Ebeveynlerin dijital okuryazarlığı ve dijital medya kullanım alışkanlıklarının çocukların ekran bağımlılığı ile ilişkisinin incelenmesi
An examination of the relationship between parents' digital literacy and media use habits and children's screen addiction
- Tez No: 965278
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE GÜLSEN ERDEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: ekran bağımlılığı, dijital okuryazarlık, çevrim içi güvenlik, dijital medya, screen addiction, digital literacy, online safety, digital media. Date: August, 2025
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: BEYKOZ ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Lisansüstü Programlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
Bu araştırmada, ebeveynlerin dijital okuryazarlık düzeyleri, ekran bağımlılığı ve dijital medya kullanım alışkanlıklarının; çocukların ekran bağımlılığı, dijital medya kullanım alışkanlıkları ile çevrim içi güvenlik ve gizlilik farkındalıkları üzerindeki etkileri incelenmiştir. Türkiye genelinde 355 ebeveynle çevrim içi olarak gerçekleştirilen araştırma, ilişkisel tarama modeli kullanılarak yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Dijital Medya Kullanım Alışkanlıkları Formu, Dijital Okuryazarlık Ölçeği, Çoklu Ekran Bağımlılığı Ölçeği ve Problemli Medya Kullanım Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde parametrik testlerden faydalanılmıştır. Ebeveynlerin cinsiyet, yaş, medeni durum ve eğitim düzeyi gibi bazı sosyodemografik değişkenlerine göre dijital okuryazarlık düzeylerinde anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Ayrıca korelasyon analizleri sonucunda, ebeveynlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile çocukların ekran bağımlılığı düzeyleri arasında negatif yönlü, çocukların çevrim içi güvenlik ve gizlilik farkındalıklarıyla ise pozitif yönlü anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Regresyon analizleri, ebeveyn ekran süresi ve ekran bağımlılığının, çocukların ekran süresi ve bağımlılık düzeylerini anlamlı biçimde yordadığını göstermiştir. Ayrıca Elde edilen bulgular hem ebeveynlerin dijital yeterliliklerinin hem de ekran başında geçirdikleri sürenin çocukların medya kullanım davranışları üzerinde belirleyici bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Dijital okuryazarlığı yüksek olan ebeveynlerin daha koruyucu bir rol üstlendikleri; ebeveynlerin ekran süresinin uzamasının çocukların problemli medya kullanımının arttırdığı görülmüştür. Bu kapsamda, ebeveynlerin dijital becerilerinin ve medya kullanım farkındalıklarının artırılmasının, çocukların sağlıklı medya alışkanlıkları geliştirmelerinde önemli bir destek sağlayacağı sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study examined the effects of parents' digital literacy levels, screen addiction, and digital media usage habits on children's screen addiction, digital media behaviors, and online safety and privacy awareness. The research was conducted online with 355 parents across Türkiye, using a correlational research design. Data were collected through the Demographic Information Form, Digital Media Usage Habits Form, Digital Literacy Scale (DLS), Multiple Screen Addiction Scale (MSAS), and Problematic Media Use Measure (PMUM). Parametric statistical tests were used to analyze the data. Significant differences were found in parents' digital literacy levels based on sociodemographic variables such as gender, age, marital status, and education level. In addition, correlation analyses revealed a significant negative relationship between parents' digital literacy and children's screen addiction, and a significant positive relationship with children's online safety and privacy awareness. Regression analyses showed that parents' screen time and screen addiction significantly predicted children's screen time and addiction levels. The findings indicate that both parents' digital competence and the amount of time they spend on screens have a decisive impact on children's media use behaviors. Parents with higher digital literacy tended to play a more protective role, while prolonged screen time among parents was associated with increased problematic media use in children. In this regard, it can be concluded that enhancing parents' digital skills and raising awareness about media use may provide crucial support in helping children develop healthy media habits.
Benzer Tezler
- Dijital ebeveynlik farkındalığının belirlenmesi: Sakarya Büyükşehir Belediyesi SGM örneği
Determining digital parenting awareness: Sakarya Metropolitan Municipality SGM example
METİN IŞIKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
İletişim BilimleriSakarya Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KADRİYE KOBAK
- Okul öncesi dönemde çocukları olan annelerin teknoloji bağımlılık düzeylerinin çocuklarının teknoloji metaforları üzerindeki etkisinin incelenmesi
Examining the effect of technology addiction levels of mothers with preschool children on their children's technology metaphors
EBRAR YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve Öğretimİstanbul Aydın ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ YİĞİT KUTLUCA
- Erken çocukluk döneminde çocukları olan ebeveynlerin sosyal medyada çocuklarına ait fotoğraf ve içerik paylaşımı hakkında görüşlerinin incelenmesi
Examining the views of parents with children in early childhood on sharing their children's photos and content on social media
MEHMET ÇAKMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve Öğretimİstanbul Okan ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTAÇ GÖĞÜŞ
- Adölesanlar ile ailelerin yeni medya kullanımı ve çevrim içi güvenlik farkındalığı
New media use and awareness of online risks in adolescents and parents
MELTEM AKÇABOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıAnkara ÜniversitesiSosyal Pediatri Bilim Dalı
PROF. DR. SEVGİ BAŞKAN
- Ebeveynlerin medya okuryazarlığı yeterliğinin çocukların sosyal medya kullanım düzeyine etkileri: Burdur ili örneği
Effects of parents' media literacy competency on children's social media usage level: Burdur province example
YAŞAR ESİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
GazetecilikSüleyman Demirel ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAKİR GÜLER