Biyolojik mücadelede zararlı–parazitoit etkileşiminin bir matematiksel modelinin analizi üzerine
On the analysis of a mathematical model of pest–parasitoid interaction in biological control
- Tez No: 966072
- Danışmanlar: PROF. DR. MERYEM KAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Matematik, Mathematics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Matematik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 81
Özet
Tarımda yer alan problemlerin incelenmesinde matematiksel modeller önemli rol oynar. Türlerin birbirleriyle etkileşimini incelemede ele alınan denklemler temelde Lotka-Volterra denklemlerine dayanır. Bu tezde zararlı-parazitoit etkileşimini modelleyen bir diferensiyel denklem sistemi incelenmiştir. Modelde zararlılar yumurta ve larva evreleri ile temsil edilirken, parazitoitler, parazitlenmiş yumurtalar üzerinden ele alınmıştır. Modelde zararlı ve onun doğal düşmanı popülasyonları arasındaki ilişki diferensiyel denklemlerin nitel ve nicel olarak değerlendirilmesi ile açıklanmaktadır. Buna ilişkin olarak, literatürde yer alan modelin kararlılık analizleri, zararlıyı doğal düşmanı olan parazitoitleriyle kontrol altına almak amacıyla geri besleme kontrol stratejisi irdelenmiştir. Bu yaklaşım, zararlı popülasyonlarını ekonomik zarar seviyesinin altında tutmayı hedefler ve böylece ekolojik dengeyi korumayı amaçlamaktadır. Ayrıca tezin sonunda, sistemdeki parametre değerlerinde meydana gelebilecek küçük değişimlerin modelin çıktısı üzerindeki etkisini değerlendirebilmek amacıyla bir hassasiyet analizi yapılmıştır. Bu analiz sayesinde, hangi parametrelerin modele karşı daha duyarlı olduğu belirlenmiş ve yorumlanmıştır.
Özet (Çeviri)
In the investigation of problems encountered in agriculture, mathematical models play an important role. The equations considered in examining the interactions between species are mainly based on the Lotka–Volterra equations. In this thesis, a differential equation system modeling the pest–parasitoid interaction has been examined. In the model, pests are represented through their egg and larval stages, while parasitoids are considered through parasitized eggs. The relationship between the pest and its natural enemy populations is explained by the qualitative and quantitative evaluation of the differential equations. In this context, the stability analyses of the model available in the literature have been examined, and a feedback control strategy has been investigated with the aim of controlling the pest population through its natural enemy, the parasitoids. This approach aims to keep pest populations below the economic damage threshold and thus to protect the ecological balance. Additionally, at the end of the thesis, a sensitivity analysis was conducted to evaluate the effect of small changes in the parameter values of the system on the model output. Through this analysis, the parameters that are more sensitive to the model were identified and interpreted.
Benzer Tezler
- İzmir Orman Bölge müdürlüğü'nün biyolojik mücadele çalışmaları üzerinde incelemeler
Investigations on the biological control activities of the İzmir Regional Directorate of Forestry
HACER ATİLLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Ormancılık ve Orman Mühendisliğiİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET HAKYEMEZ
- Archips rosana (Linnaeus, 1758) (Lepidoptera: Tortricidae)'nın farklı yaşam evreleri üzerinde Bacillus thuringiensis kurstaki (var. serotype: H-7)'nin toksik etkileri
Toxic effects of Bacillus thuringiensis kurstaki (var. serotype: H-7) on different life stages of Archips rosana (Linnaeus, 1758) (Lepidoptera: Tortricidae)
OKAN KATI
- Aphis spiraecola Patch (Homoptera:Aphididae)'nın bazı biyolojik özellikleri ile parazitoit Lysiphlebia japonica (Ashemead) (Hymenoptera:Aphidiidae) arasındaki ilişkiler
Biological characteristic of Aphis spiraecola Patch (Homoptera:Aphididae) and relationship with parasitoid Lysiphlebia japonica (Ashemead) (Hymenoptera:Aphidiidae)
SERDAR SATAR
- Antalya il merkezinde park ve bahçelerde bulunan entomofag (predatör ve parazitoit) böcekler üzerine bir araştırma
An investigation on entomophagous (predator and parasitoid) insects in parks and gardens in Antalya city center
ÖZGE BALKAN