Mimarlıkta kültürel süreklilik ve göstergebilimsel bir inceleme: Turgut Cansever, cengiz Bektaş ve Behruz Çinici
Cultural continuity in architecture and a semiotic analysis: Turgut Cansever, Cengiz Bektaş and Behruz Çinici
- Tez No: 961748
- Danışmanlar: PROF. DR. NAZAN KIRCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 439
Özet
Bu çalışma, 20.yüzyılın ikinci yarıyılındaki Türkiye mimarlığının üç önemli temsilcisi olan üç önemli mimarın eserleri üzerinden mimarlıkta kültürel sürekliliğin nasıl sağlandığını incelemiştir. Çalışmanın kuramsal altyapısını oluşturmak üzere konu üzerinde çalışan önemli mimar-düşünürlerin söylemleri incelenmiştir. Kuramsal altyapı, Kenneth Frampton'un eleştirel bölgeselcilik kuramını Aldo Rossi'nin Locus ve kolektif bellek teorisi, Robert Venturi'nin karmaşıklık ve çelişki yaklaşımı ve Peter Zumthor'un fenomenolojik perspektifiyle desteklemektedir. Burada, tektonik ifade, yer-bağlam ilişkisi, anlam, aidiyet, locus, duyusal deneyim, malzeme duyarlılığı, tipolojik süreklilik ve kültürel özgünlük gibi kavramlar belirleyici olmuştur. İnceleme kapsamında örneklem grubundaki mimarların en önemli üç binası seçilmiştir. Bu kuramsal çerçeve aracılığıyla tarihsel-kültürel anlatı, geçmişten gelen bilgi ve sebep-sonuç ilişkisini ortaya koyan kanıtlara erişmeyi sağlamıştır. Bu doğrultuda örneklerinin incelenmesi için yapıların nedensel bağlantılarını tanımlayarak tarihsel ve nicel araştırma yöntemleri seçilmiştir. Kuramsal çerçevenin sağladığı perspektifle, Örnekler göstergebilimsel analiz edilmiştir. Umberto Eco'nun mimari göstergebilim yaklaşımı başta olmak üzere göstergebilim aracılığıyla analiz edilen bu yapılar için geliştirilen model ile kültürel süreklilik kriterleri, örnek yapılarda okunmaya çalışılmıştır. Göstergebilimsel sonuçlar, kültürel olarak tanımlanabilir tasarımların eski ve çağdaş mimarinin sentezinden oluşan mimari mekânı anlatabilir sonuçlar ortaya koymuştur. Tablolardan elde edilen veriler aracılığıyla, yapıların anlattığı farklı ve değişen boyutları, ayrıntılı bir şekilde listelenmiştir. Listeler, mimarlık kültürünü sürdürebilen yapıların özelliklerini tanımlayan öneriler olarak ortaya çıkmıştır. Karşılaştırmalı analizler için niteliksel içerik analizi kullanılmış, her mimarın yapılarındaki kültürel süreklilik göstergeleri tespit edilerek kodlanmış ve tematik kategoriler altında sınıflandırılmıştır. Bu kodlamalar doğrultusunda mimarların yaklaşımları arasındaki benzerlik ve farklılıklar sistematik biçimde ortaya konmuştur. Bu bulgular, modern Türk mimarlığında yerellik ve evrensellik arasındaki gerilimin yapısal çözümlemeler yoluyla nasıl aşıldığını ve mimari kimliğin nasıl inşa edildiğini ortaya koymaktadır. Aynı zamanda, Türkiye mimarlığında yerel kimliğin modernleşme sürecindeki evrimini aydınlatarak, mimarlık tarihi ve kültürel koruma tartışmalarına yeni perspektifler sunmaktadır. Araştırmanın sonuçları, mimarlıkta kültürel sürdürülebilirliği tasarım ve araştırmalarında yürütenler için teorik bilgiler sunacaktır. Ayrıca, araştırmada kullanılan yöntem ve önerilen model, mimarlık yapılarının değerlendirilmesi için de bir model oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines how cultural continuity in architecture is ensured through the works of three important Turkish architects, who are three important representatives of Turkish architecture in the last second half of the 20th century. The discourses of important architect-thinkers working on the subject were analyzed to form the theoretical background of the study. The theoretical background is supported by Kenneth Frampton's critical regionalism theory, Aldo Rossi's Locus and collective memory theory, Robert Venturi's complexity and contradiction approach and Peter Zumthor's phenomenological perspective. In this context, concepts such as tectonic expression, place-context relationship, meaning, belonging, lucos, sensory experience, material sensitivity, typological continuity and cultural authenticity have been decisive. The most important three buildings of the architects in the sample group were selected for analysis. Through this theoretical framework, the historical-cultural narrative provided access to information from the past and evidence of cause and effect. Accordingly, historical and quantitative research methods were chosen to examine their examples by identifying the causal connections of the buildings. Cultural continuity criteria were attempted to be read in sample structures using a model developed for these structures, which were analyzed through semiotics, primarily based on Umberto Eco's architectural semiotics approach. The semiotic results reveal that culturally identifiable designs can describe the architectural space consisting of the synthesis of old and contemporary architecture. Through the data obtained from the tables, the different dimensions described by the buildings are listed in detail. The lists have emerged as suggestions that define the characteristics of buildings that can sustain architectural culture. Qualitative content analysis was used for comparative analysis and the indicators of cultural continuity in each architect's buildings were identified, coded and classified under thematic categories. In the light of these codes, the similarities and differences between the architects' approaches were systematically revealed. These findings reveal how the tension between locality and universality in modern Turkish architecture is overcome through structural analysis and how architectural identity is constructed. Moreover, by illuminating the evolution of local identity in Turkish architecture during the modernization process, it offers new perspectives to the debates on architectural history and cultural preservation. The results of the research will provide theoretical information for those who care about the concept of cultural sustainability in architecture, especially those who design and study based on the concepts of place and context.
Benzer Tezler
- Yer ve kimlik sorunsalı bağlamında kapalı konut yerleşmeleri üzerinden eleştirel bir okuma
A critical reading on gated communities in the context of the place and identity issue
SEVİM SEYHAN AYTEN
Doktora
Türkçe
2021
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ZEYNEP AYGEN
- Kültürün mimarlık üzerindeki etkisinin incelenmesi: Japon kültürü ve ando örneği
A research about the effect of the culture on architecture: Japanese culture and ando sample
NİGAR TİMUREMRE
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ORHAN HACIHASANOĞLU
- Türkiye'de karbon emisyonlarının azaltılmasına yönelik lamine masif ahşap mimarisi ve yöntemleri
Laminated mass timber architecture and methods for reducing carbon emissions in Türkiye
ÜLKEM ARTUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN MERT ŞENER
- Mimarlıkta değişim, süreklilik ve kimlik: Ankara, Atatürk Bulvarı örneği
Change, continuty and identity in architecture: The Case of Atatürk boulevard in Ankara
NURŞAH KARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkİSTANBUL BEYKENT ÜNİVERSİTESİMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GAMZE KAYMAK HEİNZ
- Özgün yerleşimlerin sürekliliği üzerine bir araştırma: Kemaliye örneği
A research on the continuity of the original settlements: Kemaliye sample
EMRE TORBAOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL DEMİR