Çukurova koşullarında bazı soya genotiplerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi
Determination of yield and quality characteristics of some soybean genotypes in Çukurova conditions
- Tez No: 958365
- Danışmanlar: PROF. DR. HAKAN ÖZKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Soybean, adaptation, yield, quality, Çukurova
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
Soya fasulyesi (Glycine max (L.) Merr.), yüksek protein ve yağ içeriği sayesinde insan beslenmesinde, hayvan yemi üretiminde ve endüstriyel hammaddede küresel ölçekte stratejik öneme sahip bir kültür bitkisidir. Gıda güvenliği, sürdürülebilir tarım ve artan endüstriyel talepler doğrultusunda, soya üretiminin artırılması ve yüksek verimli çeşitlerin geliştirilmesi kaçınılmaz hale gelmiştir. Bu doğrultuda, bu çalışmanın amacı, 2022 ve 2023 yıllarında Çukurova koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen 144 soya genotipinin verim ve kalite özelliklerini belirlemek ve bunların soya ıslah programlarında kullanılabilirliğini ortaya koymaktır. İki yıl 12 x12 alfa latis deneme desenine göre iki tekerrürlü olarak yürütülen tarla denemeleri sonucunda, bitki boyu, dal ve bakla sayısı, çiçeklenme ve olgunlaşma süreleri gibi özellikler açısından genotipler arasında anlamlı varyasyonlar tespit edilmiştir. Tane verimi bakımından yapılan değerlendirmelerde, 2022 yılında K15-1874 genotipi (489,29 kg/da) ve 2023 yılında B-2/27 genotipi (323,21 kg/da) en yüksek verim değerlerini göstermiştir. Protein oranı açısından, PG3208 genotipinin her iki yılda da en yüksek protein içeriğine sahip olduğu belirlenmiştir. Yağ oranı bakımından ise K17-6484 ve HA8/14 genotiplerinin umut vadettiği gözlemlenmiştir. Çiçeklenme ve olgunlaşma süreleri, dal ve bakla sayısı, bitki boyu, protein oranı ve hektolitre ağırlığı gibi agromorfolojik ve kalite özellikleri arasında, yıllara bağlı olarak istatistiksel açıdan anlamlı ve pozitif korelasyonlar saptanmıştır. Çalışma sonucunda, yerli soya ıslahı için amaca uygun bir çekirdek koleksiyon oluşturulduğu ve bu koleksiyon içindeki bazı genotiplerin, özellikle verim, protein ve yağ oranı gibi özellikler açısından soya ıslahında kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Özellikle, soya gen kaynaklarının geliştirilmesi ve çeşitlendirilmesi amacıyla bu tür çalışmaların süreklilik arz etmesi gerektiği vurgulanmıştır. Anahtar kelime: Soya, adaptasyon, verim, kalite, Çukurova
Özet (Çeviri)
Soybean (Glycine max (L.) Merr.) is a strategically important crop worldwide due to its high protein and oil content, making it valuable for human nutrition, animal feed, and industrial raw materials. In light of global food security, sustainable agriculture, and increasing industrial demands, enhancing soybean production and developing high-yielding cultivars have become imperative. Accordingly, this study aimed to evaluate the yield and quality traits of 144 soybean genotypes grown as a second crop under Çukurova conditions in the growing season of 2022 and 2023 years, and to determine their potential use in future soybean breeding programs. Field trials conducted over two years arranged in 12 x 12 alpha-lattice experimental design with two replications revealed significant variations among genotypes in traits such as plant height, number of branches and pods, days to flowering and days to maturity. In terms of grain yield, genotype K15-1874 exhibited the highest performance in 2022 (489.29 kg/da), while genotype B-2/27 recorded the highest yield in 2023 (323.21 kg/da). Regarding protein content, genotype PG3208 demonstrated the highest values in both years. In terms of oil content, genotypes K17-6484 and HA8/14 showed promising results. Statistically significant and positive correlations were identified between agro-morphological and quality traits such as days to flowering and maturity, number of branches and pods per plant, plant height, protein content, and hectoliter weight, varying across years. From the results of the study, it was concluded that a core collection suitable for national soybean breeding was established, and some genotypes within this collection may be used in breeding programs, particularly for improving yield, protein, and oil content. The findings underscore the necessity of maintaining such efforts to develop and diversify soybean genetic resources.
Benzer Tezler
- Çukurova bölgesinde ana ürün koşullarında bazı soya çeşit ve hatlarının verim ve tarımsal özelliklerinin belirlenmesi
Determination of yield and important plant characteristics of some soybean varieties and genotypes grown as a main crop in the Çukurova region
SEMA GAFFAROĞLU YETGİN
- Bazı soya çeşitlerinin Çukurova koşullarında II. ürün olarak yetişebilme olanakları üzerinde bir araştırma
Başlık çevirisi yok
NERMİN YEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1987
ZiraatÇukurova ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. H. HALİS ARIOĞLU
- Çukurova bölgesi çiftçi koşullarında yetiştirilen soya ürününde bazı önemli kalite özelliklerinin belirlenmesi
The determination of some important quality characteristics of soybean grown in farmer condotions in Çukurova region
OKŞAN SARIMEHMETOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
ZiraatÇukurova ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HALİS ARIOĞLU
- Çukurova koşullarında mısır (Zea mays L.)ve soya (Glycine max (L) Merrill)'nın birinci ve ikinci ürün olarak birlikte yetiştirilmesinin verim ve bazı tarımsal karakterlere etkisi üzerinde araştırmalar
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA OKANT
Doktora
Türkçe
1992
ZiraatÇukurova ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. TURAN SAĞLAMTİMUR
- Çukurova bölgesi ikinci ürün koşullarında farklı toprak işleme yöntemlerinin bazı soya [Glycine max. (L) Merr.] çeşitlerinde büyüme ve gelişmelerine etkilerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma
Başlık çevirisi yok
MEHMET ARSLAN
Doktora
Türkçe
1997
ZiraatÇukurova ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. H. HALİS ARIOĞLU