Suçluluk ve utanç ile ilişkili otobiyografik bellekte görsel perspektifin duygu düzenleme üzerindeki işlevi
The role of visual perspective on emotion regulation in autobiographical memory related to guilt and shame
- Tez No: 959038
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ PINAR BÜRHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bursa Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 156
Özet
Bu araştırma, bireylerin suçluluk ve utanç gibi öz-bilinçli duygularla ilişkili otobiyografik anılarını hatırlarken kullandıkları görsel perspektifin (birinci şahıs ve üçüncü şahıs) duygu düzenleme üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada suçluluk (haklı ve uyumsuz suçluluk) ile utanç (içsel ve dışsal utanç) duygularının alt boyutları temel alınarak, bu duyguların görsel perspektif tercihi ve duygusal yoğunlukla nasıl bir ilişki kurduğu deneysel bir desenle araştırılmıştır. Bu kapsamda, dışsal utanç yaşayan bireylerin, içsel utanç ve nötr anılarla ilişkili bireylere kıyasla daha fazla üçüncü şahıs perspektifi kullanacakları; benzer şekilde, haklı suçluluk deneyimleyen bireylerin de uyumsuz suçluluk ve nötr anı yaşayan bireylerden daha yüksek düzeyde üçüncü şahıs perspektifi tercih edecekleri öne sürülmüştür. Ayrıca, dışsal utanç ve haklı suçluluk grubundaki katılımcıların, üçüncü şahıs perspektifiyle hatırladıkları anılarda, aynı duyguları birinci şahıs perspektifiyle hatırlayanlara kıyasla daha yoğun duygulanım yaşayacakları varsayılmıştır. Öte yandan, içsel utanç ve uyumsuz suçluluk gibi benliğe yönelik duygulara sahip katılımcıların, nötr anılar ve diğer duygu gruplarına kıyasla daha fazla birinci şahıs perspektifi kullanacakları; ayrıca bu bireylerin birinci şahıs perspektifinden hatırladıkları olumsuz anıların, üçüncü şahıs perspektifiyle hatırlananlara göre daha yüksek duygulanım yoğunluğu oluşturacağı ileri sürülmüştür. Araştırmanın örneklemi, yaşları 18 ile 55 arasında değişen 124 katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırma sürecinde katılımcılardan, belirli duygu kategorilerine (içsel utanç, dışsal utanç, haklı suçluluk, uyumsuz suçluluk, nötr) ilişkin istedikleri bir otobiyografik anı yazmaları ve bu anıyı atandıkları perspektif grubuna göre belirli bir perspektiften (birinci şahıs ya da üçüncü şahıs) yeniden canlandırmaları istenmiştir. Deney öncesi ve sonrası duygusal tepkiler ölçülmüş, anıların fenomenolojik özellikleri ve kullanılan perspektif türleri analiz edilmiştir. Bu süreçte, katılımcıların ruhsal durumlarını değerlendirmek amacıyla Beck Depresyon Envanteri-II ve Beck Anksiyete Envanteri uygulanmış; bu ölçeklerden sınırda puan alan bireyler analiz dışı bırakılmıştır. Anıların niteliksel yapısını değerlendirmek için Otobiyografik Bellek Özellikleri Ölçeği kullanılmış, ayrıca deney süreci boyunca katılımcıların duygusal durumları, 11 temel duyguyu içeren 5'li Likert tipi bir derecelendirme ölçeği aracılığıyla ölçülmüştür. Hipotezler, bağımsız örneklem t-testi ve Kruskal-Wallis testi kullanılarak değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, hipotezlerin hiçbirinin istatistiksel olarak desteklenmediğini ortaya koymuştur. Ancak içsel utanç grubunda birinci şahıs perspektifinin, üçüncü şahıs perspektifine kıyasla daha yoğun duygulanım oluşturabileceğine işaret eden orta düzeyde bir etki büyüklüğü saptanmıştır. Bu sonuçlar, görsel perspektifin duygusal deneyim üzerinde tek yönlü ve otomatik bir etki oluşturmadığını; aksine bireysel farklılıklar, olayın kişisel anlamı ve zihinsel temsiller gibi çok boyutlu faktörlerle şekillendiğini göstermektedir. Görsel perspektifin, yalnızca duygusal mesafe oluşturmakla kalmayıp, duygudan kaçınma, özdeşleşme ya da yeniden yapılandırma gibi farklı psikolojik süreçlerde de rol oynayabileceği düşünülmektedir. Bu bağlamda, araştırma, öz-bilinçli duyguların otobiyografik bellekteki temsil biçimlerinin ve bu temsilin duygu düzenleme stratejileriyle olan ilişkilerinin daha derinlemesine anlaşılmasına katkı sunmakta; gelecekteki çalışmalar için bağlamsal değişkenlerin ve bireyler arasındaki farkların daha kapsamlı biçimde ele alınması gerektiğini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the effect of visual perspective (first-person and third-person) on emotion regulation when individuals recall autobiographical memories related to self-conscious emotions such as guilt and shame. In this context, subtypes of guilt (justified and maladaptive) and shame (internal and external) were considered, and how these emotional categories relate to visual perspective preference and emotional intensity was investigated using an experimental design. It was hypothesized that individuals experiencing external shame would use the third-person perspective more frequently compared to those recalling memories associated with internal shame or neutral events. Similarly, participants recalling justified guilt-related memories were expected to use the third-person perspective more than those in the maladaptive guilt or neutral groups. Furthermore, it was proposed that participants in the external shame and justified guilt groups who recalled their memories from a third-person perspective would report higher emotional intensity than those using a first-person perspective. On the other hand, individuals experiencing internal shame or maladaptive guilt were expected to prefer the first-person perspective more than those recalling neutral or other types of emotional memories, and that these memories would lead to higher emotional intensity when recalled from a first-person perspective compared to a third-person perspective. The sample consisted of 124 participants aged between 18 and 55. During the study, participants were asked to write an autobiographical memory related to one of five emotion categories (internal shame, external shame, justified guilt, maladaptive guilt, neutral), and to later mentally reconstruct the memory from either a first-person or third-person perspective, based on the condition to which they were randomly assigned. Emotional responses were measured before and after the task, and the phenomenological features of the memories and perspective types were analyzed. To assess participants' mental health status, the Beck Depression Inventory-II and the Beck Anxiety Inventory were administered; individuals scoring above the clinical cutoff were excluded from analysis. The Autobiographical Memory Characteristics Questionnaire was used to evaluate the qualitative features of the memories, and participants' emotional states were measured via a 5-point Likert scale that included 11 core emotions. Hypotheses were tested using independent samples t-tests and Kruskal-Wallis tests. The findings revealed that none of the hypotheses were statistically supported. However, a moderate effect size was observed in the internal shame group, suggesting that recalling memories from a first-person perspective may lead to greater emotional intensity compared to a third-person perspective. These results indicate that the effect of visual perspective on emotional experience is not unidirectional or automatic; rather, it is shaped by individual differences, the personal meaning attributed to the event, and mental representations. It is suggested that visual perspective may function not only as a means of creating emotional distance but also as a psychological mechanism for avoidance, emotional identification, or cognitive reframing. In this regard, the study contributes to a deeper understanding of how self-conscious emotions are represented in autobiographical memory and how these representations interact with emotion regulation strategies. We suggested that future research should consider contextual variables and individual differences in a more comprehensive manner.
Benzer Tezler
- Autobiographical memory sharing as a resource of empathy: Emotions of guilt and shame
Empati kaynağı olarak otobiyografik bellek paylaşımı: Suçluluk ve utanç duyguları
ROZA GİZEM KAMİLOĞLU
- Hataya bağlı utanç ve suçluluk duygusu ile duygusal yeme arasındaki ilişki
The relationship between offence-related feelings of shame and guilt and emotional eating
BETÜL TETİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Beslenme ve DiyetetikÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN ÜNÜBOL
- Ergenler için özbilinçlilik duygulanımları testinin Türkçe'de geçerlilik/güvenilirliğinin araştırılması ve 12-18 yaş arası ergenlerde utanç ve suçluluk duygularının cinsiyete göre karşılaştırılması
Turkish validity and realibilty of test of self-consciousness affect for adolescents and evaluation of the relationship between guilt-shame and gender in adolescents aged 12-18
PINAR ALGEDİK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
Psikiyatriİstanbul ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜRKAY DEMİR
- Aldatma eğilimi ile depresyon arasındaki ilişkide hata ile ilişkili suçluluk ve utancın aracı rolü
The role of guilted related guilt and shame in the relationship between tendcy of cheating and depression
HANİFE ÖYKÜ SARLIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Rumeli ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER FARUK ŞİMŞEK
- Borderline kişilik özellikleri ve yeme tutumları ile suçluluk ve utanç arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between borderlinepersonality traits and eating attiudes and guilt and shame
SONGÜL OĞUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ERTAN TEZCAN
