Seviye 3 ve seviye 4 otonom kara araçlar için risk analizi ve değerlendirmesi
Risk analysis and assessment for level 3 and level 4 autonomous ground vehicles
- Tez No: 965641
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA KURT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Kazalar, Industrial and Industrial Engineering, Accidents
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kazaların Çevresel ve Teknik Araştırması Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 188
Özet
Bu tez çalışması, Seviye 3 ve Seviye 4 otonom araçların kaza risklerinin değerlendirilmesine yönelik kapsamlı ve bütüncül bir yaklaşım sunmaktadır. Günümüzde sürücüsüz araç teknolojilerinin hızla yaygınlaşmasına rağmen, bu sistemlerin karmaşık yapısı ve belirsizlik içeren karar ortamları, geleneksel risk analiz yöntemlerinin yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Bu bağlamda, çalışmanın temel amacı, mevcut yöntemlerin sınırlılıklarını aşarak, otonom araçlara yönelik daha etkili ve gerçekçi bir risk değerlendirme modeli geliştirmektir. Çalışmada öncelikle Hata Türü ve Etkileri Analizi (FMEA) yöntemi kullanılarak kritik risk faktörleri belirlenmiştir. Ancak FMEA yönteminin öznelliği yüksek ve faktörler arası etkileşimi değerlendirme konusunda sınırlı olduğu dikkate alınarak, analize bulanık mantık temelli Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri entegre edilmiştir. Bu kapsamda, Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (F-AHP) ile kriterlerin göreceli önem düzeyleri hesaplanmış, ardından Bulanık Karar Verme Deneme ve Değerlendirme Laboratuvarı (F-DEMATEL) yöntemi ile bu kriterler arasındaki etkileşim ağı ortaya konmuştur. Beş temel boyut altında değerlendirilen kriterler; teknoloji-güvenlik, insan faktörleri, çevresel ve altyapı koşulları, yasal-hukuki sorumluluklar ve psikolojik-kaygı unsurlarını içermektedir. F-AHP sonuçları, her iki otomasyon düzeyinde de teknoloji ve güvenlik unsurlarının en kritik boyutlar olduğunu ortaya koyarken, F-DEMATEL analizi bu unsurların diğer kriterler üzerindeki yönlendirici etkisini somutlaştırmıştır. Seviye 3 araçlarda çevresel ve teknolojik algıların insan ve hukuki faktörleri etkilediği görülürken; Seviye 4 araçlarda insan kaynaklı ve çevresel algıların öne çıktığı tespit edilmiştir. Ayrıca, F-DEMATEL yöntemi sayesinde kriterler etkileyen ve etkilenen olarak sınıflandırılmış, böylece neden-sonuç ilişkileri daha net bir şekilde analiz edilmiştir. Sonuç olarak bu çalışma, belirsizlik ortamında güvenilir risk analizine ihtiyaç duyulan otonom araçlar için, karar vericilere kapsamlı, esnek ve uyarlanabilir bir metodoloji sunmaktadır. Ayrıca, gelecekte yapılacak araştırmalar için dinamik senaryo modellemesi, gelişmiş bulanık kümeler ve insan–makine etkileşimleri gibi konulara da ışık tutmaktadır.
Özet (Çeviri)
This dissertation presents a comprehensive and holistic approach to the assessment of accident risks associated with Level 3 and Level 4 autonomous ground vehicles. Despite the rapid proliferation of driverless vehicle technologies in recent years, the complex structure of these systems and the uncertainty-laden decision-making environments have rendered traditional risk analysis methods insufficient. In this context, the primary objective of the study is to develop a more effective and realistic risk assessment model for autonomous vehicles, overcoming the limitations of existing methodologies. Initially, the Failure Modes and Effects Analysis (FMEA) method was employed to identify critical risk factors. However, given the high subjectivity of the FMEA method and its limitations in evaluating inter-factor relationships, fuzzy logic-based Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) methods were integrated into the analysis. Within this scope, the Fuzzy Analytic Hierarchy Process (F-AHP) was utilized to determine the relative importance of the criteria, and subsequently, the Fuzzy Decision-Making Trial and Evaluation Laboratory (F-DEMATEL) method was applied to reveal the network of interactions among these criteria. The criteria were evaluated under five main dimensions: technology and safety, human factors, environmental and infrastructural conditions, legal and regulatory responsibilities, and psychological and anxiety-related concerns. The F-AHP results indicated that technology and safety are the most critical dimensions for both levels of automation, while the F-DEMATEL analysis concretized the influence of these factors on other criteria. For Level 3 vehicles, environmental and technological perceptions were found to influence human and legal factors, whereas for Level 4 vehicles, human-induced and environmental perceptions were more prominent. Moreover, through the F-DEMATEL method, criteria were classified as either influencing or influenced factors, thereby enabling a clearer analysis of cause-effect relationships. Ultimately, this study offers a comprehensive, flexible, and adaptable methodology for autonomous vehicles, particularly under uncertain conditions where reliable risk analysis is crucial. It also provides insights for future research on dynamic scenario modeling, advanced fuzzy sets, and human–machine interactions.
Benzer Tezler
- Investigation of factors affecting the selection of automation levels in vehicles
Araç otomasyon seviyelerinin seçı̇mı̇nı̇ etkı̇leyen faktörlerı̇n ı̇ncelenmesı̇
YAZMIN DASGAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Ulaşımİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OSMAN ATAHAN
- Yetişkin ve fetus medulla spinalislerinin morfolojik olarak karşılaştırılması
Morphological comparison between adult spinal cord and fetus spinal cord
TEOMAN İSMAİLOĞLU
- GNSS-INS sensör entegrasyonu ile otonom araçlarda hassas konum belirleme
Precise positioning in autonomous vehicles with GNSS-INS sensor integration
AHMET CAN UÇARLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Jeodezi ve FotogrametriOndokuz Mayıs ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VELİ İLÇİ
- Design, implementation and comparison ofsensor fusion methods for object detection and trackingbased on multiple 3D lidar sensors
Çoklu 3D lidar sensörleri üzerindenesne algılama ve takibi için sensör füzyon yöntemlerinintasarımı, uygulaması ve karşılaştırılması
ELİF AKSU TAŞDELEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiKontrol ve Otomasyon Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VOLKAN SEZER
- Implementations of novel cellular nonlinear and cellular logic networks and their applications
Yeni hücresel doğrusal olmayan ve hücresel lojik ağların gerçeklemeleri ve uygulamaları
RAMAZAN YENİÇERİ
Doktora
İngilizce
2015
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiElektronik ve Haberleşme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜŞTAK ERHAN YALÇIN