Kalıtsal metabolik hastalıklarda yeni nesil omiks profilleme uygulamaları
Next generation omics profiling applications in inherited metabolic diseases
- Tez No: 964823
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BASRİ GÜLBAKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları, Endocrinology and Metabolic Diseases
- Anahtar Kelimeler: BH4 yanıtlı HFA, biyotinidaz eksikliği, fenilketonüri, hiperfenilalaninemi, hiperlipidemi, BH4-responsive HFA, biotinidase deficiency, phenylketonuria, hyperphenylalaninemia, hyperlipidemia
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Pediatrik Temel Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Moleküler Metabolizma Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 196
Özet
Bu çalışma, bilinen ve klinik ve rutin biyokimyasal analizlerle tanısı konulan fenilketonüri (PKU), hafif hiperfenilalaninemi (HFA) ve tetrahidrobiopterin (BH4) yanıtlı HFA, biyotinidaz ve hiperlipidemihastalarının, ekzom dizi analizi ile tanı almış VARS2 mutasyonuna sahip 1 hasta ve klinik ve biyokimyasal genetik analizlerle tanısı olmayan1 hastada metabolomik ve lipidomik profillerini sağlıklı bireylerle karşılaştırarak, hastalığa özgü biyobelirteçleri ve metabolik değişimleri tanımlamayı amaçlamıştır. Her fenotipte, sağlıklı bireylere kıyasla anlamlı şekilde değişen özgün metabolitler saptanmış ve bu metabolitlerin olası biyobelirteç niteliği taşıdığı gösterilmiştir. Aynı zamanda, her hasta grubunda hastalığa özgü belirgin metabolik yolak değişiklikleri gözlemlenmiş ve tüm gruplarda ortak olarak etkilenen bazı temel biyolojik süreçler dikkat çekmiştir. PKU hastalarında hastalığın klinik sınıflamasına ve metabolik kontrol durumuan bağlı olarak farklı metabolik parmak izleri bulunmuş ve metabolik kontrol duruumu analiz edecek potansiyel yeni biyobelirteçler tespit edilmiştir. Biyotinidaz eksikliğinde gözlenen lipit dengesizliklerinin, hücresel enerji üretimi ve sinyal iletiminde bozulmalara yol açabileceği; bu nedenle biyotin desteği ve diyet düzenlemesinin önemli olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca, VARS2 gen mutasyonu taşıyan bir bireyde tespit edilen metabolik farklılıklar, hastalığın moleküler düzeyde daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamış ve hastalığa özel tedavi geliştirilmesine yönelik değerli bilgiler sunmuştur. Sonuç olarak, bu çalışma metabolomik ve lipidomik profillemenin, fenotipik ayrım, hastalık mekanizmalarının anlaşılması ve önemli bir potansiyele sahip olduğunu vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aimed to characterize disease-specific biomarkers and metabolic alterations by comparing the metabolomic and lipidomic profiles of patients with phenylketonuria (PKU), mild hyperphenylalaninemia (HFA), tetrahydrobiopterin (BH4)-responsive HFA, biotinidase deficiency, and hyperlipidemia—diagnosed through established clinical and routine biochemical analyses—together with one patient carrying a pathogenic VARS2 mutation identified by whole-exome sequencing, and one undiagnosed patient, against healthy controls. Distinct metabolites showing significant alterations compared to healthy individuals were identified in each phenotype, and these metabolites demonstrated potential biomarker properties. Moreover, pronounced disease-specific metabolic pathway alterations were observed in all patient groups, alongside a set of commonly affected fundamental biological processes. In PKU patients, differential metabolic fingerprints were detected depending on the clinical classification and metabolic control status, leading to the identification of novel candidate biomarkers for monitoring metabolic control. In biotinidase deficiency, the observed lipid imbalances were found to potentially disrupt cellular energy production and signaling pathways, underscoring the importance of biotin supplementation and dietary regulation. Additionally, the metabolic differences identified in the individual harboring a VARS2 gene mutation contributed to a better molecular understanding of the disease and provided valuable insights for the development of targeted therapies. In conclusion, this study highlights the significant potential of metabolomic and lipidomic profiling in phenotypic stratification, elucidation of disease mechanisms, and the discovery of novel disease-specific biomarkers.
Benzer Tezler
- Floresans karbon nanopartikül/ grafen oksit temelli glikozaminoglikan biyosensörlerinin hazırlanması
Preparation of fluorescence carbon nanoparticle/graphene oxide based glycosaminoglycan biosensors
CEREN BAKIR KÖSOĞLU
- Osteogenezis imperfekta tanılı hastaların genotip ve fenotip korelasyonu
Genotype and phenotype correlation of patients diagnosed ofosteogenesis imperfecta
LAMIYA ALIYEVA
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
Endokrinoloji ve Metabolizma HastalıklarıBursa Uludağ ÜniversitesiTıbbi Genetik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞEBNEM ÖZEMRİ SAĞ
DOÇ. DR. ŞEHİME GÜLSÜN TEMEL
- Alzheimer hastalığı hücre hattı modelinde mitokondri spesifik antioksidan MitoQ'nun mitokondriyal disfonksiyon üzerindeki etkinliğinin araştırılması
The investigation of mitochondria-specific antioxidant MitoQ on mitochondrial dysfunction at Alzheimer's disease cell line model
ESRA YETİŞGİN
Doktora
Türkçe
2023
BiyolojiNecmettin Erbakan ÜniversitesiTıbbi Biyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASİBE VURAL
- Nadir metabolik hastalıklarda tüm ekzom dizileme verilerinin biyoinformatik analizleri ile fenotipten sorumlu varyantların değerlendirilmesi
Bioinformatics analysis and variant interpretation of whole exome sequencnig data in inborn errors of metabolism
CAN KOŞUKCU
Doktora
Türkçe
2024
Endokrinoloji ve Metabolizma HastalıklarıHacettepe ÜniversitesiPediatrik Temel Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RIZA KÖKSAL ÖZGÜL
- 0-12 yaş Türk çocuklarında serum karnitin düzeyleri
Serum carnitine levels in a Turkish children population between 0-12 years
MÜGE AYDIN