Özbek Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki renk adlarının karşılaştırmalı incelemesi
Comparative analysis of colour names in Uzbek and Turkish
- Tez No: 963627
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE ATMACA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 166
Özet
Farklı uluslarda renklerin farklı içerikleri ve anlamları vardır. Özbek Türkçesi ve Türkiye Türkçesi geçmişten bugüne değin yan yana yaşamış ve pek çok etkileşimde bulunmuş Türk dilinin bugün yaşayan iki çağdaş lehçesidir. Bu iki çağdaş lehçe arasında dil bilgisi açısından birtakım ortaklıklar ve farklılıklar bulunmaktadır. Bu ortaklıklar ve farklılıklar, kültürün yansımasında önemli rolü olan renklerde görülmektedir. Dil bilimi açısından incelendiğinde toplumlar arasında renklerin anlamı ve kullanımı bakımından farklar bulunabilir. Lehçeler arasındaki bu durum, Türk dilinin gelişimi hakkında önemli bir araştırma konusu olmaktadır. Bu çalışma renklerin genelde evrensel anlamlarını, özelde ise Özbek ve Türk kültüründeki anlamlarını göz önünde bulundurmaktadır. Buradaki renk adları dışında renk anlamına gelen ve renkleri temsil ederek asıl anlamları farklı olan sözcüklerin, kalıp ifadeler değerlendirilmektedir. Bunların yapı, anlam ve köken bakımından karşılaştırmalı yöntemle incelenmesi önemlidir. Çalışmada, Türkiye Türkçesi ve Özbek Türkçesi hangi durumlarda benzer, hangi durumlarda ayrı renk adlarını kullandığı, hangi durumlarda farklılıklar taşımakta olduğu gibi konulara cevap verilmesi amaçlanmaktadır. Özbek Türkçesi ve Türkiye Türkçesi standart dilindeki renk adlarının etimolojik, morfolojik yapıları ve renk adı oluşturma yolları karşılaştırmalı bir şekilde incelenmektedir. Özbek Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki bu renk adları belirli kategoriler altında sınıflandırılmaktadır. Yabancı dillerin etkisiyle bu lehçelere girmiş sözcükler de yapı ve anlam bakımından karılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Çalışmada renk anlamında bulunan sözcüklerin incelenmesinde Özbek Türkçesi ve Türkiye Türkçesinin sözlüklerinden ve Ali Şîr Nevâî eserlerinden taramalar yapılarak renk adları içeren kelimeler tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Colours may have different contents and meanings among societies. Uzbek and Turkish are two branches of the Turkic language that have lived side by side from the past to the present and have had many interactions. There are some commonalities and differences between these two contemporary dialects in terms of grammar. These commonalities and differences can be seen in colours, which play an important role in the reflection of culture. When examined in terms of linguistics, there may be differences between societies in terms of the meaning and use of colours. This situation between dialects is an important research topic about the development of Turkic language. This study considers the universal meanings of colours in general and their meanings in Uzbek and Turkish culture in particular. In addition to the colour names, words and phrases that mean colours and represent colours but have different meanings are evaluated. It is important to analyse them comparatively in terms of structure, meaning and origin. In our study, it is aimed to find answers to issues such as in which cases Turkish and Uzbek Turkish use similar, in which cases they use different colour names and in which cases they have differences. In our study, etymological, morphological structures of colour names in Uzbek and Turkish standard language and ways of forming colour names are examined comparatively. These colour names in Uzbek and Turkish are classified under certain categories. The words that have entered these dialects under the influence of foreign languages are also examined comparatively in terms of structure and meaning. In our study, in the analysis of the words in the meaning of colour in Uzbek and Turkish dictionaries and a number of works of Ali Sher Nevai were scanned.
Benzer Tezler
- Özbek Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki eş değer ve yalancı eş değer deyimler
Counterparts and fake-counterpart proverbs in Uzbek and Turkey Turkish
ÇAĞDAŞ KEÇECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MAYRAMBEK OROZOBAYEV
- Abdullah Kahhar 'Muhabbat'adlı hikayesinin Özbek Türkçesi ve Türkiye Türkçesi eş zamanlı ses incelemesi
Başlık çevirisi yok
OZAN DURSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KENAN KOÇ
- Abdullah Kadiriy'nin Ötken Künler romanı örneğinde Özbek Türkçesinde edatlar
The prepositions in Uzbek Turkish in Abdullah Kadiriy's novel of Ötken Künler
ADEM YELOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DilbilimNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİKMET KORAŞ
- Özbek ve Azeri öğrencilerin Türkçe öğreniminde ad durum ve eylem çekimi yanlışları
Başlık çevirisi yok
FİLİZ METE
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENİSE KANTEMİR
- Özbek ve Türkiye Türkçesinde iyelik ve hal ekleri
Possessive and annexes in the Uzbek -Turkish and Turkish languages
KISMET KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıOrdu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL DOĞAN