Mütekaddimûn dönemi Mâtürîdî kelâmcılarına göre haber-i vâhid problemi
The problem of khabar al-wahid according to early Māturīdī theologians
- Tez No: 964550
- Danışmanlar: PROF. DR. FETHİ KERİM KAZANÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 148
Özet
Çalışmamızda mütekaddimûn dönemi Mâtürîdî kelâmcılarının haber-i vâhidi kullanmaları, haber-i vâhide yaklaşımları ve bilgi kaynağı olarak değerlendirmeleri ele alınmıştır. Bilgi kaynakları arasında haber başlığı altında incelenen haber-i vâhid ittifakla amelî konularda delil olarak kabul edilmek ile birlikte, onun itikadî konularda delil olamayacağı bir ilke olarak benimsenmiştir. Bu çerçevede söz konusu kelâmcıların eserlerinde bu ilkeye uyup uymadıkları tespit edilmiştir. Tezimizin ilk bölümünde, bilginin mahiyeti ve bilgi edinme yolları incelenerek kelâm âlimlerinin bilginin imkânını nasıl temellendirdikleri ortaya konmuş ve kabul ettikleri bilgi kaynakları analiz edilerek konunun epistemolojik temeli oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda Mütekaddimûn dönemi Mâtürîdî kelâmcılarının bilgi kaynakları olarak kabul ettikleri havâss-ı selîme, sağlam akıl ve doğru haberi temellendirme çabaları incelenmiştir. Tezin ikinci bölümünde, haber-i vâhid ile ilişkili kavramlar etraflı biçimde analiz edilmiştir. Âhâd haber; haber-i vâhid, meşhûr, azîz ve garîb şeklinde alt kategorilere ayrılarak tanımlanmış ve bu haber türlerinin bilgi değeri tartışılmıştır. Ayrıca kelâmcılar ile muhaddisler ve fakihler arasında bu kavramların anlamlandırılmasında ortaya çıkan yaklaşım ve yöntem farklılıkları tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, Mütekaddimûn dönemi Mâtürîdî kelâmcılarının haber-i vâhid konusundaki yöntemleri de ele alınmıştır. Tezin üçüncü bölümünde, Mâtürîdî kelâm ekolünün Mütekaddimûn ve Müteahhirûn dönemi ayrımın metodolojik ve epistemolojik temel dinamikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca mütekaddimûn dönemi Mâtürîdî kelâmcıların eserlerinde itikadî konularda yer alan haber-i vâhid rivayetler tespit edilmiş ve tezimizde konuyu daha iyi anlamak için kullanılan bu tür rivayetlerin bilgi değeri analiz edilmiştir. Haber-i vâhidlerin kaynağını tespit ederken rivayet hakkındaki dikkat çekici değerlendirmelere de yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, the utilization of khabar al-wāḥid by early (mutaqaddimūn) Māturīdī theologians, their approach to this type of report, and their assessment of it as a source of knowledge are examined. Although khabar al-wāḥid, classified under the category of transmitted reports (khabar) as a source of knowledge, is unanimously accepted as valid evidence in practical (amālī) matters, it has also been adopted as a fundamental principle that it cannot serve as proof in doctrinal (iʿtiqādī) matters. Within this framework, the study investigates whether the aforementioned theologians adhered to this principle in their works. In the first chapter of the thesis, the nature of knowledge and the means of acquiring it are examined in order to uncover how theologians grounded the possibility of knowledge. The accepted sources of knowledge are analyzed to establish the epistemological basis of the study. In this context, the early Māturīdī theologians' efforts to justify sound perception (ḥawāss al-salīma), sound reason, and reliable transmitted reports as valid sources of knowledge are explored. The second chapter provides a detailed analysis of the key concepts related to khabar al-wāḥid. This includes a classification of āḥād reports into subcategories such as khabar al-wāḥid, mashhūr, ʿazīz, and gharīb, along with a discussion of their epistemic value. Differences in interpretation and methodological approach between theologians, hadith scholars, and jurists are also identified and examined. Additionally, the specific methodologies employed by early Māturīdī theologians in their treatment of khabar al-wāḥid are addressed. In the third chapter, the methodological and epistemological foundations of the distinction between the early (mutaqaddimūn) and later (muta'akhkhirūn) periods of the Māturīdī theological school are investigated. Moreover, instances of khabar al-wāḥid reports found in doctrinal discussions within the works of early Māturīdī theologians are identified and analyzed in terms of their epistemic value. In assessing the origin of these reports, notable evaluations and critiques of the transmitters are also taken into consideration to provide a more comprehensive understanding of the subject.
Benzer Tezler
- Ebü'l-Muîn en-Nesefî'de Burhan-ı Temânû'
Ebü'l-Muîn en-Nesefî'de Burhan-ı Temânû'
ŞEYMA NUR DİREK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA ALPER
- İmam Mâtürîdî ve İmam Gazzâlî'nin nübüvvet konusundaki görüşlerinin mukayesesi
Comparison of the prophethood views of Imam Maturidi and Imam Ghazali
MUHAMMED KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinOrdu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KENAN ŞAHİN
- İslâm kelâmı'nda kudret-fiil ilişkisi (Mutekaddimûn dönemi)
The power-act relation in Islamic kalam (Early period)
SEYİTHAN CAN
- Molla Hayâlî'nin kelâmî görüşleri (Şerhu'l-Kasîdeti'n-Nûniyye bağlamında)
Theological views of Mullah Hayâlî (In the context of Sharh al-Qasidah al-Nûniyya)
SEZGİN ELMALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinTrakya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARİF AYTEKİN
- Mütekaddimun dönemi kelamcılarının peygamberlik anlayışı
The Understanding of theologists in term of Mütekaddimun about prophethood
ABUZER YAVCIK
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSMAİL YÖRÜK