Hamza Efendi'nin 'Bey' ve Şirâ' risalesinin Çağdaş Türkçe'ye aktarılması ve fıkhî açıdan incelenmesi
Translation of Hamza Efendi's 'Bey' ve Şirâ' Treatise into Modern Turkish and its Analysis from a Jurisprudential Perspective
- Tez No: 965467
- Danışmanlar: DR. İSMETULLAH SAMİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
- Anahtar Kelimeler: İslam Hukuku, Darendeli Hamza Efendi, Bey' ve Şirâ Risalesi, Islamic Law, Darendeli Hamza Efendi, Beyʿ ve Şirâ Treatise
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 67
Özet
Bu çalışma, Osmanlı dönemi âlimlerinden Darendeli Hamza Efendi'nin Bey' ve Şirâ risalesini günümüz Türkçesine aktarmayı ve eseri fıkhî açıdan incelemeyi konu edinmektedir. Risalede İslâm hukukunda satım ve satın alma akitlerine dair hükümler ele alınmakta; ticari muamelelerin dinî-hukukî sınırları, akitlerin geçerlilik şartları ve tarafların hak–yükümlülükleri açıklanmaktadır. Metin yalnızca alışverişin şekli kurallarını değil, aynı zamanda ticaret ahlâkı, helal kazanç ilkeleri, haksız kazanç türleri, fiyat belirleme yöntemleri ve toplumda yaygın fakat sakıncalı görülen uygulamaları da kapsamaktadır. Bu bağlamda eserde ölçü ve tartıda dürüstlük, aldatma ve faiz yasağı gibi konulara hem klasik fıkıh kaynakları hem de dönemin pratik ihtiyaçları ışığında değinilmiştir. Çalışmamızda ayrıca Hamza Efendi'nin hayatı, fıkıh alanındaki diğer eserleri ve söz konusu risalenin şerhleri ele alınmış; risalede doğrudan atıf yapılan kaynaklar değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı, risaleyi ilmî bir yöntemle neşretmek, dönemin ticari-hukukî anlayışıyla ilişkilerini ortaya koymak ve Osmanlı tecrübesinin günümüz ticari hayatına sağlayabileceği katkıları vurgulamaktır.
Özet (Çeviri)
This study focuses on the work Beyʿ ve Şirâ authored by the Ottoman scholar Darendeli Hamza Efendi, aiming both to translate the text into contemporary Turkish and to examine it from a jurisprudential perspective. The treatise addresses the rulings on sales and purchase contracts in Islamic law, discussing the legal-religious boundaries of commercial transactions, the conditions of contract validity, and the rights and obligations of the parties involved. Beyond the formal rules of sale, it also covers topics such as commercial ethics, the principles of lawful earnings, types of unlawful gain, pricing methods, and widespread but problematic practices in trade. Issues such as honesty in weights and measures, prohibition of deception, and the ban on usury are analyzed in light of both classical fiqh sources and the practical needs of the period. The research further explores Hamza Efendi's biography, his other works in the field of jurisprudence, and the commentaries written on this treatise, while assessing the sources cited directly within the text. The purpose of this study is to provide a critical edition of the treatise through a scholarly method, to reveal its connection with the commercial-legal understanding of the Ottoman era, and to highlight the contributions that the historical experience can offer to contemporary commercial life.
Benzer Tezler
- II. Abdülhamid ve II. Meşrutiyet Devirlerinde öğretmen yetiştirme meselesi
The problem of training teacher the time of Abdülhamid II and the second constitutional Monarchy Period
HAMZA ALTIN
Doktora
Türkçe
2009
Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESİMİ YAZICI
- 16. yüzyıl Osmanlı tarihine kaynak olarak 'Gazâvât-Nâme-i Muhammediye' adlı eserin transkripsiyon ve değerlendirmesi
Transcription and evaluation of the book named 'Gazâvât-Nâme-i̇ Muhammmedi̇ye' as a source for the sexteeth century Ottoman history
NURETTİN SAKOĞLU
- Mahmûd Hamza Efendi'nin Dürrü'l-Esrâr adlı tefsîr eserindeki nahiv uygulamaları (Bakara Sûresi örneği)
Nahiv applications in Mahmud Hamza Efendi's commentary work of Dürrü'l-Esrâr (Sample of Bakara period)
ADEM KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimBayburt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜZEYİR TUNA
- Osmanlı müfessirlerinden Mahmûd Hamza Efendi'nin ilmî şahsiyeti ve noktasız harflerle yazdığı Dürrü'l-Esrâr isimli tefsiri
The scientific personality of Mahmud Hamza Efendi one of the Ottoman interpreters and his commentary 'Dürrü'l-Esrâr which is written with dotless words
MİNE AYYILDIZ ÖZER
Doktora
Türkçe
2020
DinBayburt Üniversitesiİslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NASRULLAH HACIMÜFTÜOĞLU
- Şam müftüsü Mahmud Hamza Efendi ve cezaların infazına ilişkin görüşleri
Mufti of damascus Mahmoud Hazma Efendi and his opinions on the execution of sentences
HÜSEYİN ARI