مسائل علم البيان في حاشية الإمام الكازروني على تفسير البيضاوي'دراسة تحليليَّة في السُّور السَّبع الطِّوال'
İmam Kazarûnî´nin beydâvî´nin tefsirindeki haşiyesinde beyan ilmiyle ilgili meseleler 'Yedi Uzun Sure üzerinde analitik çalışmaˮ
- Tez No: 965746
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YUSUF KARATAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Kâzerûnî, Beyzâvî, Yedi Uzun Sure, Beyânî meseleler, Belağî Analız, Al-Kāzarūnī, Al-Bayḍāwī, Seven Long Surahs, Qur'anic Rhetoric, Rhetorical Analysis
- Yıl: 2025
- Dil: Arapça
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 284
Özet
Bu çalışma, İmam el-Kazerûnî'nin Beyzâvî Tefsiri üzerine yazdığı hâşiyede yer alan dört beyânî meseleyi (teşbih, istiâre, mecâz ve kinâye) incelemektedir. Çalışmada, beyânî zengin ve Kazerûnî'nin çok açıklama ve yorumunu bulunması dolayısıyla Yedi Uzun Sure seçilmiştir. Ayrıca, bu sûrelerde Kazerûnî'nin meseleler hakkındaki görüşlerinin çeşitliliği ve delillendirme yoğunluğu da tercih sebebi olmuştur. Araştırmada, özellikle beyân âlimleri arasında ihtilaf konusu olmuş ya da İmam Beyzâvî'den farklılaştığı konulara özel bir önem verilerek, Kazerûnî'nin beyânî meselelerdeki en önemli görüşleri tespit edilmiştir. Bu tez, söz konusu hâşiyeye dair özgün bir katkı sunmaktadır. Bu yönüyle çalışmanın önemi ortaya çıkmakta, ayrıca beyânî analiz yöntemini tanıma ve bu yönteme dair bir izlenim sunma amacı da taşımaktadır. Tezde teşbih, istiâre, mecâz ve kinâye meseleleri ele alınmış; ilgili âyetlere verilmiş, ardından Beyzâvî'nin görüşleri ve Kazerûnî'nin bunlara dair yorumları aktarılmıştır. Bunun yanında, diğer beyân âlimlerinin veya farklı âlimlerin görüşlerine de yer verilmiş ve tüm bu değerlendirmeler ışığında araştırmada bir kanaat ortaya konmuştur. Çalışma, bir giriş ve sonuç bölümüyle birlikte beş bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında İmam el-Kazerûnî'nin hayatı, yetişme süreci, talebeleri ve Yedi Uzun Sure hakkında genel bilgiler verilmiştir. İlk dört bölümde ise her bir beyânî mesele, ilgili Kur'ân âyetleri çerçevesinde incelenmiş; araştırmacı, meseleleri açıklamak için anlatım, şemalar veya tablolar kullanmıştır. Araştırma sonucunda, İmam el-Kazerûnî'nin düşünce yapısı, analitik üslubu ve çoğu analizinde benimsediği ilmî tartışma yöntemi öne çıkarılmış; ayrıca onun belli bir fikrî bağımsızlığa sahip olduğu, fakat genel yaklaşımından Bakara Suresi'nden Yedi Uzun Sure'nin sonuna kadar sapmadığı görülmüştür. Çalışmada, beyânî tasvirlerin estetik değerleri, anlamı muhataba yaklaştırmadaki etkileri ve ifadede sağladıkları incelik de vurgulanmıştır. Eleştirel analiz kapsamında, Kazerûnî'nin analiz yöntemleri ve bu yöntemlere yönelik genel eleştiriler yapılmış; beyânî meseleler bağlamında çeşitli analiz örnekleri ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
This dissertation offers an in-depth analytical study of four major rhetorical figures—simile, metaphor, figurative language, and metonymy—as addressed in Imam al-Kāzarūnī's marginalia on al-Bayḍāwī's seminal tafsīr. The focus is placed on the Seven Long Surahs (as-Sabʿuṭ-Ṭiwāl) for their richness in rhetorical expressions and the density of al-Kāzarūnī's critical commentary therein. The research systematically identifies al-Kāzarūnī's distinctive positions, especially where he either challenges al-Bayḍāwī's interpretations or addresses longstanding scholarly disputes within the discipline of rhetoric. By doing so, the study contributes an original, application-based examination of a marginal work that has received limited scholarly attention. Structured across five chapters, preceded by an introduction and concluded with a summary of findings, the dissertation opens with a biographical study of al-Kāzarūnī, his scholarly lineage, and an overview of the Seven Long Surahs. Subsequent chapters investigate each rhetorical figure through selected Qur'anic verses, presenting al-Bayḍāwī's analysis, al-Kāzarūnī's critical interventions, supporting or contrasting views from other rhetoricians, and the researcher's synthesis and evaluation. The study's findings emphasize al-Kāzarūnī's analytical rigor, intellectual independence, and methodological consistency across his exegetical engagements—from Sūrat al-Baqarah to the final of the Seven Long Surahs. Moreover, it highlights the aesthetic and communicative functions of rhetorical imagery in the Qur'an, demonstrating their role in clarifying meaning and enhancing expressive precision. The critical review component assesses the strengths and limitations of al-Kāzarūnī's analytical methods, offering selected case studies from his rhetorical analyses.
Benzer Tezler
- حاشية جمال الدين إسحاق بن محمد القرماني على تفسير البيضاوي ( من أول سورة الفتح إلى نهاية سورة القمر) دراسة وتحقيق
Cemâleddin Ishak b. Muhammed el-Karamânî'nin Beydâvî Haşiyesi ( AL-Fetih Suresini başından Al-Kamer suresinin sonuna kadar): İnceleme ve tahkîk.
AMAR NAFE EIFAN AL-JANABI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURHAN ÇONKOR
- تحقيق مخطوطة لابراهيم فصيح بعنوان : فصيح التوقيع في علم البديع
İbrahim el-Fasih'in Tevkiu'l-Fasih adlı eseri ve edisyon kritiği
RAMADHAN TAHA HUSSEİN
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DilbilimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RIFAT AKBAŞ
- El-kara'in ve eseruha fi ta'lili'l-ehadis dirâsetetün te'sîliyyettün tatbîkiyye
Başlık çevirisi yok
ABDULGANI ADA
- مسائل علم المعانيِّ في حاشية الكازرونيِّ على تفسير البيضاويِّفي سورتي البقرة وآل عمران: دراسة تحليليَّة
Beyzâvî'nin Bakara ve Al-i İmran Surelerindeki tefsiri üzerindeki Kâzerûnî haşiyesinde semantik konular: Analitik bir çalışma / Semantic issues in al-Kazeroni's footnote on the interpretation of al-Baydawi in the two surahs: al-Baqarah and al-Imran: An analytical study
MAHMOD HAGRE
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DilbilimKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEHİL DERŞEVİ
- إبراهيم الحلبي المداري وكتابه 'اللمعة'
İbrahim el-Halebî el-Medârî ve el-Lüm'a adlı eseri
MÜNZİR ŞEYHHASAN
Doktora
Arapça
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ŞEVKİ YAVUZ