Biyoçeşitliliğe dost kent kavramı; Erzincan kenti örneği
The concept of a biodiversity friendly city; example of Erzincan city
- Tez No: 962762
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Kentsel biyoçeşitlilik, Biyoçeşitliliğe dost kent, doğal meyvesi yenilebilir bitkiler, Erzincan, iklim değişikliği Temmuz 2025, 304 sayfa, Urban biodiversity, Biodiversity friendly city, Natural edible plant species, erzincan, climate change
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 304
Özet
Amaç: Bu çalışma, kentsel alanlardaki biyolojik çeşitliliğin envanterinin çıkarılması, korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanmasına yönelik stratejiler geliştirmeyi amaçlamaktadır. Aynı zamanda, iklim değişikliğine karşı dirençli kent ekosistemlerinin oluşturulması bağlamında, doğal ve yerli bitki türlerinin kullanımının teşviki hedeflenmiştir. Yöntem: Çalışma kapsamında Erzincan kent merkezi, 6 ilçe ve 1 beldede toplam 180 farklı açık-yeşil alanda; - Alanların tespit edilmesi - Alanların sörveylerinin yapılması - Dron çekimleri - Bitki türlerinin tespit ve teşhis edilmesi - Büro çalışmaları • Bitki tür listelerinin hazırlanması • Shannon-Wiener, Simpson ve (Yılmaz 2024) tarafından ortaya konulan Biyodost kent kriterleri Erzincan kenti örneğinde uygulanmıştır. - Bulgular ve öneriler kısmından oluşmaktadır. Bulgular: Çalışma sonucunda Kent merkezinde 46 alan biyodost alan özelliği göstermediği, 13 alan 'iyi seviyede biyodost' alan özelliği gösterdiği ve 10 alan ise 'yüksek seviyede' biyodost alan özelliği gösterdiği tespit edilmiştir. Biyodost alan özelliği göstermeyen 46 farklı alanın 38'inin yeterli puan şartı sağladığı ve bu alanların biyodost indeks puanının 50'nin üzerinde olduğu belirlenmiştir. Ancak bu alanlar, biyodost olarak nitelendirilmesi için gerekli olan aşağıdaki üç temel kriteri sağlayamamıştır; • Alanda en az 25 farklı bitki taksonun bulunması, • Doğal (yerli) bitki türlerinin, toplam bitki türleri içinde en az %10 oranında yer alması, • Doğal yenilebilir bitki türlerinin, toplam bitki türleri içinde en az %10 oranında bulunması. Bu kriterlerin sağlanamaması nedeniyle söz konusu alanlar biyodost olarak değerlendirmeye alınmamıştır. Ancak bu alanlarda gerçekleştirilebilecek ekolojik düzenlemeler ve bitkisel çeşitliliği artırıcı uygulamalarla, biyodost kent yüzdesinin önemli ölçüde artırılması mümkündür. Yürütülen analizler doğrultusunda, Erzincan kent merkezinde yer alan site bahçelerinin biyodostluk düzeyinin 'iyi seviyede biyodost' olduğu belirlenmiştir. Buna karşılık, yol kenarları ve orta refüjler 'düşük seviyede biyodost' özelliği göstermektedir. Erzincan'a bağlı ilçeler genel olarak“yüksek biyodostluk”düzeyinde değerlendirilmiş olup, ilçeler arası karşılaştırmalarda Kemaliye'nin en yüksek biyodost alan niteliğine sahip olduğu; buna karşın Tercan'ın, diğer ilçelere kıyasla, en düşük biyodostluk niteliliğine sahip olduğu tespit edilmiştir. Erzincan kent merkezinde gerçekleştirilen tür teşhisleri sonucunda, sağlık tesis alanlarında 45 farklı tür, eğitim kurumlarında 69 farklı tür, belediye hizmet binalarında 51 farklı tür, dini tesis alanlarında 38 farklı tür, mezarlıklarda 67 farklı tür, site bahçelerinde 78 farklı tür, müstakil ev bahçelerinde 70 farklı tür, kent parklarında 67 farklı tür ve yol ağaçları ve orta refüjlerde 50 farklı bitki türü tespit edilmiştir. Bitki türü çeşitliliğinin en fazla site bahçelerinde, en az ise müstakil ev bahçelerinde bulunduğu belirlenmiştir. İlçeler düzeyinde değerlendirildiğinde ise, en yüksek tür çeşitliliğine Çağlayan Beldesi'nde rastlanırken, en düşük çeşitlilik Refahiye ilçesinde tespit edilmiştir. Sonuç: Bu çalışmada önerilen“Biyoçeşitliliğe Dost Kent”kavramı; doğayla uyumlu, iklim değişikliğine karşı dirençli, ekosistem hizmetlerini destekleyen ve sürdürülebilir kentsel planlama ilkelerine dayanan bütüncül bir yaklaşımı temsil etmektedir. Kavramın başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için disiplinler arası iş birliği ile yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve halk gibi yerel aktörlerin katılımı büyük önem arz etmektedir. Araştırma bulguları doğrultusunda, biyoçeşitliliğe dost kentlerin tasarımı ve yönetimine yönelik stratejik planlama süreçlerinde kullanılabilecek bilimsel bir çerçeve sunulmuştur. Bu bağlamda Erzincan ili örneği üzerinden yapılan değerlendirmeler, kent merkezinin 65,3 puan ile“iyi seviyede biyodost”bir özelliğe sahip olduğunu; ilçelerin ise 90,7 puan ile“yüksek seviyede biyodost”kent niteliklerine ulaştığını ortaya koymuştur. Elde edilen veriler, doğa temelli çözümlerin kent planlaması süreçlerine entegre edilmesinin hem ekolojik hem de toplumsal faydalar sağlayabileceğini göstermektedir.Yapılan çalışmalar sonucunda kentin biyodost kriterlerini sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu doğrultuda çalışma, gelecekte yapılacak araştırmalara ve uygulamalara rehberlik edebilecek nitelikte olup, kentlerin ekolojik dayanıklılığını artırmaya yönelik stratejik adımların belirlenmesinde katkı sunmayı hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
Purpose: This study aims to develop strategies for the inventory, conservation and sustainability of biodiversity in urban areas. At the same time, in the context of creating urban ecosystems resilient to climate change, it is aimed to promote the use of natural and native plant species. Method: Within the scope of the study, a total of 180 different open-green areas in Erzincan city center, 6 districts and 1 town; - Identification of areas - Conducting surveys of the areas - Drone shots - Identification and identification of plant species - Office work • Preparation of plant species lists • The Biodost city criteria put forward by Shannon-Wiener, Simpson and (Yılmaz 2024) were applied in the case of Erzincan city. - It consists of findings and recommendations. Findings: As a result of the study, it was determined that 46 areas in the city center did not exhibit biofriendly area characteristics, 13 areas exhibited 'good level biofriendly' area characteristics and 10 areas exhibited 'high level' biofriendly area characteristics. It was determined that 38 of the 46 different areas that did not exhibit biofriendly area characteristics met the sufficient score requirement and the biofriendly index score of these areas was above 50. However, these areas could not meet the following three basic criteria required to be qualified as biofriendly; • Presence of at least 25 different plant taxa in the area, • Presence of natural (native) plant species at least 10% of the total plant species, • Presence of natural edible plant species at least 10% of the total plant species. Since these criteria were not met, the areas in question were not evaluated as biofriendly. However, it is possible to significantly increase the percentage of biofriendly cities with ecological arrangements and plant diversity-enhancing practices that can be implemented in these areas. According to the analyses conducted, it was determined that the biofriendliness level of the site gardens in Erzincan city center was 'good biofriendliness'. In contrast, roadsides and central reservations showed 'low biofriendliness'. The districts of Erzincan were generally evaluated at the level of“high biofriendliness”and in comparisons between districts, it was determined that Kemaliye had the highest biofriendliness quality; on the other hand, Tercan had the lowest biofriendliness quality compared to other districts. As a result of the species identifications carried out in Erzincan city center, 45 different species were identified in health facility areas, 69 different species in educational institutions, 51 different species in municipality service buildings, 38 different species in religious facility areas, 67 different species in cemeteries, 78 different species in site gardens, 70 different species in detached house gardens, 67 different species in city parks and 50 different plant species in road trees and central reservations. It was determined that the highest plant species diversity was found in site gardens and the lowest in detached house gardens. When evaluated at the district level, the highest species diversity was found in Çağlayan Town, while the lowest diversity was found in Refahiye district. Conclusıon: The concept of“Biodiversity Friendly City”proposed in this study represents a holistic approach that is compatible with nature, resilient to climate change, supports ecosystem services and is based on sustainable urban planning principles. Interdisciplinary cooperation and the participation of local actors such as local governments, civil society organizations and the public are of great importance for the successful implementation of the concept. In line with the research findings, a scientific framework that can be used in strategic planning processes for the design and management of biodiversity friendly cities has been presented. In this context, evaluations made on the example of Erzincan province revealed that the city center has a“good level of biofriendly”feature with 65.3 points; and the districts have reached the“high level of biofriendly”city qualifications with 90.7 points. The data obtained show that integrating nature-based solutions into urban planning processes can provide both ecological and social benefits. As a result of the studies conducted, it was concluded that the city meets the biofriendly criteria. In this context, the study aims to guide future research and practice and contribute to the determination of strategic steps to increase the ecological resilience of cities.
Benzer Tezler
- Biyoçeşitliliğe dost okul bahçesi kavramı; Erzurum kenti örneği
The concept of a school garden friendly to biodiversity; the example of the city of Erzurum
DİDEM İLBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Peyzaj MimarlığıAtatürk ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN YILMAZ
- Türkiye için iklim değişikliğine karşı sektörel bazlı uyum faaliyetleri önerileri
Suggestions for sectoral based climate change adaptation practises for Turkey
DENİZ TEKTEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE GÜL TANIK
- Biyoçeşitliliğe duyarlı kentsel peyzaj tasarım Tuğra Parkı örneği
Biodiversity sensitive urban landscape design a case study of Tugra Park
TUĞBA DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Peyzaj MimarlığıAnkara ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYSEL USLU
- Biyoçeşitliliğe ve biyokaçakçılığa yönelik farkındalık ölçeklerinin geliştirilmesi ve üniversite öğrencilerinin farkındalık düzeyleri
Development of biodiversity and biosmuggling awareness scales and determination of awareness levels of university students
ZEYNEP SARAÇ ÖZTAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
BiyolojiOndokuz Mayıs Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FERGAN KARAER
- Aydın ili Karacasu ilçesi ceviz (Juglans regia L.) genotiplerinin seleksiyonu.
Selection of walnut (Juglans regia L.) genotypes in Aydin province, Karacasu district.
GÖKHAN ORUÇ
Doktora
Türkçe
2020
ZiraatAydın Adnan Menderes ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAİK EKMEL TEKİNTAŞ
PROF. DR. HALİL GÜNER SEFEROĞLU