of Tuz Gölü Basin and it represents a deep marine fades depositional sequence. In general, it is composed of sandstone - shale - marl alternation with a conglomerate channel fill deposited in a flysch facies. In facies analyses, proximal and middle parts of a deep marine fan and slope and basin flat facies of assemblages were determined, hi north - northeastern part of the basin were particularly it has a tectonic contact with Ankara Complex (Beyobası, Türkşerefli, Mandira and Ilıcapınar), conglomerate - bearing middle fan channels and slope facies are dominant while slope andbasin flat fades assemblages are dominant in central and southern parts (Haymana, Hatipyayla and Saatli). As a result of organogeochemical and petrographic analyses, it was determined that Haymana formation around Gülbağı area has a medium / weak hydrocarbon potential, while is has a weak hydrocarbon potential in Beyobasi - Olukprnar, Türkşerefli, upper part of Haymana region and Kavurmacı Çiftliği. On the other hand, has no hydrocarbon potential Bala- Kinkkale and Hatipyaylasi regions due to its low TOC values. Moreover, it was also determined that organic materials of the Haymana formation were developed in C, CD and D facies, the amount of organic material is decreases from NNE to SSW in the Haymana - Polatlı region, however it is increases from NNE to SSW in the Bala - Kırıkkale region, organic material all around the region is made of Type HI kerogen, maturity was formed in petroleum - early gas zone and that organic material within the formation were formed in normal marine conditions. On the basis of permeability, porosity, capillary pressure and grain density tests and diagenesis studies conducted to determine reservoir rock potential, Haymana formation around Haymana, Çayraz, Kavurmacı Çiftliği, and Burunsuz has a reservoir rock potential. XRD and SEM - EDS studies performed on sandstone samples from the formation revealed the presence of chlorite, smectite, illite, kaolenite and mixed - layered clay minerals and these clay minerals have a negative effect on permeability and porosity. It is believed that Haymana formation in the region has no cap rock problem, except for Beyobasi site, where it is transitional with Kartal formation in upper parts. As a conclusion, Haymana formation in some parts of Tuz Gölü Basin above mentioned has a gas generation and reservoir rock potential. However, there is no structure in the study area for natural gas to be trapped. Therefore, it would be more suitable to shift exploration works to southern parts of Tuz Gölü Basin were Haymana formation may be found at appreciable depths. 2000, 194 page KEY WORDS: Source Rock, Reservoir Rock, Cover Rock, Trap, Organic Facies, Diagenesis, Submarine Fan, Hydrocarbon Potential VI
Benzer Tezler
- Mezgit formasyonu (Şereflikoçhisar güneydoğusu) jeolojisi ve petrol hazne kaya özelliklerinin incelenmesi
Geology of mezgit formation (southeast of Şereflikoçhisar) and investigation of reservoir rock characteristics for oil
AYŞE ALTINOK
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. NURETTİN SONEL
- İnönü-Eskişehir fay sisteminin Günyüzü (Eskişehir)-Yeniceoba (Konya-Türkiye) arasındaki bölümünün yapısal evrimi
Structural evolution of İnönü-Eskişehir fault system between Günyüzü (Eskişehir) and Yeniceoba (Konya-Turkey)
BÜLENT AKIL
Doktora
Türkçe
2008
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. R. KADİR DİRİK
- Tuz gölü havzasında yer alan haymana formasyonu kumtaşlarının diyajenezi
Diagenesis of the haymana formation sandstones in the Tuzgolu basin
MİTHAT EMRE KIBRIS
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR BÜYÜKUTKU
- Haymana (İç Anadolu) dolaylarında çaldağ formasyonu-tuz-petrol ilişkilerinin incelenmesi
Investigation of Çaldağ formation-salt-petroleum relationships around Haymana, Central Anatolia
YASEMİN NEHİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT COŞKUN
- Archaeometric investigation of the construction materials of Roman (Caracalla) Bath in Ankara
Ankara Roma (Caracalla) Hamamı yapı malzemelerinin arkeometrik incelemeleri
ZEYNEP TANRIVERDİ
Doktora
İngilizce
2018
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÜMİT ATALAY
DOÇ. DR. ALİ AKIN AKYOL