Borderline kişilik özelliklerinin şema mod modeli çerçevesinde incelenmesi
The examination of borderline personality traits in terms of schema mode model
- Tez No: 961051
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞBA ÇAPAR TAŞKESEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Borderline Kişilik Özellikleri, Şema Modları, Erken Dönem Uyum Bozucu Şemalar, Şema Terapi, Şema Mod Model, Borderline personality traits, Schema Modes, Early Maladaptive Schemas, Schema Therapy, Schema Mode Model
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
Bu araştırmada, borderline kişilik özelliklerinin klinik olmayan bir örneklemde Şema Terapi Mod modeli çerçevesinde incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda işlevsiz ebeveyn modları, çocuk modları, uyum bozucu başa çıkma modları ve Sağlıklı Yetişkin modunun borderline kişilik özellikleri üzerindeki yordayıcı rolüne bakılmıştır. Bunun yanı sıra borderline kişilik özellikleri erken dönem uyumsuz şema alanları ve şema modları açısından değerlendirilmiştir. Araştırmanın örneklem grubunu 18-65 yaş arasında 437 kadın ve 107 erkek olmak üzere 544 katılımcı oluşturmaktadır. Araştırma verileri, demografik bilgi formu, Şema Mod Envanteri Versiyon-3 (ŞME), Young Şema Ölçeği-Kısa Form 3 (YŞÖ-KF3) ve Borderline Kişilik Envanteri (BKE) ölçüm araçları aracılığıyla toplanmıştır. Analizlere geçilmeden önce katılımcılar BKE'de belirtilen kesme puanına göre Yüksek Risk Grubu ve Düşük Risk Grubu olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Katılımcıların erken dönem uyumsuz şemalar ve şema modları açısından farklılık gösterip göstermediğini değerlendirmek için yapılan Tek Yönlü Çok faktörlü Varyans Analiz (MANOVA) bulguları, Yüksek Risk Grubu'nun tüm şema alanlarında düşük risk grubuna göre daha yüksek puan aldığını göstermiştir. Kadın katılımcılar Zedelenmiş Otonomi ve Yüksek Standartlar şema alanlarında erkek katılımcılardan daha yüksek puan almıştır. Bunun yanı sıra Yüksek Risk Grubu'nun tüm uyumsuz modlardan Düşük Risk Grubu'na göre daha yüksek, adaptif modlardan daha düşük puan aldığı bulunmuştur. Yürütülen bağımsız örneklemler için t-testi bulguları, borderline şiddetinin kadınlarda daha yüksek olduğunu göstermiştir. Araştırmada şema modlarının borderline kişilik özelliklerini yordayıcı etkilerini incelenmek amacıyla hiyerarşik regresyon analizi yürütülmüştür. Analiz bulgularına göre, Öfkeli Çocuk, Dürtüsel Çocuk, Kopuk Korungan, Kopuk Kendini Yatıştırıcı ve Sağlıklı Yetişkin modları borderline kişilik özelliklerinin yordayıcıları olarak bulunmuştur. Analiz edilen bu model, borderline kişilik özelliklerinin görülme varyansının %56.8'ini açıklamaktadır. Diğer taraftan Cezalandırıcı Ebeveyn modu tek başına borderline kişilik özelliklerinin görülme varyansının %29.5'ini açıklamıştır. Sonuç olarak, Borderline Kişilik Bozukluğu kuramsal Mod modelinin kısmen doğrulandığı görülmüştür. Kuramsal çerçeveyi ve uygulamaları destekleyen bu bulgular, alanyazın çerçevesinde tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study aimed to examine borderline personality traits in a non-clinical sample within the framework of the Schema Therapy Mode Model. In line with this aim, the predictive effects of Dysfunctional Parent Modes, Child Modes, Maladaptive Coping Modes, and the Healthy Adult Mode on borderline personality traits were investigated. Additionally, borderline personality traits were evaluated in terms of early maladaptive schema domains and schema modes. The sample consisted of 544 participants aged between 18 and 65, including 437 women and 107 men. Research data were collected using a demographic information form, The Turkish version of Schema Mod Inventory (Version-3) (SMI), The Young Schema Questionnaire–Short Form 3 (YSQ-SF3) and Borderline Personality Inventory (BPI). Before conducting the analyses, participants were categorized into two groups based on the BPI cut-off score: the Borderline Risk Group and the Non-Risk Group. MANOVA (Multivariate Analysis of Variance) results indicated that the Borderline Risk Group scored higher than the Non-Risk Group in all schema domains. Women participants scored significantly higher than men participants in the Impaired Autonomy and Unrelenting Standarts schema domains. Furthermore, the Borderline Risk Group was found to score higher on all maladaptive modes and lower on adaptive modes compared to the Non-Risk Group. Independent samples t-test results indicated that borderline severity was higher in women. Hierarchical regression analysis was conducted to examine the predictive effects of schema modes on borderline personality traits. According to the analysis results, Angry Child, Impulsive Child, Detached Protector, Detached Self-Soother, and Healthy Adult modes were found to be predictors of borderline traits. The analyzed model explained 56.8% of the variance in borderline personality traits. On the other hand, the Punitive Parent mode alone explained 29.5% of the variance in borderline traits. As a result, the theoretical Mode Model of Borderline Personality Disorder was found to be partially supported. The findings were discussed within the scope of the literature that supports the theoretical framework and practical applications.
Benzer Tezler
- Roles of basic personality traits, schema coping responses, and toxic childhood experiences on antisocial, borderline, and psychopathic personality characteristics
Temel kişilik özelliklerinin, şema başetme stillerinin ve olumsuz çocukluk yaşantılarının antisosyal, sınırda ve psikopatik kişilik özellikleri üzerindeki rolleri
ÖZNUR ÖNCÜL
Yüksek Lisans
İngilizce
2008
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Bölümü
PROF. DR. TÜLİN GENÇÖZ
- Erken dönem uyumsuz şemaların ve duygu düzenleme güçlüğünün borderline kişilik bozukluğu ve bipolar bozukluk üzerindeki yordayıcı etkisi
Erken dönem uyumsuz şemaların ve duygu düzenleme güçlüğünün borderline kişilik bozukluğu ve bipolar bozukluk üzerindeki yordayıcı etkisi
İPEK BURCU ŞAŞMAZ
- Dövme yaptırma ve borderline kişilik özelliklerinin nesne ilişkileri perspektifinden incelenmesi
Examining tattooing and borderline personality traits from an object relations perspective
BERNA KÖKSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
PsikolojiAntalya Bilim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OĞUZHAN HERDİ
- Tiyatro oyuncularında borderline ve narsisistik kişilik özelliklerinin optimal performans duygu durum ve öznel kariyer başarısı ile ilişkisi
The relationship between borderline and narcissistic personality traits and dispositional flow state and subjective career success of theatre actors
NİLGÜN TUNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiBeykent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SÜLEYMAN KAHRAMAN
- Üniversite öğrencilerinde borderline kişilik özelliklerinin ayrışma bireyleşme dönemiyle ilişkisi
The relationship between borderline personality traits and seperation indivudaition period in university students
CİHAT SAYIM