An application of the interpersonal theory of suicide in relation to sexual orientation: The moderating effects of problem-solving and social support
Kişilerarası intihar kuramının cinsel yönelim bağlamında incelenmesi: Problem çözme ve sosyal desteğin düzenleyici etkileri
- Tez No: 964506
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ESKİN, DOÇ. ZEYNEP CEREN ACARTÜRK, DOÇ. AYŞE ALTAN ATALAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Koç Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 112
Özet
İntihar, dünya genelinde önemli bir ölüm ve yeti kaybı nedenidir. Bu olgunun karmaşık doğası, intihar davranışına katkıda bulunan psikolojik etkenlerin farklı topluluklar içinde anlaşılmasının ve kültürel açıdan hassas araştırmalara duyulan ihtiyacın altını çizmektedir. İntiharın Kişilerarası Kuramı (İKK), intihar davranışını anlamaya yönelik yaygın olarak kabul gören bir kuramsal çerçevedir ve merkezinde başkasına yük olma algısı (BYO), engellenmiş aidiyet (EA) ve edinilmiş intihar yeterliliği (EİY) yer almaktadır. Ancak, bu kuramın ampirik olarak test edildiği çalışmalar, Batı dışı toplumlarda ve intihar riski yüksek olan cinsel azınlıklar arasında oldukça sınırlıdır. Bu çalışma, İKK'nın hem heteroseksüel hem de heteroseksüel olmayan bireylerden oluşan bir Türk örnekleminde uygulanabilirliğini incelemeyi amaçlamıştır. Azınlık stres kuramı temel alınarak, kişilerarası risk faktörlerinin cinsel yönelim ile intihar düşüncesi arasındaki ilişkiyi aracılık rolüyle açıkladığı varsayılmıştır. Buna ek olarak, sosyal problem çözme becerileri ve algılanan sosyal destek faktörlerinin koruyucu etmenler olarak işlev görmesi beklenmiştir. Yaşları 18 ile 35 arasında değişen hem heteroseksüel hem de heteroseksüel olmayan bireylerden oluşan toplam 383 katılımcı (Ort. = 25,72; SS = 4,16), çevrimiçi bir anketi tamamlamıştır. Bulgular, EA ve BYO'nın intihar düşüncesini anlamlı şekilde yordadığını; intihar girişimleriyle ise BYO ve ölüm korkusuzluğunun ayrı ayrı anlamlı ilişkiler gösterdiğini ortaya koymuştur. EA, cinsel yönelim ile intihar düşüncesi arasındaki ilişkide anlamlı bir aracılık rolü üstlenirken, BYO bu rolü göstermemiştir. Sosyal problem çözme becerileri BYO'nı ve EA'ti azaltarak işlev gören koruyucu faktörler olarak ortaya çıkarken, algılanan sosyal destek BYO'sı üzerinden bu etkiyi göstermiştir. Bulgular, bu karma örneklemde İKK'nın kültürel olarak uygulanabilirliğini desteklemekte ve intihar riskini etkili bir şekilde azaltmak için hem kişilerarası hem de yapısal müdahalelerin önemini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
Suicide is a global cause of death and disability. Its complex nature underscores the importance of understanding the psychological factors that contribute to suicidal behavior across diverse populations and highlights the need for culturally sensitive research. The Interpersonal Theory of Suicide (IPTS) is a well-known framework for understanding suicidal behavior through its central concepts: perceived burdensomeness (PB), thwarted belongingness (TB), and acquired capability for suicide (ACS). However, empirical investigations of this theory remain scarce in non-Western contexts and among sexual minority populations, which face elevated risk. The present study aimed to examine the applicability of the IPTS within a Turkish sample comprising both heterosexual and non-heterosexual individuals. Guided by the minority stress framework, it was hypothesized that interpersonal risk factors would mediate the relationship between sexual orientation and suicidal ideation. Additionally, social problem-solving skills (SPSS) and perceived social support (PSS) were expected to serve as protective factors. A total of 383 participants aged 18 to 35 (M = 25.72, SD = 4.16), including both heterosexual and non-heterosexual individuals, completed an online questionnaire. Results indicated that both TB and PB significantly predicted suicidal ideation, whereas suicide attempts were individually associated with TB and FAD. TB mediated the link between sexual orientation and suicidal ideation, whereas PB did not. SPSS emerged as a protective factor, attenuating the negative effects of both PB and TB on suicidal ideation, whereas PSS similarly moderated the impact of PB.The findings support the cultural applicability of the IPTS in this mixed sample and highlight the importance of both interpersonal and structural interventions to effectively reduce suicide risk.
Benzer Tezler
- Yapay zeka tabanlı chatbot hizmetinin kullanıcı alışkanlık ve davranışları üzerine etkileri ve bir uygulama
Effects of AI-based chatbot services on user habits&behaviors and an application
YASEMİN DOĞU YILDIRAN
- The significance and the contribution of 6+1 traits of writing to the success of the students in writing courses in English language teaching
Yazmanın 6+1 özelliğinin İngilizce öğretiminde yazılı anlatım derslerindeki öğrenci başarısına katkısı ve önemi
ÖZLEM YAZAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2004
Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. PAŞA TEVFİK CEPHE
- Kullanıcı - çevre uyum probleminin tasarım sürecinde çözümlenmesi
Solution user - environment adaptation problem in design process
BANU GÜL
- An Investigation of types of multiple intelligence activities in EFL classes: A case study in private sanko high school
Özel Sanko lisesinde İngilizce derslerinde uygulanan çoklu zeka aktivitelerinin türleri ile ilgili bir durum çalışması
DİLEK KARAGÜLLE
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
Eğitim ve ÖğretimGaziantep Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ELİF LEYLA TOPRAK
- Portekiz ve Türkiye LGBTİ+ örgütlenmelerinde örgütlenme yapısı ve ilgili kavramlar: Kültürler arası değerler çalışması
Organizational structure and related concepts in LGBTI+ organizations of Portugal and Turkey: A study on intercultural values
GONCA NEBİOĞLU
