Kişilik hakkı boyutuyla üreme hakkı, yardımcı üreme teknikleri ve tüpteki embriyonun hukuki statüsü
Reproductive rights within the scope of personal rights, assisted reproductive technologies and the legal status of embryos in vitro
- Tez No: 962019
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ YAŞAR ÇELİKEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Altınbaş Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
Temelde medeniyet kuran ve geliştiren tek canlı türü olan insanın maddi ve manevi varlığını sürdürmesi isteğine dayanan üreme hakkı, ulusal hukuk sistemlerinde ve uluslararası boyutta tanınmış ve korunmuştur. Üreme hakkı ilk olarak, bireylerin çocuklarının sayısına, aralığına ve zamanına karar verebilme özgürlüğü olarak tanımlanmıştır. Yıllar içinde uluslararası hukuki belgelerin oluşturulması ile üreme hakkının temel kişilik hakları ile yakın ilişkisi belirginleşmiş ve hakkın tanımı ile sınırları genişletilmiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi üreme hakkını genellikle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin özel hayat ve aile hayatına saygı hakkını düzenleyen 8. maddesi kapsamında değerlendirmektedir. Ancak üreme hakkının somut olayın koşullarına göre işkence yasağı, mahkemeye erişim hakkı, ifade özgürlüğü, ayrımcılık yasağı gibi başka haklar kapsamında değerlendirdiği kararları da bulunmaktadır. Tıp biliminin sınıraşan gelişim ivmesi ile infertil çiftlerin çeşitli destekleyici yöntemlerle üremesi mümkün hale gelmiştir. Üremeye yardımcı tekniklerin her ülkenin hukuk sisteminde o ülkenin sosyo-kültürel yapısını ve değerler sistemini yansıtır şekilde düzenlendiği görülmektedir. Bu düzenlemeler cinsiyete, medeni duruma ve yaşa bağlı kısıtlamalar içerebileceği gibi devletler yardımcı üreme tekniklerine erişim için başka kriterlerin karşılanmasını bekleyebilir. Türkiye'de yalnızca evli ve heteroseksüel çiftler yardımcı üreme tekniklerine erişim imkanı bulabilmektedir. Bu yöntemler neticesinde oluşturulan embriyoların kullanım ve saklama koşulları sıkı kanuni düzenlemelerle belirlenmiştir. Yardımcı üreme tekniklerinin dünya çapında infertiliteye çözüm sunması ile kullanımı dünya çapında yaygınlaşmıştır. Taşıyıcı annelik ve in vitro fertilizasyon gibi embriyonun beden dışında oluşturulmasını içeren prosedürler neticede tüpte embriyo kavramının ortaya çıkmasına sebep olmuş ve embriyonun yasal statüsü rahim tahliyesine ilişkin mevzuların ötesinde, başka bir boyutta tartışılmıştır. Hukuk sistemlerinin ve uluslararası hukuki metinlerin öngörülemeyen yeniliklerle evrimleşen konuyu düzenlemekte yetersiz kalması, yargı organlarının mevcut kanunları yorumlayarak karar vermesi ile tutarsız sonuçlar doğmasına yol açmıştır. Son tahlilde an itibariyle ülkeler ve hatta federal yapıya sahip devletlerin eyaletleri arasında dahi embriyonun yasal statüsüne ilişkin yeknesak bir görüş bulunmamaktadır.
Özet (Çeviri)
The right to reproduce, which is based on humans' desire to continue their material and spiritual life as the sole species that forms and develops civilization, has been recognized and protected both nationally and internationally. The right to reproduce was originally characterized as an individual's freedom to choose the number, spacing, and timing of their offspring. The close connection between the right to reproduce and fundamental personal rights has become clear throughout time, as international legal treaties have been created, and the right's definition and boundaries have been broadened. The ECtHR normally assesses the right to reproduce in relation to Article 8 of the ECHR, which regulates the right to respect for private and family life. However, depending on the circumstances of the case, the right to procreation may be examined alongside with other basic human rights too. With the cross-border development momentum of medical research, infertile couples are able to reproduce using assisted reproduction techniques. It has been observed that the legislation governing these techniques in each country's legal system, mirror the country's socio-cultural structure. These regulations may include restrictions based on gender, marital status, age, and states may require additional criterias. For instance: In Turkey, only married and heterosexual couples are able to receive assisted reproductive technologies. The usage and storage conditions of embryos produced through these technologies are governed by tight legal rules. Assisted reproductive technologies have become widely used around the world because they provide remedies to infertility. Procedures involving the creation of embryos outside the body, such as surrogacy and in vitro fertilization, have ultimately led to the emergence of the concept of the embryo in a test tube, and the legal status of the embryo has been discussed in another dimension beyond the issues related to uterine evacuation. The inadequacy of legal systems and international legal texts in regulating issues that evolve with unforeseen innovations has led to inconsistent results due to judicial bodies interpreting existing laws to make decisions. Ultimately, there is no consensus on the legal status of the embryo even among countries and even within the states of federal structures.
Benzer Tezler
- Türkiye'de internet yayıncılığında cezai ve kişilik hakları boyutuyla hukuki sorumluluk
The legal responsibility in terms of punitive and individual rights in Internet Publishing in Turkey
ERSİN TURSUN
- İş sözleşmesinin özel hayat nedeniyle feshi
La résiliation du contrat de travail en raison de la vie privée
SERRA ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
HukukGalatasaray ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEDEF KOÇ TANGÜN
- İdare hukuku boyutuyla kişisel verilerin korunması
Protection of personal data by administrative law
NECATİ GÖKHAN AKMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Hukukİstanbul Kültür ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF ALTINOK ÇALIŞKAN
- Interactions of financial risk tolerance, internal fit, external fit and personality traits on corporate investment behavior
Kurumsal yatırım sürecinde finansal risk toleransı, dahili ve harici uygunluk ile kişilik etkileşimi
CEM ÜNLÜAKIN
Doktora
İngilizce
2023
Ekonomiİstanbul Üniversitesiİşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKKI AKTAŞ
- İş hukukunda ofis işçilerinin psikososyal riskler bağlamında iş sağlığı ve güvenliği
Office workers' occupational safety and health in the context of psychosocial risks in labour law
SERDE ATALAY