Düzenleyici ve denetleyici kurumların faaliyetlerinin kamu yararı teorisi bağlamında değerlendirilmesi: BDDK örneği
Evaluation of the activities of regulatory and supervisory institutions in the context of public interest theory: The example of the banking regulation and supervision authority (BRSA)
- Tez No: 962625
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ OSMAN GÜRBÜZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bankacılık, Ekonometri, Ekonomi, Banking, Econometrics, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Ticaret Üniversitesi
- Enstitü: Finans Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bankacılık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bankacılık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 137
Özet
Bu çalışmanın temel amacı, iktisadi bir düzenleyici ve denetleyici otorite olan“Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu”(BDDK) faaliyetlerinin, regülasyon teorilerinden Kamu Yararı Teorisi bağlamında değerlendirilmesidir. Değerlendirme süreci asıl olarak, BDDK'nın faaliyete geçtiği 2000 yılı sonrasını kapsayacak şekilde 2023 yıl sonu rakamları itibarıyla Türkiye'de finansal sektörün yaklaşık %83'ünü oluşturan bankacılık sektörü ile ve mevduat toplayan bankalarla sınırlı tutulmuş, BDDK'nın yetki alanında olan diğer finansal kuruluşlar (örneğin finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri ve tasarruf finansman şirketleri) tezin kapsamı dışında kalmışlardır. Konu, kamusal bir mal olarak ele aldığımız“Finansal İstikrar”ile küresel bir olgu olan ve Türkiye'yi de çok yakından ilgilendiren“Sürdürülebilir Finans”olmak üzere 2 farklı açıdan ele alınmış, BDDK öncesi ve BDDK sonrası dönemin kıyaslanabilmesi amacıyla, 1989 yılından itibaren rakamsal veriler de değerlendirme sürecinde analizlere dâhil edilmiştir. Finansal istikrar açısından değerlendirme sürecinde, bir diskriminant analiz yöntemi olan Bankometer Skor (S-Skor) kullanılmak suretiyle BDDK'nın faaliyet (düzenleme ve denetleme) sonuçlarının, Türk bankacılık sektörü ve bazı makroekonomik büyüklükler üzerindeki etkilerinin Kamu Yararı Teorisi karşısındaki durumu analize tabii tutulmuştur. Bunun için ilk aşamada bankacılık sektörüne ilişkin BDDK öncesi ve BDDK sonrasını içerecek şekilde 1989-2000, 2002-2024 dönemi için yılsonları itibarıyla toplam rakamlar ve mevduat toplayan bankalara dair farklı segmentlerde S-Skor hesaplamaları yapılmış ve 2 dönem arasındaki farklar ortaya konulmuştur. Ardından 2006 yılı ve sonrasına yönelik 3'er aylık dönemler itibarıyla S-Skor sonuçları hesaplanmış ve ekonometrik model için bir değişken olarak kullanılarak (diğer değişkenler Doğrudan Yabancı Yatırım, BİST100 Endeksi ve Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla) Eviews programı üzerinden VAR (Vector Autoregressive) analizi ile birlikte Granger Nedensellik testi uygulanmıştır. BDDK öncesi dönemde, 1989 yılından itibaren özel mevduat bankaları ile yabancı sermayeli bankalar hariç olmak üzere S-Skor rakamının yıllar itibariyle düzenli bir kötüleşme eğiliminde olduğu, BDDK 2000 yılında faaliyete geçtikten sonra 2002 yılından itibaren de yapılan hesaplamalarda sektörel bazda S-Skor sonuçlarının, 2000 öncesine göre çok daha iyi sonuçlar verdiği görülmüştür. Ayrıca, oluşturulan modelde Eviews üzerinden yapılan Granger Nedensellik analizi sonuçları, uzun dönemde, üzerinde BDDK'nın belirleyici konumunun çok güçlü olduğu sektörün sağlamlığını gösteren S-Skor ile ülkenin ekonomik gelişmişliğine katkıda bulunan Doğrudan Yabancı Yatırım, BİST100 Endeksi ve GSYİH ile aralarında anlamlı bir istatistiksel ilişkinin var olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sürdürülebilir finans kavramının ortaya çıkmasına ve gelişmesine zemin hazırlayan çevre kirliliğine ve iklim değişikliğine ilişkin algı oluşması süreci, çevrenin korunması ve iklim değişikliği ile mücadele amacına yönelik projelerin finansmanı konusunu gündeme taşımıştır. Her geçen gün artan bir öneme sahip olan çevresel ve iklim değişikliğine ilişkin sorunlarla mücadele amacıyla bankacılık sektörünün düzenlenmesi ve yönlendirilmesi konusunda BDDK'nın zaman zaman aksiyonlar aldığı, ancak düzenlemeleri yaparak hayata geçirme sürecinde biraz ağır kaldığı sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
The main objective of this study is to evaluate the activities of the Banking Regulation and Supervision Agency (BRSA), an economic regulatory and supervisory authority, in the context of the Public Interest Theory, one of the theories of regulation. The assessment process mainly covers the period after 2000, when the BRSA began operations, and is limited to the banking sector, which accounts for approximately 83% of the financial sector in Turkey as of the end of 2023, and deposit-taking banks, while other financial institutions under the jurisdiction of the BRSA (e.g. financial leasing companies, factoring companies, financing companies and saving financing companies) are excluded from the scope of the thesis. The subject was analyzed from two different perspectives, namely“Financial Stability”, which we consider as a public good, and“Sustainable Finance”, which is a global phenomenon and closely related to Turkey. In order to compare the pre-BRSA and post-BRSA periods, numerical data from 1989 onwards were also included in the analysis during the evaluation process. In the evaluation process in terms of financial stability, Bankometer Score (S-Score), a discriminant analysis method, was used to analyze the effects of BRSA's activities (regulation and supervision) on the Turkish banking sector and some macroeconomic aggregates against the Public Interest Theory. For this purpose, in the first stage, total figures were calculated for the end of each year for the periods 1989-2000 and 2002-2024, covering the banking sector before and after the establishment of the BRSA, and S-Scores were calculated for different segments of deposit-taking banks, revealing the differences between the two periods. Then, S-Score results for 2006 and onwards were calculated quarterly and used as a variable for the econometric model (other variables are Foreign Direct Investment, BIST100 Index and Gross Domestic Product) along with VAR (Vector Autoregressive) analysis and Causality test was applied through the Eviews program. In the pre-BRSA period, it was observed that the S-Score figure, excluding private deposit banks and foreign capital banks since 1989, has been in a steady deterioration trend over the years, and in the calculations made since 2002 after the BRSA became operational in 2000, S-Score results on sectoral basis have shown much better results compared to the pre-2000 period. In addition, the results of the Granger Causality analysis conducted through Eviews in the model created show that in the long run, there is a significant statistical relationship between the S-Score, which shows the soundness of the sector, on which the BRSA has a very strong determining position, and Foreign Direct Investment, BIST100 Index and GDP, which contribute to the economic development of the country. The process of perception of environmental pollution and climate change, which paved the way for the emergence and development of the concept of sustainable finance, brought the issue of financing projects aimed at protecting the environment and combating climate change to the agenda. It has been concluded that the BRSA has occasionally taken actions to regulate and direct the banking sector in order to combat environmental and climate change-related problems, which are of increasing importance every day, but has been slow in the process of making and implementing regulations.
Benzer Tezler
- Alkollü içkiler piyasasında satış faaliyetleri düzeninin idari yaptırımlarla korunması
Maintaining sales operations order i̇n alcoholic beverages market via administrative sanctions
LEVENT ÇAĞLANCI
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
HukukKırıkkale ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN ÇAĞLAYAN
- Birer fintech oluşumu olarak Türkiye'de ödeme sistemleri ile ödeme ve elektronik para kuruluşları ve bir denetim modeli önerisi
Payment systems, payment and electronic money institutions in Turkey as formations of fintech and a proposal for audit model
ENVER SEDAT GÜLTEKİN
- Elektrik piyasasında lisanslar ve idarenin yetkileri
Licences and the powers of administrative agencies in the electricity market
AYŞE MERVE ÖZTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EnerjiAnkara ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA AYHAN TEKİNSOY
- 6446 Sayılı yeni Elektrik Piyasası Kanununa göre idarî yaptırımlar
Administrative sanctions up to new Electricity Market Law Numbered 6446
MURAT EKİNCİ
- Hastane işletmelerinde başarı değerlemesi sürecinde kullanılan mali kriterler ve analiz
Financial criteria which are used in success evaluation process in hospital enterprises and analysis
CEMRE EDA YAR
Doktora
Türkçe
2017
Sağlık Kurumları YönetimiGazi Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET AKSOY