Kitap süslemelerinde tezhip sanatının içerik – bağlam uyumu gözetilerek kullanılması ve kitap sanatları alanındaki kazanımlar: Muhibbi Divanı (Kara Memi bezemesi) örneği
Using the art of illumination in books in consideration of content-context compatibility, and its benefits forbook arts: The example of Divan Muhibbi (Kara Memi ornament)
- Tez No: 777052
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET CANATAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bilgi ve Belge Yönetimi, Information and Records Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 182
Özet
Tezhip sanatının tarihçesi Uygur Türklerine kadar uzanır ve en erken örneklerine 12 ile 13. yüzyıl Selçuklu dönemine ait eserlerde rastlanmaktadır. Yüzyıllar içinde gelişim göstererek 19. yüzyıla gelene kadar en parlak devrini yaşamıştır. Osmanlı Devleti'nde de 16. yüzyıl hat, tezhip, minyatür, ciltçilik gibi kitap sanatları açısından en önemli dönemlerden biridir. Türk kitap sanatları, icra edildiği eğitim merkezleri ve bu sanatların hayat bulduğu sosyokültürel ortam göz önünde bulundurulduğunda, matbaanın da ülkeye geç girişiyle birlikte inişli çıkışlı fakat kesintisiz faaliyet göstermiştir. Kitap sanatları açısından pek çok yeni teknik ve üslup ihtiva eden Kanuni Sultan Süleyman döneminde, sarayın en önemli müzehhiplerinden Kara Memi tarafından birçok çiçek motifi yarı stilize edilerek ilk kez yorumlanmış ve bu dönem“Klasik Devir”olarak anılmıştır. Az sayıdaki resimli el yazmaları, hat levhaları gibi örneklerde de görülebileceği gibi tezhiple birlikte diğer Türk kitap sanatları da bu dönemde büyük gelişim göstermiştir. Yazma eserlerin kataloglaması sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır. Kitap ciltleri, süslemesi yapıldığı tarihe göre belli başlı özellikler gösterir; ancak kitabın yazıldığı tarih, devrini yansıtmayabilir. Yazma eser kütüphanelerinde ve müzelerde bulunan binlerce yazma eserin taranması yoluyla, belirgin ve güzel örneklerin yayınlandıkça yüzyıllara göre Türk cilt sanatına dair daha kesin sonuçlara varılabilir. Divan-ı Muhibbi cilt ve bezeme özellikleri bakımından bunun en güzel örneklerinden biridir. Kütüphanelerde kataloglama çalışmaları sırasında bilgiye erişim yöntemlerinden biri olarak kullanılan anahtar sözcükler aracılığıyla araştırmacılar hangi eserlere başvurabileceklerini daha kolay saptama imkânı bulmaktadır. Bu durum yazma eser kütüphaneleri için de geçerlidir. Kanuni Sultan Süleyman tarafından“Muhibbi”mahlasıyla yazılmış ve Kara Memi tarafından bezemesi yapılmış olan Divan-ı Muhibbi incelemesi kitap sanatlarının yüzyıllar içinde gösterdiği gelişimi gözlemlemek açısından önemlidir. Günümüzde özel izinlerle ancak görülebilen ve çok iyi şartlarda özel olarak korunan Muhibbi Divanı gibi evrensel bir referans kaynağı konumunda bulunan el yazması eserlerin öneminin anlaşılması ve bilinirliğinin artması hem toplumsal ölçekte hem de araştırmacılar adına önem taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
The art of illumination dates back to Uighur Turks, and the earliest examples were found in the 12th and 13th centuries during the Seljuk Empire era. This art form developed over time and reached its climax during the 19th century. The 16th century has specific importance in the Ottoman Empire in terms of book art forms such as calligraphy, illumination, miniature, and bookbinding. When we look at the book arts education centers and the sociocultural environment in which these arts were thriving, we can suggest that Turkish book arts have always existed without interruption, albeit with delays due to the late introduction of the printing press in Turkey. During the era of Suleyman the Magnificent, many new book art forms, methods and techniques were created. One of the pioneering illustrators of the palace, Kara Memi, recreated many flower motifs by semi-stylizing them, thus resulting in this era being called the“Classical Era”. As can be seen in the few illustrated hand-written manuscripts and calligraphy blocks, other Turkish book arts thrived during this era significantly, in addition to illumination. There are some points to be considered while cataloging manuscripts. Book bindings show certain features according to the date they were decorated; however, the date the book was written may not reflect its era. As clear and beautiful examples to be determined by scanning thousands of manuscripts in manuscript libraries and museums are published, more definite conclusions can be reached about Turkish bookbinding art compared to centuries. Divan-ı Muhibbi is one of the best examples of this in terms of binding and decoration. Through keywords used as one of the methods of accessing information during cataloging studies in libraries, researchers find it easier to determine which works they can refer to. This also applies to manuscript libraries. Divan Muhibbi, written by Suleyman the Magnificent with the pen name“Muhibbi”and illustrated by Kara Memi, is an important work in terms of observing the development that book arts have gone through over the centuries. This thesis provides an important and unique contribution due to this reason. Divan Muhibbi can only be seen with special permission and is protected very securely, and because it is a universally important manuscript, studying the illustrations will help us understand the importance of these works and also promote the book in other artistic and academic spheres.
Benzer Tezler
- Tahran'da Melek ve Meclis müzelerin'de bulunan 18. yy'a ait kitap kapaklarındaki natüralist üslupta hazırlanmış tezhipler
Tehran's Angel and Assembly museums 18th century book containers prepared in naturalist style
ATENA LOTFİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. ÖMER FARUK TAŞKALE
DOÇ. MÜNEVVER ÜÇER
- Ankara Etnografya Müzesi'ndeki beş Kur'an-ı Kerim'in tezhip süsleme özellikleri
Properties of the five Quran in the Ankara Etnografya Museum
SERPİL AYDIN DEMİRAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
El SanatlarıGazi ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. YILMAZ ÖZCAN
- Kütahya Vahid Paşa Kütüphanesi'nde bulunan tezhibli Kur'an-ı Kerim'ler
The restorative Qur'an in the Library of Kütahya Vahid Pasha
PINAR DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMersin ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SAVAŞ YILDIRIM
- Yıldırım Beyazıt dönemi Bursa Mimari yapılarındaki (sırlı) tuğla ve tuğla-taş geometrik dizilim ve desenlerin analizi
Analysis of (glazed) brick and brick-stone geometric arrangements and patterns in architectural structures of Bursa Province in the Yildirim Beyazit period
MEHTAP YAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İHSAN TOKTAŞ
- Lale imgesinin geleneksel temsil biçimleri ve güncel tasarım uygulamaları
Traditional form of representation of the tulip image and current design practices
ÇAKIL ECE ÇAKMAKCI DESTİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
El SanatlarıYaşar ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NAZLI BENLİOĞLU