Geri Dön

Türkiye'de modernleşme ve toplumsal değerlerde dönüşüm: Ahmet Hamdi Tanpınar romanlarının Max Scheler'in 'hınç' kavramı bağlamında bir analizi

Modernization and transformation of social values in Turkey: An analysis of Ahmet Hamdi Tanpınar's novels in the context of Max Scheler's consept of 'resentment'

  1. Tez No: 965997
  2. Yazar: EZGİ ERTUĞRUL MOSANNEN
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ LÜLÜFER KÖRÜKMEZ KAYA
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Sosyoloji, Sociology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ege Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Sosyoloji Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 94

Özet

Modernite yalnızca toplumsal kurumların işleyişini değil, bireylerin değer ve anlam dünyalarını da derinden etkileyen kapsamlı bir dönüşüm sürecidir. Bu bağlamda Türkiye'deki modernleşme süreci, mevcut geleneksel kurum ve değerler ile Batılılaşma yoluyla benimsenen 'yenilikler' arasındaki gerilim ve çatışma ekseninde yaşanmıştır. Bu çalışma, Türkiye'de modernleşme sürecinin toplumsal değerlerde yarattığı dönüşümü, Max Scheler'in ressentiment (hınç) kavramı çerçevesinde ele alarak, Ahmet Hamdi Tanpınar'ın üçleme romanları olan Mahur Beste, Huzur ve Sahnenin Dışındakiler üzerinden analiz etmeyi amaçlamaktadır. Tanpınar'ın anlatı dünyası, yaşanan bu dönüşümün kültür ve değerler alanındaki görünümlerini analiz etmemize olanak tanırken, aynı zamanda Türkiye'nin modernleşme sürecinin özgün dinamiklerini tartışmamız için de zemin hazırlamıştır. Çalışmada, Tanpınar'ın romanları, nitel bir araştırma yöntemi olan tematik analiz aracılığıyla ve Scheler'in fenomenoloji anlayışı doğrultusunda şekillenen teorik çerçeve eşliğinde yorumlanmıştır. Deneyimde açığa çıkanı 'görmeye' çalışan farklı alanlar olarak, Scheler'in fenomenoloji anlayışı ve Tanpınar'ın edebi anlatısının kesişiminde konumlanan bu çalışma, Türkiye'deki modernleşme sürecini anlamak adına da önemli bir zemin sunmaktadır. Bu çerçevede Ferdinand Tönnies, Émile Durkheim, Max Weber ve Daryush Shayegan'ın kavramları da analize dahil edilerek, toplumsal düzeyde yaşanan değer krizinin nedenleri sosyolojik bir perspektifle açıklanmıştır. Bu bağlamda, araştırma nesnemizi oluşturan edebi metinleri fenomenolojik bir yaklaşımla ele alarak, modernitenin değerler alanında yarattığı dönüşümleri ressentiment'ın tezahürleri üzerinden analiz etmeyi ve anlamayı hedefledik. Felsefe literatüründe ressentiment kavramına dair çalışmalar bulunmakla birlikte, bu çalışma ile bilhassa Scheler'in kavrama kazandırdığı sosyolojik bakış açısının önemine dikkat çekerek literatüre katkı sunmayı amaçladık.

Özet (Çeviri)

Modernity is a comprehensive process of transformation that profoundly affects not only the functioning of social institutions but also the value and meaning worlds of individuals. In this context, Turkey's modernization process has unfolded along an axis of tension and conflict between existing traditional institutions and values and the 'innovations' adopted through Westernization. This study aims to analyze the transformation in social values brought about by Turkey's modernization process, within the framework of Max Scheler's concept of ressentiment, through Ahmet Hamdi Tanpınar's trilogy novels, Mahur Beste, Huzur, and Sahnenin Dışındakiler. Tanpınar's narrative world allows us to analyze the manifestations of this transformation in the realm of culture and values, while also providing a ground for discussing the unique dynamics of Turkey's modernization experience. In this study, Tanpınar's novels were interpreted through thematic analysis, a qualitative research method and guided by a theoretical framework shaped in accordance with Scheler's understanding of phenomenology. Situated at the intersection of Scheler's phenomenological understanding and Tanpınar's literary narrative, as different fields attempting to 'see' what is revealed in experience, this study also offers an important ground for understanding Turkey's modernization process. In this framework, the concepts of Ferdinand Tönnies, Émile Durkheim, Max Weber and Daryush Shayegan are also included in the analysis, aiming to explain the causes of the value crisis at the societal level from a sociological perspective. In this context, by subjecting the literary texts that constitute our research object to a phenomenological approach, we aimed to analyze and understand the transformations caused by the fundamental impulses of modernity in the realm of values through the manifestations of ressentiment. While there are studies on the concept of ressentiment in philosophical literature, this study particularly aims to draw attention the importance of the sociological perspective that Scheler brought to the concept and to contribute to the literature.

Benzer Tezler

  1. Reality Televizyon Programlarında Kurulan Gerçeklik: Evlilik Programları

    The Reality Constructed in Reality Television Programmes: Marriage Programmes

    SUMRU YILDIRIM

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Radyo-TelevizyonDokuz Eylül Üniversitesi

    Sinema Televizyon Ana Sanat Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRAH SUAT ONAT

  2. State and civil society relation in Türkiye: The case of women csos

    Türkiye'de Devlet ve sivil toplum ilişkisi: Kadın örgütleri örneği

    TUNA YÜCEL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2025

    SosyolojiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Sosyal Politika Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYÇA ERGUN ÖZBOLAT

  3. Temsil mekânı olarak taşra ve taşrada kimliğin yeniden üretimi (Milas örneği)

    Periphery as a place of representation and reproduction of identity in periphery: The case of Milas

    ALTAY ÖMER ERDOĞAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    SosyolojiEge Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURAN EROL IŞIK

  4. II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet (1908-1923) Tarihsel, ideolojik ve olgusal bir karşılaştırma

    The second constitutional era and the republic (1908-1923): an historical, ideological and phenomenological comparison

    BAHAR ARSLAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    TarihDokuz Eylül Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. OKTAY GÖKDEMİR

  5. Hans Mol'un kimlik kuramı bağlamında kutsal-seküler kimlik dönüşümü: Menzil Nakşiliği örneği

    Sacred-secular identity transformation in the context of Hans Mol's identity theory: Sample of Menzil Naqshbandi

    ÖMER FARUK DARENDE

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    DinErciyes Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ABDULVAHAP TAŞTAN