Kerkük tekkeleri ve Bektaşi şairi Derviş Avni
Kirkuk tekkes and Bektashi poet Dervish Avni
- Tez No: 964254
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET EROL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gaziantep Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 429
Özet
Bu çalışma, Irak'ın Kerkük şehrinde Bektaşiliğin tarihsel kökenlerini, gelişimini ve bu inanç sisteminin önemli temsilcilerinden biri olan Türkmen Bektaşi şairi Derviş Avni'nin eserleri aracılığıyla toplum üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Bektaşilik, İslam'ın heterodoks bir yorumu olan ve Alevilik ile Sufizm ögelerini bir araya getiren bir inanç sistemidir. Irak, özellikle etnik ve mezhebi çeşitliliğin yüksek olduğu bir bölge olarak, Bektaşiliğin köklerini derinleştirip yaşatmasına uygun bir ortam sağlamıştır. Türkmenler ve Kürtler arasında yaygın olan Bektaşi geleneği, hem dinî hem de kültürel bir kimlik oluşturmuş ve toplumsal yaşamda önemli bir yer edinmiştir. Irak'ta Bektaşilik, özellikle Bağdat, Kerkük, Musul ve Süleymaniye gibi şehirlerde yayılmış olup burada yaşayan Bektaşi toplulukları, dinî ritüeller ve sosyal etkinliklerle toplumsal dayanışmayı güçlendirmiştir. Bu çalışmada Kerkük'teki Bektaşi topluluklarının sosyal yapısını ve kültürel mirasını derinlemesine incelemekte ve özellikle Derviş Avni'nin şiirlerinde yansıyan Bektaşi düşüncesini analiz edilmiştir. Tez, üç ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde Irak`ta ve özellikle Kerkük'te Bektaşiliğin tarihsel gelişimi ele alınmıştır, ikinci bölümde Derviş Avni'nin hayatı ve Bektaşilikle olan ilişkisi incelenmiştir, üçüncü bölümde ise şairin eserlerinin içerik analizi yapılarak, Bektaşi düşüncesinin şiirlerindeki yansımaları tartışılmıştır. Derviş Avni'nin Arap harfli Kerkük Türkçesi ile yazdığı iki defterindeki şiirler ile şair ve ailesine ait fotoğraflar ekler bölümünde verilmiştir. Bu çalışma, Kerkük'teki Bektaşilik izlerinin ve Derviş Avni'nin edebî mirasının daha iyi anlaşılmasına katkı sunmayı hedeflemektedir. Bektaşiliğin, yalnızca bir inanç sistemi değil, aynı zamanda bir toplumsal yapı ve kültürel kimlik oluşturma aracı olarak işlevsel rolü, bölgenin kültürel zenginliğine ışık tutmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the historical origins and development of Bektashism in the city of Kirkuk, Iraq, as well as its impact on society through the works of one of its significant representatives, the Türkmen Bektashi poet Derviş Avni. Bektashism is a heterodox interpretation of Islam that combines elements of Alevism and Sufism. Iraq, particularly as a region with high ethnic and sectarian diversity, has provided a suitable environment for the deepening and preservation of Bektashism. The Bektashi tradition, which is widespread among the Türkmen and Kurdish populations, has established itself as both a religious and cultural identity, playing an important role in social life. Bektashism in Iraq has spread particularly in cities such as Baghdad, Kirkuk, Mosul, and Sulaymaniyah, where Bektashi communities have strengthened social cohesion through religious rituals and communal activities. This study explores the social structure and cultural heritage of the Bektashi communities in Kirkuk, with a particular focus on analyzing the Bektashi thought reflected in the poetry of Derviş Avni. Derviş Avni, an important figure in the spiritual and cultural landscape of Kirkuk, emphasizes universal themes such as justice, tolerance, and equality in his poetry, highlighting the core values of the Bektashi belief system. The thesis consists of three main chapters: the first chapter will cover the historical development of Bektashism in Kirkuk; the second chapter will examine the life of Derviş Avni and his relationship with Bektashism; and the third chapter will provide a content analysis of his works, discussing how Bektashi thought is reflected in his poetry. This study aims to contribute to a better understanding of the traces of Bektashism in Kirkuk and the literary legacy of Derviş Avni. The role of Bektashism, not only as a belief system but also as a social structure and cultural identity, plays a significant part in the cultural richness of the region.
Benzer Tezler
- Körfez Savaşı sonrası Irak Türkleri
Iraqi Turkmens after the Gulf War
MURAT EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
HukukHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AYTEN SEZER
- Effective of real estate offices database structure analysis
Emlak büroları veritabanı yapısı analizinin etkililiği
NOOR ALBAYATI
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolÇankaya ÜniversitesiMatematik ve Bilgisayar Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TANER ALTUNOK
- Kerkük Türkmenlerinde halk takvimi inanış ve uygulamalar
Folk calendar beliefs and practices in Kırkuk Turkmens
SULTAN MAHMOOD KARAM KARAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYFULLAH YILDIRIM
- Reşit Kazım Bayatlı'nın şiirlerinde Kerkük Türkmen Türkçesi Dil Özellikleri (ses ve şekil bilgisi)
Kirkuk Turkmen Turkish Linguistic features (sound and morphology) in Reşit Kazım Bayatlı's Poems
ENJI JANGEEZ SALAHULDIN SALAHULDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİLEK ERENOĞLU ATAİZİ
- Kerkük Türkleri bilmecelerinde yapı ve konu
Theme and structure in the riddles of Iraq Turkmens
MURTADH H. AZAAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. NERİN YAYIN