Osmanlı modernleşme döneminde kadın eğitimi: İnas mektepleri (1876-1908)
Women's education during the Ottoman modernization period: İnas schools (1876-1908)
- Tez No: 965247
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİM KILIÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Eğitim, bireysel gelişimi ve toplumsal dönüşümü mümkün kılan en temel araçlardan biridir. Tanzimat reformlarıyla birlikte, Osmanlı eğitim sisteminde kurumsallaşma süreci başlamış ve bu süreçte, kadınların genç yaşlardan itibaren eğitime erişimi artmıştır. Bu çalışma, Osmanlı Modernleşme Dönemi'nde kadın eğitiminin nasıl bir dönüşüm geçirdiğini incelemektedir. Osmanlı toplumunun modernleşme serüveninde kadın eğitiminin oynadığı kilit rolü, bütüncül bir çerçevede ortaya koymayı amaçlamaktadır. Dönemin aydın ve bürokratları tarafından kadınların eğitime dâhil edilmesi yalnızca bireysel hak değil, toplumsal gelişimin de bir parçası olarak değerlendirilmiş ve bu süreç hem reform politikaları hem de dönemin basın-yayın organlarıyla şekillendirilmiştir. Araştırmada, bu dönemde kadınların eğitime katılımı, açılan kız okullarının yapısı ve bu okulların toplumsal etkileri tarihsel doküman analizi yöntemiyle ele alınmıştır. Maarif Nizamnameleri, arşiv belgeleri, salnameler, kadın dergileri ve dönemin gazeteleri temel kaynaklar olarak kullanılmış nicel ve nitel verilerle, farklı açılardan değerlendirmeler yapılmıştır. 1859'da açılan Cevri Kalfa İnas Rüşdiyesi ile başlayan süreç, Darülmuallimat ve Kız Sanayi Mektepleri gibi kurumlarla devam etmiş; kız çocuklarına yönelik öğretmen yetiştirme, mesleki ve ortaöğretim imkanları giderek genişlemiştir. Kızlar için açılan idadiler, bir süre sonra sultanilere dönüştürülmüş ve daha iyi eğitim almaları sağlanmıştır. II. Meşrutiyetle birlikte taşrada da yeni okullar açılmış ve 1914'te İnas Darülfünunu ile yükseköğretime geçiş süreci başlamıştır. Bu okulların amacı, kadınları toplumun belirlediği roller doğrultusunda yetiştirmek olmuştur. Bundan dolayı kadınların kamusal alana katılımı kontrollü ve belirli sınırlar dahilinde gerçekleşmiştir. Sonuç olarak, kadın eğitimi hem modernleşme sürecinin bir göstergesi hem de ataerkil yapının sınırları içinde şekillenen bir alan olmuştur. Osmanlı'da yapılan reformlarla, kadınların akademik hayattaki varlığı güçlenmiş ve Cumhuriyet Dönemi'nde yapılan reformlara zemin hazırlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Education is one of the most fundamental tools that enable individual development and societal transformation. With the Tanzimat reforms, a process of institutionalization began within the Ottoman education system, during which women's access to education from an early age gradually increased. This study examines how women's education transformed during the Ottoman modernization period. It aims to present the pivotal role of female education in the Ottoman society's modernization process within a comprehensive framework. The inclusion of women in education was considered by the intellectuals and bureaucrats of the time not only as an individual right but also as a component of broader social progress. This process was shaped through both reform policies and contemporary press publications. The research analyzes women's educational participation, the structure of girls' schools, and their societal impact through historical document analysis. Primary sources include education regulations, archival documents, yearbooks (salname), women's journals, and newspapers, providing both quantitative and qualitative data for a multifaceted evaluation. Beginning with the establishment of the Cevri Kalfa Girls' Secondary School in 1859, the process continued with institutions such as the Darülmuallimat and Girls' Industrial Schools. Teacher training, vocational, and secondary education opportunities for girls steadily expanded. Girls' preparatory schools (idadi) were later transformed into higher-status sultanis, ensuring improved educational access. During the Second Constitutional Era, new schools opened in the provinces, and the establishment of the İnas Darülfünunu in 1914 marked the beginning of higher education for women. However, the goal of these schools was to educate women in alignment with roles prescribed by society. Thus, women's participation in the public sphere remained controlled and confined within certain boundaries. In conclusion, women's education reflected both a marker of modernization and an area shaped by patriarchal constraints. The reforms enacted in the Ottoman Empire strengthened women's presence in academic life and laid the foundation for the educational transformations of the Republican era.
Benzer Tezler
- II. Meşrutiyet Döneminde kadın dernekleri
Women organizations during the Second Constitutional Period
ŞİRİN EKER KARADAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
SosyolojiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AŞKIN KOYUNCU
- Atatürk Dönemi kadın eğitimi
Başlık çevirisi yok
SUNA ÖZTOPRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA BAYKAL
- Osmanlı Devleti'nde kız öğretmen okulu Darülmuallimat (1870-1924)
Girl's teacher training school in the Ottoman State Darülmuallimat (1870-1924)
SEVİM CEYLAN DUMANOĞLU
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEMET YETİŞGİN
- Modernleşme ve çağdaş sanatta kültürel iletişimin ilk Türk kadın ressamı: Mihri Müşfik
The first Turkish woman painter of cultural communication in modernization and contemporary art: Mihri Musfik
AYFER YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Güzel SanatlarYalova Üniversitesiİletişim ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SİBEL AKOVA
- Women icon painters of the late Ottoman era and the Meiji era: Artistic legacies from Istanbul and Tokyo
Geç Osmanlı dönemi ve Meiji dönemi kadın ikona sanatçıları: İstanbul ve Tokyo'dan sanatsal miraslar
VİLDAN PAPAKER
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Sanat Tarihiİstanbul Teknik ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MIYUKI AOKI GIRARDELLI