Globularia L. (Plantaginaceae) cinsinin Türkiye revizyonu
Revision of the genus Globularia L. (Plantaginaceae) in Turkey
- Tez No: 961970
- Danışmanlar: PROF. DR. RIZA BİNZET, PROF. DR. ÖZKAN EREN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyoloji, Botanik, Biology, Botany
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 240
Özet
Bu çalışmada, Türkiye'de doğal yayılış gösteren Globularia cinsi üyeleri morfolojik, ekolojik, anatomik, palinolojik, karyolojik, fenetik ve moleküler filogenetik analizlerle kapsamlı biçimde değerlendirilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, bu cinsin ülkemizde 11 türle temsil edildiği belirlenmiştir. Tespit edilen türler; toplanan örnekler, herbaryum materyalleri ve ilgili literatür ışığında yeniden betimlenmiş; betimlemelerde kullanılan karakterler bakımından bir standart oluşturulmuştur. Türlerin betiminin ardından çiçeklenme zamanları, habitat ve rakım bilgileri, Türkiye'de ve varsa dünyadaki yayılışları ve türler üzerine notlar verilmiştir. Daha önce literatürde ayrı taksonlar olarak yer alan G. trichosantha subsp. longisepala ve G. orientalis var. nevshehirensis'in tüm analizlerde G. trichosantha ile büyük ölçüde örtüştüğü görülmüş ve bu nedenle her iki taksonun G. trichosantha'nın sinonimi olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca, Muğla'nın Dalaman ilçesinden toplanan örneklerin yapılan analizler neticesinde bilim dünyası için yeni bir tür olduğu saptanmış ve bu takson, G. elmasii olarak isimlendirilerek ilk kez bu çalışmada betimlenmiştir. Ayrıca bu çalışmada ülkemizde yayılış gösteren Globularia türleri için yeni bir teşhis anahtarı da sunulmuştur. Ülkemizde yayılış gösteren türlerden beşi (G. anatolica, G. davisiana, G. dumulosa, G. hedgei ve G. elmasii) endemiktir ve cinsin ülkemizdeki endemizm oranı %45,45'tir. Bu durum, ülkemizin Globularia cinsinin gen merkezlerinden biri olduğunu göstermektedir. Ülkemizde yayılış gösteren Globularia üyeleri IUCN kategorilerine göre değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda bu türlerden yedisinin G. alypum (VU), G. anatolica (EN), G. cordifolia (VU), G. davisiana (EN), G. dumulosa (EN), G. hedgei (CR) ve G. elmasii (CR), IUCN kriterlerine göre farklı tehdit kategorilerinde tehlike altında olduğu belirlenmiştir. Morfolojik karakterlerin yanı sıra anatomik ve palinolojik veriler, türler arasındaki farklılıkları netleştirirken; karyolojik analizler, poliploidi olgusunu ortaya koymuştur. Fenetik ve moleküler filogenetik analizler ise türler arası ilişkileri desteklemiş; özellikle yeni türün ayrı bir tür olarak konumunu doğrulamıştır. Elde edilen veriler, Türkiye'deki Globularia cinsi üzerine önemli veriler sağlamakta ve cinsin taksonomik çözümlemelerine yeni bir bakış açısı kazandırmaktadır.
Özet (Çeviri)
In this study, the members of the genus Globularia naturally distributed in Türkiye were comprehensively evaluated through morphological, ecological, anatomical, palynological, karyological, phenetic, and molecular phylogenetic analyses. As a result of these investigations, it was determined that the genus is represented by 11 species in Türkiye. The identified species were redescribed based on collected specimens, herbarium materials, and relevant literature, and a standardization was achieved in the characters used for descriptions. Following the species descriptions, information was provided on flowering times, habitat and elevation ranges, distributions within Türkiye and their global distribution, if applicable, along with relevant notes on each species. It was observed that G. trichosantha subsp. longisepala and G. orientalis var. nevshehirensis, previously recognized as separate taxa in the literature, showed substantial overlap with G. trichosantha in all analyses, leading to the conclusion that both should be considered synonyms of G. trichosantha. Furthermore, analyses of specimens collected from Dalaman (Muğla Province) revealed a new species to science, which is described here for the first time as G. elmasii. This study also provides a new identification key for the Globularia species occurring in Türkiye. Five species occurring in Türkiye (G. anatolica, G. davisiana, G. dumulosa, G. hedgei, and G. elmasii) are endemic, resulting in an endemism rate of 45.45% for the genus in the country. This highlights Türkiye as one of the gene centers of Globularia. The Globularia species distributed in Türkiye were evaluated according to the IUCN categories. The assessments revealed that seven species -G. alypum (VU), G. anatolica (EN), G. cordifolia (VU), G. davisiana (EN), G. dumulosa (EN), G. hedgei (CR), and G. elmasii (CR)- are under threat in different IUCN threat categories. In addition to morphological characters, anatomical and palynological data clarified interspecific differences, while karyological analyses revealed the presence of polyploidy. Phenetic and molecular phylogenetic analyses supported the relationships among species and especially confirmed the distinct taxonomic status of the newly described species. Overall, the data obtained provide valuable insights into the genus Globularia in Türkiye and offer a new perspective for its taxonomic resolution.
Benzer Tezler
- Globularia orientalis L. ve globularia trichosantha fisch. & mey. subsp. trichosantha doğal taksonlarının çelikle üretiminde büyüme hormonlarının etkisi ve peyzaj tasarımında kullanımı üzerine araştırmalar
Studies on the effect of growth hormones in the propagation of globularia orientalis L. and globularia trichosantha fisch. & mey. subsp. trichosantha natural taxa with cutting and its use in landscape design
KEZİBAN NUR YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Peyzaj MimarlığıSelçuk ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. COŞKUN SAĞLAM
- Bazı globularıa L. (Globularıaceae)taksonlarının gövde ve yaprak anatomisi
Stem and leaf anatomy of some of the globularia L. (Globulariaceae) taxa
SERHAN KORAY ÇİFCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
BiyolojiAnkara ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE NURHAN BÜYÜKKARTAL
- Türkiye Globularia l. cinsinde yer alan Globularia alypum O. Schwarz , Globularia orientalis L. ve Globularia trichosantha fisch & mey. ssp. trichosantha taksonlarının karyotip analizi
The karyotype analysis of some Globularia l. (Globulariaceae) species Globularia alypum O. Schwarz , Globularia orientalis L. and Globularia trichosantha ssp. fisch & mey. trichosantha distributed in Turkey
MUSTAFA UĞUR AVŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
BiyolojiNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GENÇAY AKGÜL
- Türkiye'de yayılış gösteren Globularia L. (Globulariaceae) türlerinin tohum morfolojisi
Seed morphology of Globularia L. (Globulariaceae) species distributed in Turkey
TAYİBE DERYA DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
BiyolojiNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GENÇAY AKGÜL
- Türkiye' de yayılış gösteren bazı Globularia L.(Globulariaceae)türlerinin polen morfolojisi
Pollen morphology of some Globularia L. (Globulariaceae) species distributed in Turkey
GAMZE ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
BiyolojiNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GENÇAY AKGÜL