Klasik Türk edebiyatında sosyal hayat konulu lisansüstü çalışmalar hakkında bir değerlendirme
A critical assessment of scholarly research on social life in classical Turkish literature
- Tez No: 961479
- Danışmanlar: PROF. DR. NESLİHAN İLKNUR KOÇ KESKİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 294
Özet
Bu yüksek lisans tezinde,“Klasik Türk şiirinde sosyal hayat”konusunu ele alan 81 lisansüstü tez çalışması, tarihsel ve yöntemsel açıdan eleştirel bir yaklaşımla değerlendirilmiştir. Giriş bölümünde, sosyal hayat kavramının edebî metinlerdeki karşılıkları tartışılmış; divanların dönemin kültürel yapısına dair tarihsel tanıklık sunduğu vurgulanmıştır. İkinci bölümde, klasik divan tahlil çalışmalarının sosyal hayat incelemelerine katkısı değerlendirilmiş; Ali Nihat Tarlan, Mehmed Çavuşoğlu ve Harun Tolasa gibi öncü isimlerin katkılarına yer verilmiştir. Üçüncü bölümde, Osmanlı sosyal hayatının divanlara yansımasını belirli bir yüzyıl ekseninde ele alan 17 lisansüstü tez çalışması incelenmiştir. Dördüncü bölümde, belirli bir şairin divanı odağında sosyal hayatı inceleyen 27 lisansüstü tez değerlendirilmiştir. Beşinci, altıncı, yedinci ve sekizinci bölümlerde maddi kültür, cemiyet, toplum ve şehir kavramları çerçevesinde şekillenen toplam 23 lisansüstü tez çalışması incelenmiştir. Son bölümlerde ise savaş, eşya, dünyevileşme, eğlence, ceza, koku ve manevi unsur gibi alt temalar etrafında kaleme alınmış 14 lisansüstü tez çalışması daha ele alınmıştır. Sonuç bölümünde yapılan değerlendirmeler, sosyal hayat temalı lisansüstü tezlerin önemli bir bölümünde bağlamsal bütünlüğün ve kuramsal çerçevenin geliştirilmeye ihtiyaç duyduğunu ortaya koymaktadır. Şiir-sosyal hayat arasındaki ilişki, bazı çalışmalarda sınırlı düzeyde ele alınmakta; beyitlerin tekil anlamları üzerinden yapılan yorumlar ise metnin bütüncül yapısını yeterince yansıtamayabilmektedir. Bu bağlamda, kuramsal altyapısı güçlü, disiplinler arası yaklaşımların henüz yeterince yerleşmediği; buna karşılık açıklayıcı ve betimleyici yöntemlerin ağırlık kazandığı gözlemlenmektedir. Ayrıca kimi tezlerde kavramların tanımlarına yeterince yer verilmemesi ya da yalnızca örneklemeye dayalı çözümlemeler yapılması, içeriksel derinliğin daha da geliştirilebileceğine işaret etmektedir. Bazı başlıklarda ise konu ile içerik arasındaki bütünlüğün daha net kurulabileceği düşünülmektedir. Tez, bu eksiklikleri görünür kılarken aynı zamanda klasik Türk şiiri-sosyal hayat ilişkisini ele alan araştırmalarda daha bütünlüklü ve eleştirel bir yöntem önerisi geliştirmeyi de amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
In this master's thesis, a comprehensive evaluation of 81 graduate studies surrounding the theme of“social life in classical Turkish poetry”is conducted through a critical historical and methodological framework. The introductory chapter articulates the conceptual reflections of social life as depicted in literary texts, underscoring the significance of divans as historical artifacts that encapsulate the cultural dynamics of their respective eras. The second chapter provides an assessment of classical divan analysis studies, elucidating their contributions to the understanding of social life, with particular emphasis on the pioneering scholarship of figures such as Ali Nihat Tarlan, Mehmed Çavuşoğlu, and Harun Tolasa. In the third chapter, 17 graduate theses investigating the manifestations of Ottoman social life within divans, viewed through the lens of specific centuries, are critically examined. The fourth chapter evaluates 27 theses that concentrate on the exploration of social life through the works of individual poets. Chapters five through eight are dedicated to analyzing 23 theses centered on concepts including material culture, community, society, and urban existence. The concluding chapters present an analysis of 14 additional theses, each focusing on sub-themes such as war, objects, secularization, entertainment, punishment, scent, and spiritual dimensions. The conclusion synthesizes the findings, revealing a notable lack of contextual coherence in many studies focused on social life, alongside a need for more robust theoretical frameworks. It is noted that while several works engage with the relationship between poetry and social life, such engagements often remain shallow, relying on isolated couplets that fail to capture the holistic essence of the texts under examination. A predominant reliance on explanatory and descriptive methodologies emerges, with interdisciplinary approaches and strong theoretical foundations still not firmly established. Furthermore, a lack of sufficient rigor in defining key concepts is observed, leading to analyses that frequently hinge on illustrative examples rather than more profound critical inquiry. Additionally, several studies are found to exhibit a disconnect between their titles and actual content, suggesting opportunities for enhanced alignment. This thesis not only illuminates these deficiencies but also seeks to propose a more comprehensive and critical methodological framework for future inquiries into the intersection of classical Turkish poetry and social life.
Benzer Tezler
- The idea of self-reliant individuals: Imagining diligent heroes in Late Ottoman fiction
Kendi ayakları üzerinde duran bireyler fikri: Geç Dönem Osmanlı kurgu metinlerinde gayretli kahramanları hayal etmek
ALİ ATAKAN EROL
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Tarihİstanbul Medeniyet ÜniversitesiUluslararası Osmanlı Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI KADI
- Karacaoğlan ve Şeyhülislâm Yahyâ'nın şiirlerindeki âşık, sevgili ve rakip tiplerinin karşılaştırılması
The comparison of the types of lover, lover and rival in the poems of Karacaoğlan and Şeyhülislâm Yahyâ
ZEYNEP BETÜL YÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıHaliç ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA İMAMOĞLU
- Sivaslı Gulâmî Dîvânı bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü
Sivasli Gulami Divancontext index and functional dictionary
SONGÜL KÖSE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAİT YILTER
- Netîcetü's-Sülûk fî-Nasîhati'l-Mülûk (Metin incelemesi-tenkitli metin)
Neticetu's-Suluk fi-Nasihati'l-Muluk (Textual analysis-critical text)
ZEHRA ÖZTÜRK
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıBursa Uludağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SADETTİN EĞRİ
- Ahlâk-ı Muhsinî: Metin-inceleme(1A-98B)
Ahlâk-i Muhsinî: Text-study (1A-98B)
ESRA YILMAZ BOZO
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BİLAL ELBİR