İstanbul kütüphaneleri ve müzelerinde Şiraz el yazmaları (1353-1503)
Shiraz manuscripts in the museums and libraries of Istanbul (1353-1503)
- Tez No: 959949
- Danışmanlar: PROF. DR. EMEL EMİNE DÖNMEZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 458
Özet
Konumu ve coğrafya özelliklerinden dolayı zengin bir bölgenin merkezi olan Şiraz kenti, İslam dünyasında asırlar boyunca el yazmaları üretiminin önemli bir merkezi olmuştur. Bu merkezde gelişen el yazmaları ekolü, çeşitli dönemlerde değişimlere uğramışsa da bazı belirgin özellikleriyle diğer sanat merkezlerinin el yazmalarından ayırt edilebilen bir karakteristiğe sahip olmuştur. On dördüncü yüzyılın ilk yarısından itibaren yüksek kaliteli el yazmaları üretilen atölyeler, Fars bölgesinde hüküm süren İncûlular, Muzafferîler, Timurlular ve Türkmenler'in hâkimiyeti boyunca bu niteliğini korumuştur. Bu dönemdeki kitap sanatlarında diğer üretim merkezlerinden açık şekilde ayırt edilebilen Şiraz'a özel tezhip, minyatür, ciltçilik üslup ve teknikleri, İslam Sanatı tarihinde Şiraz ekolü olarak adlandırılır. Şiraz kenti dışında, Yezd, İsfahan ve bütün Fars bölgesini içine alan kentlerdeki el yazması atölyelerinde bu üslup ve tekniklerle üretilmiş olan el yazmaları da Şiraz ekolünün içinde yer alır. Bu ekolün ürünü olan el yazması nüshalar dünyanın çeşitli müze, kütüphane ve koleksiyonlarında bazıları bütün, bazıları parçalanmış olarak korunmaktadır. İstanbul'daki müze ve el yazmaları kütüphanelerinde dikkate değer sayıda Şiraz ekolüne ait el yazması bulunmaktadır. Bu nüshaların bir kısmı kitap sanatları tarihi açısından incelenmiş ve Şiraz ekolüne ait olduğu tanımlanmıştır. Bu müze ve kütüphanelerde üretildiği yer, üretim teknik ve üslubu, üreten sanatçıların kökeni gibi bilgileri henüz ortaya çıkarılmamış, kodikolojik olarak incelenmemiş çok sayıda Şiraz ekolüne ait nüsha olduğu düşünülmektedir. Bu tez çalışmasında İstanbul'daki müze ve kütüphanelerdeki yazma eser katalogları ve yazma eserler taranarak Şiraz ekolüne ait olan veya olması muhtemel nüshaların dijitalleştirilmiş dosyaları üzerinde incelemeler yapılmış, Şiraz ekolüne ait olduğu belirlenen 33 nüsha kodikolojik ve estetik açısından incelenmiştir. İncelenen nüshalar birbiri ile ve diğer bazı müze ve kütüphanelerdeki döneme ait nüshalar ile karşılaştırılarak, Şiraz ekolü kitap sanatlarının incelenen dönem boyunca hangi dönemlerde hangi tarihi etkenlerle değişime uğradığı ve dönüm noktaları, dönemin sanat merkezleri arasındaki sanatçı göçleri ve bu ekolün diğer kitap üretim merkezleriyle etkileşimi, kitap üretimi himayesinin değişimi incelenerek, Şiraz ekolünün özellikleri bütünlüklü olarak ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Due to its location and geography, Shiraz, the center of a rich region, has been an important center of manuscript production in the Islamic world for centuries. The manuscript school that developed here has changed over time but retains distinctive characteristics that distinguish it from the other book production centers. From the first half of the fourteenth century onward, Shiraz workshops produced high-quality manuscripts, maintaining this standard throughout the rule of the Injuids, Muzaffarids, Timurids, and Turkmans in the Fars region. The illumination, miniature painting, and bookbinding styles and techniques specific to Shiraz can clearly be distinguished from those of other production centers during this period. These styles and techniques are referred to as the“Shiraz School”in the history of Islamic art. Works produced in manuscript workshops in cities other than Shiraz—including Yazd, Isfahan, and the rest of the Fars region—that employ these styles and techniques are also included in the Shiraz School. Manuscripts from this school are preserved in various museums, libraries, and collections around the world, some intact and some dispersed. There is a considerable number of manuscripts of the Shiraz school in museums and manuscript libraries in Istanbul. Some of these copies have been analyzed in terms of the history of book arts and identified as belonging to the Shiraz school. It is thought that there are many copies of the Shiraz school in these museums and libraries that have not yet been codicologically analyzed and whose information such as the place of production, production technique and style, and the artists who produced them has not yet been revealed. In this thesis, manuscript catalogs and manuscripts in museums and libraries in Istanbul were surveyed, and digitized copies of those that belong to or are likely to belong to the Shiraz school were examined. A total of 33 manuscripts identified as belonging to the Shiraz school were analyzed from both codicological and aesthetic perspectives. These manuscripts were compared with one another and with other contemporary manuscripts kept in various museums and libraries. Through this comparative approach, the study aims to comprehensively reveal the characteristics of the Shiraz school by examining the periods and historical factors that influenced changes in Shiraz book arts during the period in question, identifying major turning points, tracing artist migrations among book production centers, exploring interactions between the Shiraz school and other book production centers, and analyzing shifts in patronage of book production.
Benzer Tezler
- Hıristiyanlık öncesi Anadolu medeniyetlerinde müzik aletleri
Musical instruments in Anatolian civilizations before Christianity
CENK CELASİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTemel Bilimler Ana Bilim Dalı
DR. SEMİH ALTINÖLÇEK
- İstanbul Ayasofya Müzesi'nde bulunan maden ikonalar
Metal icons at Hagia Sophia Museum in Istanbul
NERMİN PLAMBECK
Doktora
Türkçe
2024
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VAHİT MACİT TEKİNALP
- Kitap süslemelerinde tezhip sanatının içerik – bağlam uyumu gözetilerek kullanılması ve kitap sanatları alanındaki kazanımlar: Muhibbi Divanı (Kara Memi bezemesi) örneği
Using the art of illumination in books in consideration of content-context compatibility, and its benefits forbook arts: The example of Divan Muhibbi (Kara Memi ornament)
BETÜL SEZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET CANATAR
- Bilgi hizmetlerinde kullanıcı uyumlu dijital dönüşüm süreçleri, teknostres ve tasarım odaklı düşünme stratejileri
User compatible digital transformation processes, technostress and design thinking strategies in information services
KAAN ÇINAR
Doktora
Türkçe
2024
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET FAHRİ FURAT
- Edebı̇yat tarı̇hı̇mı̇zde İstanbul sanatçı müzelerı̇nı̇n gelı̇şı̇mı̇
The development of our literary artist's museums in İstanbul
HÜLYA İSMİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Müzecilikİstanbul ÜniversitesiMüze Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUTLU ERBAY