Türkçe için yeni bir okunabilirlik formülü
A new readability formula for Turkish
- Tez No: 965984
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHAMMET MEMİŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilgiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 251
Özet
Nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma araştırma deseniyle yapılandırılmış bu çalışmada, Türkçe için kapsamlı bir okunabilirlik formülü oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda hâlihazırda oluşturulmuş olan okunabilirlik formüllerinin eksik yönleri incelenmiş ve geliştirilecek yeni formülde bu eksiklikleri giderecek çalışmalar yürütülmüştür. Eksikliklerin temeli olarak eklemeli bir dil olan Türkçenin yapısal özelliklerinin ve okunabilirlik çalışmalarının esasını oluşturan sözcük kontrol mekanizmalarının ulusal çalışmalarda değerlendirmeye alınmaması görülmüştür. Bu bağlamda çalışmalara bilinirlik temelli bir kelime listesi oluşturmakla başlanmıştır. Bu başlangıç doğrultusunda sıklık sözlüklerinden ve söz varlığı çalışmalarından yararlanılarak Türkçede sık kullanılan, anlamının toplumun geneli tarafından bilindiği ve 5. sınıf öğrencilerinin genelinin okuyup anlayabileceği varsayılan kelimelerden oluşan 4849 kelimelik bir liste hazırlanmıştır. Bu liste, fiilî olarak Türkçe öğretmenliği yapmış, 5. sınıf öğrencileri ile öğretim deneyimine sahip 15 uzmanın görüşüne sunulmuş ve elde edilen uzman görüşleri doğrultusunda düzenlenmiştir. Son hâli 4600 sözcüğe sahip olan ve metinleri oluşturan sözcüklerin bilinirliklerini tespit etmede kullanılacak kelime listesinin oluşturulmasının ardından metinlerin anlaşılma oranını etkileme potansiyeline sahip 39 metin özelliği, değişken olarak belirlenmiştir. Daha sonra bu değişkenlerin okuduğunu anlama sürecine ve okunabilirliğe etkisinin net bir şekilde değerlendirilebilmesi için aykırı örnekleme yöntemiyle yapısal açıdan birbirinden farklı özelliklere sahip 10 metin seçilmiştir. Seçilen metinler, daha önce belirlenmiş 39 metin değişkeni açısından ele alınmış ve söz konusu değişkenlerin her birinin oranları ve değerleri bu metinler üzerinde tespit edilmiştir. Ardından bu metinler; herhangi bir aracıya ihtiyaç duymadan, doğrudan metinlerin test olarak kullanılabilmesi için çıkartmalı okunabilirlik testlerine dönüştürülmüş; ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite düzeylerinde öğrenim gören 311 öğrenciye uygulanmıştır. Bu süreçler sonrasında 3000'den fazla cevap kağıdı, 150.000'den fazla cevap üzerinde inceleme yapılmış ve metinlerin okuduğunu anlama sürecine etki eden unsurları ve etki oranları saptanmıştır. Bu süreçte metinlerin okunabilirliği ve anlaşılabilirliği ile ilişkili değişkenleri tespit etmek için öncelikle korelasyon analizi gerçekleştirilmiş, sonrasında ise metin zorluğu ile güçlü bir ilişkiye sahip olan değişkenlerle hiyerarşik lineer modelleme ve çoklu regresyon çözümlemesi yapılmıştır. Bu işlemler sonucunda metinlerin okunabilirliği ile anlamlı derecede ilişkili değişkenlerle dört farklı regresyon denklemi oluşturulmuş ve Türkçe için yeni okunabilirlik formülleri tasarlanmıştır. Oluşturulan bu formüllerin, okunabilirlik çalışmalarına farklı bir perspektif sunması ve iletişim ya da eğitim materyali olarak metinlerin kullanıldığı durumlarda ilgililere yardımcı olması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
This study, structured using a mixed-methods research design that incorporates both quantitative and qualitative approaches, aimed to develop a comprehensive readability formula for the Turkish language. To achieve this goal, the limitations of existing readability formulas were examined, and efforts were made to address these shortcomings in the new formula to be developed. One core issue identified was the lack of consideration for the structural characteristics of Turkish, which is an agglutinative language, and the lexical control mechanisms that underpin readability studies. To address this gap, the study began with the development of a word list based on word awareness. Using frequency dictionaries and vocabulary research, a list of 4,849 words was compiled. These words were commonly used in Turkish, generally understood by the public, and considered appropriate for the reading level of 5th-grade students. This initial list was then reviewed by 15 experts with experience teaching Turkish at the 5th-grade level. Based on their feedback, the list was refined to 4,600 words. This finalized word list served as a foundation for assessing word awareness in the texts analyzed. Subsequently, 39 textual features with the potential to influence reading comprehension were identified as variables. To evaluate the impact of these variables on reading comprehension and overall readability, 10 structurally diverse texts were selected using the outlier sampling method. Each text was analyzed for the presence and values of the 39 identified variables. These texts were then converted into cloze tests, enabling direct assessment without the need for additional materials. The tests were administered to 311 students from primary, secondary, high school, and university levels. In total, over 3,000 answer sheets and more than 150,000 individual responses were analyzed. This analysis enabled the identification of key text elements affecting reading comprehension and their respective impact levels. Initially, correlation analysis was conducted to determine variables associated with readability and comprehensibility. Subsequently, hierarchical linear modeling and multiple regression analyses were performed on variables that demonstrated strong relationships with text difficulty. As a result, four different regression equations were formulated, each incorporating variables significantly related to text readability. These equations led to the creation of new readability formulas for Turkish. It is anticipated that these formulas will contribute a novel perspective to readability research and support those involved in the use of texts as tools for communication and education.
Benzer Tezler
- Yabancılara Türkçe öğretiminde Mustafa Çiftçi'nin 'Ağlaya Ağlaya Öldük Anam Bacım' kitabının B1 seviyesine uyarlama çalışması ve okunabilirliği
Adaptation study of Mustafa Ciftci's story of 'Ağlaya Ağlaya Öldük Anam Bacım' in teaching Turkish too foreigners to level B1 and readability
HANDE BULUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN SAĞLIK
- İlkokul öğrencileri için düzeyleştirilmiş metin ve okunabilirlik formülü geliştirilmesi üzerine bir araştırma
A research on developing levelized texts and formulation for primary school students
ŞEFİKA BAĞCI DAĞDEVİREN
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretimİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. COŞKUN KÜÇÜKTEPE
- Ortaöğretim 9,10,11 ve 12. sınıf Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarının okunabilirlik düzeylerinin incelenmesi
Analysis of readability levels of secondary education 9th, 10th, 11th and 12th grade Turkish Language and Literature course books
AYBEN ÇİMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimIğdır ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESRİN GÜLLÜDAĞ
- Radyoterapi alan hasta ve yakınlarının sağlık okuryazarlığı ve gereksinimlerine yönelik öğretim materyali geliştirilmesi.
Developing an educational material based on the needs and health literacy of patients receiving radiotherapy and their relatives
PINAR ŞEREF ÖZDOĞAN
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi ve sözcük sıklığı
Readability level and word frequency of texts in Turkish language teaching textbooks for foreigners
HANİFE SARITAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİGAR İPEK EĞİLMEZ