Hacı Bektaş Veli Müzesi'nde bulunan tarikat eşyaları
Sect items at the Haji Bektash Museum
- Tez No: 964786
- Danışmanlar: PROF. DR. LÜTFİYE GÖKTAŞ KAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karabük Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 332
Özet
Hz. Muhammed'in vefatından sonra Müslümanlar arasında fikir ayrılıkları artmış, önce mezhepler daha sonra ise tarikatlar ortaya çıkmıştır. Klasik teşkilatlı tarikatlar 12. yüzyılda kurulmaya başlamıştır. Klasik teşkilatlı tarikatlardan biri olan Bektaşî tarikatının temelleri, Hacı Bektaş Veli'nin 13. yüzyılda Suluca Karahöyük bölgesine yerleştikten sonra günümüzde türbenin bulunduğu yere Çilehane (Kızılca Halvet) yaptırması ile atılmıştır. Kızılca Halvet çevresinde şekillenen dergâh, 1925 yılında tekke ve zaviyelerin kapatılmasına kadarki süreçte dergâh olarak kullanılmıştır. Tekke ve zaviyelerin kapatılmasıyla dergâhta bulunan belgeler ve eşyaların bir bölümü Ankara'ya getirilmiş, bir bölümü ihale ile satılmış, bir bölümü ise Vakıflar Genel Müdürlüğüne teslim edilmiştir. 1925 yılından sonra ise farklı işlevlerde kullanılan yapı, 1964 yılında son şeklini alarak 16 Ağustos 1964 tarihinde müze olarak açılmıştır. Çalışmamız kapsamında, Bektaşî tarikatına ait olduğu bilinen ve günümüzde Hacı Bektaş Veli Müzesi'nde bulunan on sekiz tanesi depo bölümünde, kırk iki tanesi teşhirde yer alan altmış tarikat eşyası incelenmiştir. Bu eşyalardan on bir tanesi keşkül, altı tanesi teslim taşı, beşer tanesi tespih, mütteka ve kanberiye, dörder tanesi tâc ve kaşağı, ikişer tanesi muîn, asa, çerâğ, elmastıraş, kaşık, küpe, birer tanesi ise zerdeste, kırbaç, baston, mühür, enfiye kutusu, teber, bıçak ile kılıfı ve nazarlık türündedir. Eşyalar ahşap, maden, taş, hindistan cevizi, keçe, kemik, toprak, cam ve kumaş olmak üzere dokuz farklı malzemeden yapılmıştır. Eşyaların üstünde bitkisel, geometrik, figürlü, yazı ve nesneli süsleme çeşitleri görülmektedir. Motifler arasında geometrik motiflerde Mühr-i Süleyman; hayvan motiflerinde kuş (doğan, şahin, güvercin, turna), aslan ve ejderha; yazı süslemesinde Ali, Hasan, Hüseyin, …; nesneli süslemede ise teber, teslim taşı, tâc, makas, kılıç olmak üzere tarikat eşyaları dışında yıldız, güneş, kapı, anahtar, ay ve yıldız motifleri vardır. Bu motiflerde Bektaşî tarikatının felsefesi gizlidir. Tarikatın felsefesini çözebilmek için Bektaşî adâb ve erkânını bilmek gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
After the death of the Prophet Muhammad, differences of opinion among Muslims increased and first sects and then religious groups emerged. Classical organized orders began to be established in the 12th century. The foundations of the Bektashi order, which is one of the classical organized sects, were laid when Hajji Bektash Veli settled in the Suluca Karahöyük region in the 13th century and built Çilehane (Kızılca Halvet) where the tomb is located today. The lodge, which was shaped around Kızılca Halvet, was used as a lodge until the closure of the lodges and lodges in 1925. With the closure of the lodges and lodges, some of the documents and belongings in the lodge were brought to Ankara, some of them were sold by tender, and some of them were delivered to the General Directorate of Foundations. The building, which was used for different functions after 1925, took its final shape in 1964 and was opened as a museum on August 16, 1964. Within the scope of our study, sixty sect items, eighteen of which are in the storage section and forty two of which are on display, which are known to belong to the Bektashi sect and are now in the Hajji Bektash Veli Museum, were examined. Eleven of these works are keskhul, six are tesleem tash, five are rosary, muttaqa and kanberiya, four are crown and kashi, two each are muîn, scepter, cherag, diamond shave, spoons, earring and one each is zerdeste, whip, walking stich, signet, snuffbox, halberd, knife and sheath and amulet. These items are made of nine different materials, wood, metal, stone, coconut, felt, bone, earth, glass, and fabric. Vegetative, geometric, figured, text and object decorations are seen on the items. Among the motifs, the seal of Solomon, which is included in geometric motifs; bird (falcon, hawk, pigeon, crane bird), lion and dragon in animal motifs; Ali, Hassan, Hussein, ... in the ornamentation of the lettering; in addition to items such as halber, tesleem tash, crown, scissors and sword, sun, door, key, moon and star motifs are seen on the object. The philosophy of the Bektashi order is hidden in these motifs. In order to decipher the philosophy of the order, it is necessary to know the Bektashi manners and authorities.
Benzer Tezler
- Hacıbektaş Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde bulunan Roma İmparatorluk Dönemi sikkeleri
Roman Imperial coins in the Museum of Archaelogy and Ethnography Hacibektaş
TAYLAN SÜMER
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
ArkeolojiAhi Evran ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ SALMAN
- Niğde Müzesinde bulunan Tyana kökenli eserler
Tyana-origin artifacts in the Niğde Museum
İLHAMİ BERKUK DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
ArkeolojiNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE KÖKER GÖKÇE
- Hacıbektaş müzesinde bulunan düz dokumalar
The plain weaves in Hacıbektaş museum
DEMET GÖÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
El SanatlarıYüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET KULAZ
- Sürdürülebilir turizm bakış açısıyla talebin yönetilmesinde taşıma kapasitelerinin hesaplanması ve pazarlamama çerçevesinde incelenmesi: Kapadokya örneği
Calculation of carrying capacities in managing demand with a sustainable tourism perspective and investigation in the framework of demarketing: Cappadocia case
İREM BOZKURT
Doktora
Türkçe
2022
TurizmNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DUYGU EREN
- Göreme Açık Hava Müzesi ve UNESCO'nun periyodik raporlarında göreme ve Kapadokya kayalık sit alanı raporlarının incelenmesi ve değerlendirilmesi
A study on Goreme Open Air Museum and reviewing and evaulating Goreme and rock sites of Cappadocia in periodic reports of UNESCO
MEHMET AYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
MüzecilikNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiKültürel Miras Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE BUDAK