12 Mart'tan 12 Eylül'e Türkiye'de din-siyaset ilişkisi
Religion-state relations in Turkey from March 12 to September 12
- Tez No: 960274
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ESMA TORUN ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 460
Özet
Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde temelleri atılan laiklik uygulamaları, Cumhuriyet devrimi ile bir üst seviyeye çıktı. Çok partili hayata geçilmesi ile din-siyaset ilişkisi ön plana çıktı. Bir taraftan irtica tehlikesi kendini hatırlatacak bir konuma geldi. Toplumun bazı kesimleri laiklik uygulamalarına karşı duydukları öfke dini kendi siyasi çıkarları için kullanmak isteyen partiler için birer kazanım görevi gördü. 1946 senesinden itibaren Cumhuriyet Halk Partisi'nin, laiklik ilkesinden taviz vermeye başlaması, 1970'lerde Kemalist ilkelerde telafisi zor yaralara neden oldu. 1970'lerde din-siyaset ilişkisi çerçevesinde tarikat-cemaatler, Diyanet, dini eğitim ve irtica öne çıkan konulardı. 1970'li yıllarda kurulan hükümetlerde İmam-Hatip Okulları'nın sayılarında artışa giderek, dindar seçmenlerden oy almak istenildi. Bu süreç içerisinde laik Cumhuriyet Halk Partisi, muhafazakâr toplum kesimleriyle yakın ilişkisi olan Milli Selamet Partisi ile kısa sürecek bir koalisyon hükümeti kurdu. Koalisyon hükümetinin dağılması ile sağcı partiler tarafından bir Milliyetçi Cephe hükümeti kuruldu. Başbakan Süleyman Demirel'in başkanlığında kurulan hükümet devrinde Türk-İslam sentezinin temelleri atıldı, dini söylemlerin giderek arttığı bir döneme girildi. Sağ-sol kutuplaşması içerisinde din faktörü sola karşı bir silah görevi görerek güçlenen bir konuma geldi. Sağ-sol çatışması içerisinde sağcı gruplar dini temaları kullanarak, ''din elden gidiyor'', ''camilere bomba attılar'' şekilde ifadelere yer vererek halkı sol gruplara ve Cumhuriyet Halk Partisi aleyhine bir kışkırtma içerisine girdiler. Özellikle Malatya, Kahramanmaraş ve Çorum illerinde sağ-sol kutuplaşması mezhep çatışmasına dönmesi, içerisinde bulunan durumu dahada karmaşık bir hale getirdi. Bu illerde yaşanan olayların yanı sıra Milli Selamet Partisi'nin organize ettiği 6 Eylül 1980 tarihli Konya mitingi darbenin birer gerekçesi olarak görüldü.
Özet (Çeviri)
The foundations of secularism, established during the late Ottoman Empire, were significantly strengthened by the Republican Revolution, shaping the political structure of modern Turkey. The transition to a multi-party system brought religion-politics relations to the forefront, while the threat of reactionism resurfaced as a challenge to the secular order. For certain political actors, public discontent toward secular reforms became an instrument for gaining power. From 1946 onwards, the Republican People's Party (CHP) gradually compromised on its commitment to secularism, causing profound and lasting damage to Kemalist principles by the 1970s. During this decade, issues such as religious orders and communities, the role of the Directorate of Religious Affairs, religious education, and reactionary movements gained prominence in political debates. Successive governments sought to attract religious voters by expanding the number of Imam-Hatip schools. Even the traditionally secular CHP formed a short-lived coalition government with the conservative National Salvation Party (MSP). Following the collapse of this coalition, right-wing parties established the Nationalist Front government under Prime Minister Süleyman Demirel, laying the groundwork for the“Turkish-Islamic synthesis”and amplifying religious rhetoric in politics. Amid intense right-left polarization, religion became a political weapon against socialist movements, with slogans such as“religion is under threat”and“mosques have been bombed”fueling public hostility toward leftist groups and the CHP. Violent incidents in Malatya, Kahramanmaraş, and Çorum escalated into sectarian clashes, further destabilizing the country. Additionally, the 6 September 1980 Konya rally organized by MSP was perceived as one of the catalysts for the military intervention. The cumulative effect of these developments demonstrated how religion-politics relations, when instrumentalized by political actors, exacerbated polarization and paved the way for the 12 September 1980 military coup, marking the end of a turbulent political era in Turkey.
Benzer Tezler
- 12 Mart'tan 12 Eylül'e Türkiye'de hükümet krizleri ve Türk demokrasisine etkileri (1971-1980)
Government crises in Turkey from 12 March to 12 September and its effects on Turkish democracy (1971-1980)
HASAN KARANFİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN YAŞAR
- 12 Mart'tan 12 Eylül'e Türkiye'de seçimler ve sonuçları
Elections and results in Turkey from 12 March to 12 September
ALPER GÜLBAY
Doktora
Türkçe
2017
Siyasal BilimlerHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTEN SEZER ARIĞ
- 12 Mart'tan 12 Eylül'e sol düşün akımlarının Türk devrimi algılamaları: 1971-1980
The Turkish revolution perceptions of the leftist currents of thougt from 12 March to 12 September: 1971-1980
ALİ ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2012
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. IŞIL ÇAKAN HACIİBRAHİMOĞLU
- 12 Mart'tan 12 Eylül'e 68 Kuşağı öğrenci hareketleri
From March 12 to September 12 68 Generation the movements of students
İBRAHİM ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Siyasal BilimlerDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TÜRKAN BAŞYİĞİT
- Kuruluşundan 12 Eylül 1980'e kadar Disk-siyaset ilişkisi
Başlık çevirisi yok
HAKAN BATIRHAN KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Siyasal BilimlerYıldız Teknik ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ELÇİN MACAR