Conceptual framework for disaster management with sustainable development goals perspective
Sürdürülebilir kalkınma perspektifiyle afet yönetimi için kavramsal çerçeve
- Tez No: 965618
- Danışmanlar: PROF. DR. YÜCEL ÖZTÜRKOĞLU, DOÇ. DR. AYLİN ÇALIŞKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: doğal afetler, afet yönetimi, sürdürülebilirlik, sürdürülebilir kalkınma hedefleri, afet sonrası, keşfedici faktör analizi, odak grup, ölçek geliştirme, natural disasters, disaster management, sustainability, sustainable development goals, post-disaster, exploratory factor analysis, focus group, scale development
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Yaşar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 181
Özet
İnsan hayatı, mal varlığı ve çevre üzerinde yıkıcı etkileri olan afetler dünyanın herhangi bir yerinde, herhangi bir zamanda meydana gelebilir. Depremler, kasırgalar, orman yangınları, seller, tsunamiler, kuraklıklar, salgın hastalıklar, endüstriyel kazalar ve terör saldırıları gibi birçok doğal ya da insan kaynaklı tehlike bu tür felaketlere yol açabilir. Felaketlerin insanlar, topluluklar ve çevre üzerindeki etkilerini en aza indirmek için etkili bir afet yönetimi kritik öneme sahiptir. Mevcut araştırmalar afet direnci (resilience) ve sürdürülebilirliği genellikle birbirinden bağımsız şekilde ele almaktadır. Küresel politika gündemi, özellikle Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA'lar), uzun vadeli dirençlilik ve sürdürülebilirliği teşvik etse de, bu hedeflerin afet sonrası süreçlere entegrasyonu sınırlı kalmaktadır. Bu tez, söz konusu boşluğu doldurma ve daha güçlü, çevresel açıdan bilinçli toplulukların afet sonrası iyileşme süreçlerine rehberlik etme ihtiyacından doğmuştur. Bu çalışma, özellikle doğal afetler ve bu afetlerin ardından gelen iyileşme süreçlerine odaklanmakta olup, afet sonrası eylemleri SKA'larla uyumlu hale getiren özgün bir kavramsal çerçeve geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda çok aşamalı bir metodoloji uygulanmıştır. İlk olarak, mevcut araştırma eğilimlerini ortaya koymak, literatürdeki boşlukları tespit etmek ve SKA entegrasyonunun kapsamını incelemek amacıyla kapsamlı bir literatür taraması ve içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Ardından, literatürde belirlenen göstergelere dayalı bir anket geliştirilmiş ve veri toplanmıştır. Sürdürülebilir afet yönetimi kapsamındaki temel faktörleri ortaya çıkarmak amacıyla Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) uygulanmış ve dört temel sürdürülebilirlik boyutu belirlenmiştir: Yaşamı Sürdürme, Çevresel Koruma, Yönetişim ve Güvenlik ile Eğitim ve Sosyal Destek. Literatürde afet sonrası eylemleri sürdürülebilirlik perspektifinden değerlendiren geçerli bir ölçek bulunmadığından, bu araştırma kapsamında yeni bir ölçek geliştirilmiştir. Sonrasında, her bir faktör altındaki eylemlerin gerçek hayattaki uygulanabilirliğini uzman görüşleriyle değerlendirmek amacıyla bir odak grup çalışması gerçekleştirilmiş ve önem-uygulanabilirlik matrisi oluşturulmuştur. Son aşamada ise, ulusal ve yerel karar vericilere, sivil toplum kuruluşlarına ve araştırmacılara afet sonrası planlamada sürdürülebilir eylemlere öncelik vermelerinde yol gösterecek stratejik bir yol haritası geliştirilmiştir. Genel olarak bu tez, afet sonrası iyileşme çabalarını Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ile bütünleştiren bir çerçeve sunarak hem kuramsal hem de pratik katkılar sağlamaktadır. Sosyal, çevresel ve ekonomik olmak üzere sürdürülebilirliğin üç temel boyutunu kapsamakla kalmayıp, aynı zamanda afet yönetimi açısından özel öneme sahip yeni boyutlar da ortaya koymuştur. Mevcut afet sonrası iyileşme uygulamalarında en fazla ve en az entegre edilen SKA'ları belirleyerek, uzun vadeli toplumsal dirençliliğin inşasında kritik öneme sahip olan ancak yeterince temsil edilmeyen SKA 4 (Nitelikli Eğitim), SKA 10 (Eşitsizliklerin Azaltılması) ve SKA 16 (Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar) gibi hedeflere daha fazla önem verilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda tez, afet sonrası eylemlerin sürdürülebilirlik temelli değerlendirilmesine yönelik teorik bir boşluğu doldurmanın yanı sıra, karar vericilere yönelik stratejik yol haritaları sunarak daha kapsayıcı ve geleceğe dönük bir sürdürülebilir afet iyileştirme yaklaşımı geliştirmektedir.
Özet (Çeviri)
Disasters with devastating effects on human life, property, and the environment can occur at any time, anywhere in the world. Many natural or man-made hazards can cause these disasters, such as earthquakes, hurricanes, forest fires, floods, tsunamis, droughts, epidemics, industrial accidents, and terrorist attacks. Effective disaster management is essential for disasters to have as little impact as possible on people, communities, and the environment. Existing research addresses disaster resilience and sustainability independently, and although the global policy agenda, particularly the United Nations Sustainable Development Goals (SDGs), promotes long-term resilience and sustainability, the integration of these goals into post-disaster processes remains limited. This thesis is motivated by the need to bridge this gap and provide guidance for post-disaster recovery of stronger and more environmentally conscious communities. Focusing specifically on natural disasters and their post-disaster phases, the thesis aims to develop a novel conceptual framework that aligns post-disaster actions with the SDGs, providing a robust basis for both academic inquiry and practical application. To achieve this, a multi-stage methodology was employed. First, a comprehensive literature review and content analysis were conducted to uncover current research trends, highlight gaps, and examine the scope of SDG integration. Then, a survey based on indicators identified in the literature was developed and data was collected. Exploratory Factor Analysis (EFA) was applied to explore the main factors within sustainable disaster management, resulting in the identification of four key sustainability dimensions: Life-sustaining, Environmental Protection, Governance and Safety, and Education and Social Support. Since there is no valid scale in the literature to evaluate post-disaster actions from a sustainability perspective, a new scale was developed within the scope of this research. Following this, a focus group study was conducted to assess the real-life applicability of actions under each factor by experts, leading to the creation of an importance-applicability matrix. Finally, a strategic roadmap was developed to support national and local decision-makers, non-governmental organizations and researchers in prioritizing sustainable actions in post-disaster planning. Overall, this thesis offers both a theoretical and practical contribution by presenting a framework that integrates post-disaster recovery efforts with the Sustainable Development Goals. In addition to covering the three pillars of sustainability (social, environmental and economic), the framework has also introduced new dimensions that are of particular relevance to disaster management. By identifying the most and least integrated SDGs in current disaster recovery practices, the study highlights the need to place greater emphasis on targets such as SDG 4 (Quality Education), SDG 10 (Reduced Inequalities) and SDG 16 (Peace, Justice and Strong Institutions), which are critical to building long-term societal resilience but are underrepresented. Therefore, the thesis not only fills a theoretical gap by providing a sustainability-based scale for post-disaster actions, but also provides a more inclusive and future-oriented approach to sustainable disaster recovery by providing strategic roadmaps for decision-makers.
Benzer Tezler
- Kentsel dönüşüm alanlarının yer seçimine entegre olacak peyzaj planlama analizleri; Elazığ kenti örneği
Landscape planning analyzes to be integrated to determine location of urban transformation areas; case study of Elaziğ city
NUR SOYBELLİ SEZGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADEM ERDEM ERBAŞ
DOÇ. DR. SEHER DEMET YÜCEL
- Afet bölgesi yeniden inşa projelerinde sürdürülebilir mimarlık
Sustainable architecture in disaster area reconstruction projects
MEHMET ALİ İÇYEROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
MimarlıkMunzur ÜniversitesiMühendislik Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KENAN PEKER
- Türkiye'de afet yönetimi: Risk yönetimi ekseninde bir model önerisi
Disaster management in Turkey: A model proposal on the axi̇s of ri̇sk management
FIRAT EROL
- Quality of life as a criterion for the conservation of rural landscapes: The case of Karaköy, Datça
Kırsal peyzajların korunmasında bir kriter olarak yaşam kalitesi: Karaköy, Datça örneği
BETÜL ÜSTÜN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SİBEL YILDIRIM ESEN
- Kentsel sürdürülebilirliğin ölçülmesi ve değerlendirilmesi için CBS tabanlı bir model önerisi
A GIS based model for measurement and evaluation of urban sustainability
GÖKÇER OKUMUŞ
Doktora
Türkçe
2017
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU