Boz ayı (Ursus arctos Linnaeus, 1758) insan çatışması risk alanları Ilgaz ilçesi örneği
Brown bear (Ursus arctos Linnaeus 1758) human conflict risk region: Ilgaz district example
- Tez No: 959725
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALİ UĞUR ÖZCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ormancılık ve Orman Mühendisliği, Forestry and Forest Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çankırı Karatekin Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yaban Hayatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 53
Özet
Boz ayı (Ursus arctos Linnaeus, 1758), Türkiye'nin farklı bölgelerinde yayılım gösteren ve insan yerleşimlerine yakın alanlarda çeşitli çatışmalara neden olan bir büyük memeli türüdür. Bu çalışmada, Çankırı ilinin Ilgaz ilçesinde 2023–2024 yılları arasında kaydedilen boz ayı kaynaklı arı kovanı saldırılarının zamansal ve mekansal örüntüleri analiz edilmiştir. Veriler, resmi kayıtlar, vatandaş bildirimi ve saha gözlemleriyle toplanmış; mekansal analiz ve karar ağacı yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. 69 arı kovanı saldırısı analiz edilmiş; saldırıların özellikle mayıs ve haziran aylarında, büyüyen ay ve büyüyen hilal evrelerinde yoğunlaştığı gözlemlenmiştir. Çatışma noktaları çoğunlukla orman kenarlarına, tarım ve yerleşim alanlarına yakın konumlanmıştır. Karar ağacı modeli, saldırı var/yok durumunu %88 doğrulukla tahmin etmiş ve en belirleyici değişkenler arasında insan ayak izi, eğim, köy yoluna uzaklık, topografik pozisyon indeksi ve yükseklik yer almıştır. Saldırılar ciddi ekonomik zararlara neden olmuş, olay başına ortalama 11.659 TL kayıp tespit edilmiştir. Bulgular, habitat özellikleri, arazi kullanımı ve insan etkisinin çatışma riskini belirlemede kritik olduğunu ortaya koymakta, ayrıca yerel halkla işbirliği, koruma planlaması ve teknik önlemlerin önemine işaret etmektedir. Bu kapsamda, ayı saldırılarını azaltmak amacıyla fiziksel önlemler, bilinçlendirme çalışmaları ve koruma alanlarının genişletilmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
The brown bear (Ursus arctos Linnaeus, 1758) is a large mammal species present across several regions of Turkiye, often causing conflicts near human settlements. This study analyzes the temporal and spatial patterns of brown bear attacks on beehives recorded between 2023 and 2024 in Ilgaz district of Çankırı province. Data were collected through official reports, citizen notifications, and field observations, and were evaluated using spatial analysis and decision tree modeling. A total of 69 beehive attacks were examined, with incidents peaking in may and june, and particularly during the waxing and first quarter phases of the Moon. Conflict locations were mostly situated near forest edges, agricultural areas, and human settlements. The decision tree model predicted the occurrence of bear attacks with 88% accuracy, identifying human footprint, slope, distance to village roads, topographic position index, and elevation as key variables. These attacks caused considerable economic losses, averaging 11,659 Turkish Lira (TL) per incident. The findings highlight that habitat features, land use, and human presence are critical in determining conflict risks. The study emphasizes the need for physical deterrents, public awareness, and the expansion of conservation zones to mitigate bear-human conflicts. The results provide a basis for informed conflict management strategies that integrate both ecological and socio-economic dimensions, particularly in rural areas where local livelihoods are at risk.
Benzer Tezler
- Bozayı (Ursus arctos) ve kurt (Canis lupus)'un Sakarya'daki populasyonlarının aktivite örüntüsü ve habitat kullanımı
Activity patterns and habitat use of brown bear (Ursus arctos) and wolf (Canis lupus) populations in Sakarya
MELİS TÖKE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Zoolojiİstanbul ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH DİKMEN
- Sarıkamış ayı, Ursus arctos arctos (Linnaeus, 1758), popülasyonunun antropojenik kaynaklara bağlı besin içeriklerinin belirlenmesi
Determination of nutritional contents of Sarıkamış bear, Ursus arctos arctos (Linnaeus, 1758), population due to anthropogenic sources
ALPEREN KADEMLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELİM SÜALP ÇAĞLAR
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL KUDRET SAĞLAM
- Bozulmuş habitatlarda ekolojik bağlantı ve köprü yerlerinin belirlenmesi: Kuzeybatı Anadolu örneği
Determination of ecological connectivity and bridge locations in degraded habitats: The case of Northwestern Anatolia region
İBRAHİM AYTAŞ
Doktora
Türkçe
2024
Peyzaj MimarlığıAnkara ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EMİN BARIŞ
- Bitlis ili Nemrut kalderası tabiat anıtındaki boz ayı (Ursus arctos) nın besin analizi
Diet analysis of the brown bear (Ursus arctos) in Nemrut kaldera natural monument in Bitlis province
FATMA YÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZoolojiBitlis Eren ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KUBİLAY TOYRAN
- Study of effects of selective hunting on a bear population through PVA simulation
Bir ayı populasyonunda seçici avlanma etkilerinin P.Y.A. simülasyonu ile araştırılması
MEHMET MELİH AĞZITEMİZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2008
BiyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CAN BİLGİN